Çivi Yazılı Belgelere Göre Eski Anadolu Kadını Hakkında Bazı Gözlemler

Bugüne kadar yaklaşık 20.000 tablet bulunmuş olan Kaniš-Karum belgelerine göre, burada görev yapan tüccarların eşleri Asur’da başta dokumacılık işlerinde olmak üzere, çeşitli malları üretmekle kalmayıp, bunları bizzat pazarlamışlar, Anadolu’da kent kent dolaşarak ticaretle uğraşan koca ve kardeşlerinin bir ortağı gibi, Asur’daki her türlü ticarî ve hukukî işlerini yürütmekten başka, kocalarının gelir ve giderlerini yakından izlemişler ve kontrol etmişlerdir. Her ne kadar bu belgeler Anadolu’da bulunmuş olmasına karşın, doğal olarak bu söz konusu edilen kadınlar Mezopotamya’da yaşayan insanlar ile ilgilidir. Hitit toplumunda kraliçenin rolü çok önemlidir. Hitit özgür kadın tipi ancak kraliçeler ile temsil edilebilmektedir. Bir metinde bir kraliçenin tek başına hüküm sürdüğü anlaşılmaktadır. Kraliçeler, gerek tapınaklarda yapılan dinî törenlerde ve bayramlarda, gerekse saraydaki resmi kabullerde hazır bulunuyorlardı. Dinî ayinlerde kralla birlikte ve bazen de ayrı olarak tören gereği sunaklarda bulunmaktaydılar. Hititler’de kraliçelik müessesesi, bilhassa İmparatorluk Devri’nde, çağın diğer memleketleri olan Mısır ve Mezopotamya devletlerinin kraliçeleri ile karşılaştırıldığında, farklı bir konuma sahip olduğu görülmektedir. Devlet yönetiminde çeşitli yetki ve de sorumlulukları olduğunu belgeleyen bazı Hitit kraliçelerinin kişisel mühür baskıları da elimize geçmiştir.

Observations on Ancient Anatolian Women in the Light of the Cuneiform Documents

At first, short information on the appearance of cuneiform writing at Mesopotamia and its use in the ancient era is discussed. Then, women figures found in archaeological excavations dating from the beginning of the Stone Age of Anatolia are evaluated with photographs and comments. Furthermore, some contracts of marriages and divorces between Assyrian men and Anatolian native women in the time of Assyrian Trading Colonies are presented with photographs. Finally, the position of slave women in Anatolia according to Hittite Laws, and the queen who represents the free woman in the Hittite era are also discussed by comparing them with royal women of the neighbouring countries. Some photographs of stamp seals of Hittite queens are also presented.

PDF

___

Albayrak, İ.1995: Asur Ticaret Kolonileri Çağında Anadolu Halkının Aile Hukuku, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) A.Ü. Sosyal Bilgiler Enstitüsü Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri (Sumeroloji) Anabilim Dalı, Ankara.
Alp, S.1991: Hethitische Briefe aus Maşat -Höyük, Ankara.
Alp, S.2000: Hitit Çağında Anadolu: Çiviyazılı ve Hiyeroglif Yazılı Kaynaklar, İstanbul.
Arıkan, Y.1996: “Hitit Dini Üzerine Bir İnceleme”, DTCFD 38/1-2, 274.
Arıkan, Y.1998: “Hitit Dualarında Geçen Bazı Tanrı Adları”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Ankara, 46.
Beckman, G.19992: Hittite Diplomatic Texts, Atlanta, Georgia.
Bilgiç, E.-Sever, H. vd.1990: Ankara Kültepe Tabletleri I, Ankara.
Carruba, O.1973: “Die Hajasa–Verträge Hattis”, Fs Otten, Wiesbaden, 67 vd.
Darga, M.1976: Eski Anadolu'da Kadın, İstanbul.
Darga, M.1992: Hitit Sanatı, İstanbul.
Demiriş, B.19982: Eskiçağ’da Yazı Araç ve Gereçleri, İstanbul.
Eisser, G.-Lewy, J.1930: “Die Altassyrischen Rechtsurkunden vom Kültepe”, MVAeG 33/I, Leipzig, Nr. 5.
Friedrich, J.1930: “Staatsverträge des Hatti-Reiches in hethitischer Sprache I”, MVAeG 34/1, Leipzig, 124-129.
Friedrich, J.1959: Die Hethitischen Gesetze, Leiden.
Götze, A.1925: “Hattušiliš”, MVAeG 29/I, Leipzig,44.
Hırçın, S.1988: Çivi Yazısı. Ortaya Çıkışı, Gelişmesi, Çözümü, İstanbul.
Hoffmann, I.1986: Der Erlass Telipinus, THeth 11, 22-23.
Hoffner, H.A.Jr.1997: The Laws of The Hittites, Leiden, New·York, Köln.
Hrozný, B.1952: Inscriptions Cunéformes du Kultépé I, Prag.
Imparati, F.1964: Le Leggi Ittite, Roma.
Imparati, F.1998: “Observations on a Letter from Maşat-Höyük”, Emin Bilgiç Anı Kitabı, Archivum Anatolicum / Anadolu Arşivleri 3, 203.
Karasu, C.1992 a: “(h)išuwa Bayramı Kolofonları Üzerine Bazı Düşünceler”, Sedat Alp’a Armağan, Ankara, 335-339.
Karasu, C.1992 b: “Hitit Kâtipleri Üzerine Bazı Düşünceler”, Uluslararası I.Hititoloji Kongresi Bildirileri, Ankara, 224-228.
Karasu, C.1997(1998): “Hattuša-Boğazköy Arşiv-Kitaplık Sistemleri Üzerine Bazı Yorumlar”, Emin Bilgiç Anı Kitabı, Anadolu Arşivleri/Archivum Anatolicum 3, 215- 238.
Karasu, C.1997: “Hititlerde Neden Bin Tanrı Vardı?”, 1996 yılı Anadolu Medeniyetleri Konferansları, Ankara,182.
Karasu, C.2000: “Hitit Dini ve Anadolu İnançlarına olan Etkileri Üzerine Bazı Gözlemler”, Uluslararası Anadolu İnançları Kongresi Bildirileri (Ürgüp/Nevşehir 23-28 Ekim 2000).
Kınal, F.1956: “Eski Anadolu’da Kadının Mevkii”, Belleten XX, 360.
Kınal, F.1969: “Çivi Yazısının Doğuşu ve Gelişmesi”, AÜ DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 5.
Kronasser, H.1966: Eymologie der Hethitischen Sprache, Bd.1,Wiesbaden.
Lewy, J.1956: “On Some Institutions of the Old Assyrian Empire”, Hebrew Union College Annual 27, 1-79.
Oettinger, N.1979: Die Stammbildung des hethitischen Verbums, Nürnberg.
Otten, H.1981: Die Apologie Hattusilis III., StBoT 24, Wiesbaden.
Otten, H.-Rüster, C.1972: “Textanschlüsse von Bogazköy-Tafeln (1-10)”, ZA 62, 102-108.
Savaş, S.Ö.2001: “Kizzuwatnalı Büyük Hitit Kraliçesi Puduhepa’nın Evlilik Anıtı ile Ölüm Anıtı”, Kilikia: Mekanlar ve Yerel Güçler (M.Ö.2.Binyıl-M.S.4.y.y.), Uluslararası Yuvarlak Masa Toplantısı Bildirileri, Varia Anatolica XIII, (Eds: E. Jean-A.M.Dinçol,vd.), Paris, 95-114.
Savaş, S.Ö.2002: “Tahtlar ve Asalar: “Hitit Tanrılarının ve Krallarının Gücü”, Anatolia Antica, Studi in Memoria di Fiorella Imparati (Eothen 11), 724 vd.
Sever, H.1992: “Ein neue Ehescheidungsurkunde, Kt.n/k 1414”, Sedat Alp’a Armağan,Ankara, 484-485.
Thureau-Dangin, F.1910: Lettres et Contrats, Paris.
Tsevat, M.1975: “The Husband Veils a Wife (Hittite Laws, §§ 197-98)”, JCS 27, 235-240.