Menderes Dönemi İktisat Politikaları

Seçmenin özgür iradesiyle yapılmış ilk seçim niteliği olan 1950 genel seçimlerde Adnan Menderes in başında bulunduğu Demokrat Parti’nin(DP) %52 oyla iktidara gelmesi, yakın dönem Türk siyasi tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. DP iktidara gelince daha demokratik ve çoğulcu bir siyasi yapıyı oluşturmaya başladı. Bu oluşum, iktisat politikalarında da yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Demokrat Parti, liberal iktisat politikaları yoluyla hızlı büyümeyi hedefliyordu. Menderes döneminin başlangıcında kamunun ağırlıkta olduğu iktisat politikaları terk edilmiş bunun yerine özel sektörün egemen olduğu iktisat politikaları hayata geçmiştir. Piyasaların rahatlaması için genişletici para ve maliye politikalarına önem verilmiştir. Yerli tarıma ve yerli maden hammaddesi üretim ve işlemesine dayalı ithal ikameci büyüme sürmüştür. İthalat ve ihracatta uygulanan katı kurallar kaldırılarak dış ticaret daha liberal hale getirilmiştir. Liberal dış ticaret politikaları, dış ticaretin gelişimine önemli katkı sağladı ancak, bu politikalar dış açıkları artırdı. Bu olumsuzlukları gören Hükümet, dış açık sorununu çözmek için yabancı sermayeyi kurtarıcı olarak görmeye başladı. Yabancı sermayeden de umduğunu bulamayan Hükümet, çözüm için bu kez Merkez Bankası kaynaklarına yöneldi. Merkez bankası kaynaklarını kullanma, yüksek oranlı enflasyonist baskıyı beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada, Menderes döneminin iktisat politikaları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Yabancı Sermaye, Demokrat Parti, İktisat Politikası

PDF

___

Ahmad, Feroz (2015), Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, Hil Yayınları,5.Baskı, Çeviren: Ahmet Fethi, İstanbul
Akalın, Güneri (2010), Cumhuriyet Dönemi Ekonomi- Politik Tarihinin Liberal Yorumu, Orion Kitabevi, Ankara
Aktar, Ayhan (1996), "Varlık Vergisi ve İstanbul" Toplum ve Bilim, Sayı: 71, 97-149
Ataç, Beyhan (1991), Maliye Politikası Gelişimi, Amaçları, Araçları ve Uygulama Sorunları, Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları, Yayın No.86, İkinci Baskı, Eskişehir
Avcıoğlu, Doğan (1982), Türkiye'nin Düzeni, Dün Bugün Yarın, Tekin Kitabevi, I. Kitap, İstanbul s. 360)
Baytal, Yaşar (2007), Demokrat Parti Dönemi ekonomi politikaları, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.40, s.545-567
Berber, Metin ve Barutçuoğlu, Ersan(2010), Makro İktisada Giriş, Derya kitabevi, Trabzon
Bulutoğlu, Kenan (1970), Türkiye'de Yabancı Sermaye, Gerçek Yayınevi, İstanbul
Çağlar, Keyder ve Pamuk, Şevket (1985), “Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu Üzerine Tezler." Yapıt, Sayı. 8 (1984-1985), 52-63
Cillov, Haluk (1970), Türkiye Ekonomisi, İstanbul Üniversitesi yayınları, İstanbul
Coşar, Nevin (2005),“Demokrat Parti Dönemi Maliye Politikası”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 60, Sayı 61
Çöğürcü, İclal (2012),Türkiye'nin İç Borç Genel Yapısı Üzerine Geçmişten Günümüze Bir Değerlendirme,Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi,2(1), 93-104
Çufalı, Mustafa (2004), Türkiye’de Demokrasiye Geçiş Dönemi (1945-1950), Babil Yayıncılık, Ankara
Demokrat Parti (1954), Kalkınan Türkiye Ankara)
DPT (1963), Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1963-1967,Ankara: DPT Yayınları
Doğan, Mustafa (1957), Adnan Menderes Konuşmaları Cilt: 1-2, Ekicigil Matbaası, İstanbul
Doğan, Yalçın (1980), IMF Kıskacında Türkiye 1946-1980,Ankara, Toplum Yayınevi
Dönek, Ekrem (1995), Türkiye'nin dış borç sorunu ve 1980 sonrası boyutları, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, cilt 50 sayı:1
Ergün, İsmet (1995), "Dünden Bugüne Türkiye Ekonomisi ve İki binli Yıllara Bakış", Tarihi Gelişmeler İçinde Türkiye'nin Sorunları Sempozyumu (Dün-Bugün- Yarın), Ankara, 255-268
Eroğlu, Nadir (2003), “Türkiye’de İktisat Politikalarının Gelişimi”, Marmara Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, 80. Yılında Türkiye Cumhuriyeti Sempozyumu, 29-31 Ekim, İstanbul
Evgin, Tülay (2000), “Dünden Bugüne Dış Borçlarımız”, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Araştırma ve İnceleme Dizisi, Sayı: 26
Güngör, Özcan (2014), Demokrat Parti Döneminde Maliye Politikası, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 12 sayı:2, 261-274
Karakök, Tunay (2011), Menderes Döneminde (1950 – 1960) Türkiye’de Eğitim, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/ Cilt/ 1, Sayı/ 2, 89-97
Kazgan, Gülten (2005), Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001), Ekonomi Politik Açısından Bir İrdeleme, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Kepenek, Yakup ve Nurhan Yentürk (2005), Türkiye Ekonomisi (İstanbul: Remzi Kitabevi,19.Baskı
Kongar, Emre (1998), 21. Yüzyılda Türkiye, 11.Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul. Parasız, İlker (2003), Türkiye Ekonomisi, Ezgi Kitabevi, Bursa
Şahin, Hüseyin (2007), Türkiye Ekonomisi, Tarihsel Gelişim-Bugünkü Durum, Bursa, Ezgi Kitabevi Yayınları, 9. Baskı
Şahinöz, Ahmet (2001), Türkiye Ekonomisi, Sektörel Analiz, Ankara, İmaj Yayınevi
Shaw, Standford ve Shaw Ezel (1977), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey 1808-1975, Vol:2, Cambridge, London
Singer, Morris (1971), “ The Economic Advance Of Turkey 1938-1960”, Turkish Economic Society Pub., İstanbul
Sönmez, Sinan (2008), “Türkiye’de Devlet İç Borçlanmasının İşlevi ve Gelişimi”,Gülen Elmas Arslan (eds.), Çeşitli Yönleriyle Cumhuriyetin 85. Yılında Türkiye Ekonomisi, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları, 255-280
Takım, Abdullah (2012), Demokrat Parti Döneminde Uygulanan Ekonomi Politikaları ve Sonuçları, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, cilt 67, No:2, 157-187
Tokgöz, Erdinç (2002),"Cumhuriyet Döneminde Ekonomik Gelişmeler”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Ankara
Toker, Metin (1991), Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları, Demokrat Parti Yokuş Aşağı 1954-57, Bilgi Kitabevi, Ankara
Yaşa, Memduh (1971), Devlet Borçları, Sermet Matbaası, İstanbul
Yaşa, Memduh (Edt.) (1980), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978, Akbank Kültür Yayınları, İstanbul
Yıldırım, Kemal ve Karaman, Doğan (2003), Makroekonomi, Eğitim Sağlık ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı, Yayın no: 145, Eskişehir