ÇİVİYAZILI BELGELERDE GEÇEN (NA4)hekur PİRWA ÜZERİNE BİR İNCELEME
Hitit çiviyazılı metinlerde sıkça geçen NA4hekur, bazı durumlarda ölü tapınağı için kullanılan bir yer, bazı durumlarda ise tanrılara adanmış kutsal bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Hitit tanrılar topluluğunda tanrı olarak karşımıza çıkan At tanrısı Pirwa Hititçe belgelerde (NA4)hekur yapısıyla birlikte geçmektedir. Bu çalışmada (NA4)hekur Pirwa kelime grubunun Hitit çiviyazılı metinlerde geçtiği yerler ele alınarak etimolojik değerlendirmelerin yanı sıra yapının işlevi, lokalizasyonu ve söz konusu kelime grubu için yeni bir yorumda bulunulacaktır.
___
- Referans1
Alparslan M.,
2006 “II.Murşili ve Dönemi”, Doktora Tezi, İstanbul.
- Referans2
Archi A.,
1973 “L'organizzazione amministrativa ittita e il regime delle offerte cultuali”, OA 12, 209-226.
- Referans3
Aslantürk N.,
2014 Išuṷa Memleketi Üzerine Bir İnceleme, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1).
- Referans4
Bachvarova M.R.,
2019 “Towards an Understanding of the Gendered Hittite Landscape: What Does It Mean When Mountains Give Birth?”, 9.Hit.Congr. 81-100.
- Referans5
Balkan K.,
1957 Mama Kralı Anum-Hirbi'nin Kaniş Kralı Warşama'ya Gönderdiği Mektup, Ankara.
- Referans6
Balza M.E. - Mora C.,
2011 “And I built this Everlasting Peak for him’. The Two Scribal Tradition of the Hittites”, AoF 38, 213-225.
- Referans7
Barjamovic G.,
2011 A Historical Geography of Anatolia in the Old Assyrian Colony Period, Copenhagen.
- Referans8
Baydur N.,
1970 Kültepe (Kaneş) ve Kayseri Tarihi Üzerine Araştırmalar, İstanbul.
- Referans9
Beckman G.M.,
1983 Hittite Birth Rituals. Second Revised Edition, StBoT 29, Wiesbaden.
- Referans10
Beckman G.M.,
2003 “Opfer. A. II. Nach schriftlichen Quellen. Anatolien”, RlA 10.
- Referans11
Bittel K.,
1976 Die Hethiter. Die Kunst Anatoliens vom Ende des 3. bis zum Anfang des 1. Jahrtausends vor Christus, München.
- Referans12
Black J. - George A. - Postgate N., A
2000 Concise Dictionary of Akkadian. 2nd (Corrected) Printing, (SANTAG 5), Wiesbaden.
- Referans13
Bozgun Ş.(a)
2019 Hititçe Çiviyazılı Belgelerde ÉRINMEŠ parašant-, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 6 (2).
- Referans14
Bozgun Ş.(b)
2019 III.Hattušili Devrinde Nerik ve Hakmiš Memleketleri, Doktora Tezi.
- Referans15
Bozgun Ş.,
2020 Hititçe Çiviyazılı Belgelere Göre Azzi Hayasa'nın Tarihi ve Konumu, Erzincan Tarihi, Cilt 1, Erzincan.
- Referans16
Börker-Klähn J.,
1989 “Mons argaius und papana, “Die Berge”, Fs T. Özgüç, 237-255.
- Referans17
Börker-Klähn J.,
1995 “Auf der Suche nach einer Nekropole, Hattuša”, SMEA 35.
- Referans18
Cammarosano M. (a)
2018 Hittite Divine Names, Digital Publication.
- Referans19
Cammarosano M. (b)
2018 Hittite Local Cults, SBL-WAW 40, Atlanta.
- Referans20
Daddi P. F.,
1998 “Gli dèi del pantheon hattico: i teonimi in-ŠU”, SMEA 40, 5-27.
- Referans21
Daddi P.F.,
2005 “Pirwa”, RlA 10.
- Referans22
Darga M.,
1992 Hitit Sanatı, İstanbul.
- Referans23
del Monte G.F., Monte G.F. del,
1975 “La fame dei morti”, AION 35, 319-346.
- Referans24
del Monte G.F. - Tischler J.,
1978 Die Orts und Gewässernamen der hethitischen Texte, RGTC 6, Wiesbaden.
- Referans25
del Monte G.F.,
1992 Die Orts- und Gewässernamen der hethitischen Texte. Supplement, (RGTC 6/2; TAVO Beihefte B 7/6) Wiesbaden.
- Referans26
Dinçol B.,
2001 Bemerkungen über die hethitischen Siegelhinaber mit mehreren Titeln”, 4HitCongr.
- Referans27
Erol H.,
2007 Eski Asurca Metinlerde Meslek Adı ve Ünvanlarla Geçen Şahıs İsimleri.
- Referans28
Ertem H.,
1965 Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolu'sunun Faunası, Ankara.
- Referans29
Ertem H.,
2003 “Hattiler ve Hititler Dönemi'nden Eski Türklere, Osmanlılara ve Günümüz Anadolusuna Kadar Uzanan Bazı Benzer Unsurlar - I”, ArchAnat 6/2.
- Referans30
Friedrich J.,
1952-1954 Hethitisches Wörterbuch. Kurzgefasste kritische Sammlung der Deutungen hethitischer Wörter. 1.-4. Lieferung, Heidelberg.
- Referans31
Friedrich J. - Kammenhuber A.,
1991 Hethitisches Wörterbuch. Zweite, völlig neu bearbeitete Auflage auf der Grundlage der edierten hethitischen Texte. Band III: Ḫ. Lieferung 11, (HW2 III/11), Heidelberg.
- Referans32
Forlanini, M.,
2017 The Ancient Land of “Northern” Kummaḫa and Aripša “Inside the Sea”, Alparslan M. (ed.), Places and Spaces in Hittite Anatolia I: Hatti and the East: Proceedings of an International Workshop on Hittite Historical Geography in Istanbul, 25th-26th October 2013, İstanbul, 1-12.
- Referans33
Forrer E.,
1926 Forschungen 1. Band/1. Heft: Die Arzaova-Länder, Berlin.
- Referans34
Gamkrelidze T.V. - Ivanov V.V.,
1995 Back to Anatolia? Indo-European and the Indo-Europeans. A Reconstruction and Historical Analysis of a Proto-Language and Proto-Culture, Berlin.
- Referans35
Garstang, J.,
1943 Hittite Military Roads in Asia Minor. A Study in Imperial Strategy, AJA 47, 35-62.
- Referans36
Gessel B.H.L. van,
1998 Onomasticon of the Hittite Pantheon 1-2, HdO, Leiden - New York - Köln.
- Referans37
Gessel B.H.L. van,
2001 Onomasticon of the Hittite Pantheon, Part Three, HdO, Leiden - Boston - Köln.
- Referans38
Goetze A.,
1930 Neue Bruchstücke zum grossen Text des Hattusilis und den Paralleltexten, (MVAeG 34/2), Leipzig.
- Referans39
Gonnet H.,
1968 Les montagnes d’ Asie Mineure d’après les textes hittites, RHA 26/83.
- Referans40
Groddek D.,
2002 Hethitische Texte in Transkription. KUB 55, DBH-P 4, Dresden.
- Referans41
Groddek D.,
2004 Hethitische Texte in Transkription. KUB 51, DBH-P 15, Dresden.
- Referans42
Groddek D.,
2012 Hethitische Texte in Transkription - KBo 58 , DBH 39, Wiesbaden.
- Referans43
Groddek D.,
2013 Hethitische Texte in Transkription: KBo 49, DBH 40.
- Referans44
Groddek D. - Hagenbuchner A. - Hoffmann I.,
2002 Hethitische Texte in Transkription. VS NF 12, (DBH-P 6), Dresden.
- Referans45
Gurney O.R.,
1977 Some Aspects of Hittite Religion. Schweich Lectures of the British Academy 1976, Oxford.
- Referans46
Günbattı C.,
1987 Yeniden İşlenen Bir Kültepe Tableti (Kt.g/t 42 + z/t I I), Belleten 51.
- Referans47
Günbattı C.,
2004 “Two Treaty Texts Found At Kültepe”, Assyria and Beyond Studies Present to Mogens Trolle Larsen, Nederlands Instituut Voor Het, 249-268.
- Referans48
Günbattı C.,
2017 Kültepe - Kaniş. Anadolu'da İlk Yazı, İlk Belgeler, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları No: 89, İkinci Baskı, Kayseri.
- Referans49
Güterbock H.G.,
1956 The Deeds of Suppiluliuma as Told by His Son, Mursili II, JCS 10.
- Referans50
Güterbock H.G. - Hoffner H.A.,
1989 The Hittite dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago. Vol. L-N, fasc. 4: nai- to nutarnu-, (CHD 3/4), Chicago.
- Referans51
Güterbock H.G. - Hoffner H.A.,
1997 The Hittite dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago. Vol. P, fasc. 3: (UZU)pattar A to putkiya-, (CHD 4/3) Chicago.
- Referans52
Güterbock H.G. - Hoffner H.A. - van den Hout Th.P.J.,
2002 The Hittite dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago. Vol. Š, fasc. 1: šā- to šaptamenzu, (CHD 5/1), Chicago.
- Referans53
Giorgadze G.G.,
1985 “Chettskie spiski ženščin (The Hittite Lists of Woman /HT 2 + KBo 1131, KBo X 10/)”, Drevnjaja Anatolija, 209-227.
- Referans54
Haas V.,
1994 Geschichte der hethitischen Religion, HdO, Leiden.
- Referans55
Haas V. - Wegner I.
2001 “Hethitologische Notizen”, AoF 28, 120-123.
- Referans56
Hawkins J.D. - Weeden M.,
2017 “Kizzuwatna and the Euphrates States: Kummaha, Elbistan, Malatya: Philology”, HdO 121.
- Referans57
Heinhold-Krahmer S.,
1997 “Muwatti”, RlA 8, 527-528.
- Referans58
Herbort S.,
2005 Die Prinzen- und Beamtensiegel der hethitischen Grossreichszeit auf Tonbullen aus dem Nişantepe-Archiv in Hattusa - mit Kommentaren zu den Siegelinschriften und Hieroglyphen von J. David Hawkins, (Boğazköy-Ḫattuša 19), Mainz.
- Referans59
Herbordt S.,
2010 “The Hittite King and His Court from the Perspective of the Sealed Bullae from Hattusa”, Müller W. 2010a 213-224.
- Referans60
Hoffner H.A.,
2009 Letters from the Hittite Kingdom , Atlanta.
- Referans61
Hoffner H.A. -Melchert H.C.,
2008 A Grammar of the Hittite Language. Part 1: Reference Grammar; Part 2: Tutorial, Wiona Lake, Indiana.
- Referans62
Hutter, M.,
2011 Luviler, Anadolu’nun Gizemli Halkı, Kalkedon Yayıncılık.
- Referans63
Imparati F.,
1977 Le istituzioni cultuali dei na4ḫékur e il potere centrale itita, SMEA 18.
- Referans64
Imparati F.,
1990 “Obligations et manquements cultuels envers la divinité Pirwa”, Gs von Schuler, 166-187.
- Referans65
Imparati F.,
1998 “Two Mythological Fragments Concerning the Deity Pirwa”, AoF 25, 126-140.
- Referans66
Imparati F.,
2004 Studi sulla società e sulla religione degli Ittiti I-II, Eothen 12.
- Referans67
Ivanov V.,
1998 Horse Sembols and The Name of The Horse in Hurrian, Urkesh and Hurrians. Studies in Honor of Lord Cotsen. Urkesh Mozan studies 3, eds. Giorgio Bucellati and Marilyn Kelly-Buccellati. Oriental İnstitute Chicago.
- Referans68
Klengel H.,
1968 “Die Hethiter und Išuwa”, OA 7, 63-76.
- Referans69
Kloekhorst A.,
2008 Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon, Leiden.
- Referans70
Kosyan A.,
2011 Towards the Hittite Eastern Periphery (KUB XLIX 11), AJNES 6/2.
- Referans71
Kosyan A.,
2018 The Plain Of Erznka In The II-I Mıllenniums BC., Fundamental Armenology, No 1 (7).
- Referans72
Laroche E.,
1946-1947 “Recherches sur les noms des dieux hittites”, RHA 7/46.
- Referans73
Laroche E.,
1959 Dictionnaire de la langue louvite, Paris.
- Referans74
Laroche E.,
1966 Les noms des Hittites.
- Referans75
Lebrun R.,
2006 “La montagne dans le monde hittite”, RANT 3, 253-260.
- Referans76
McMahon G.,
1991 The Hittite State Cult of the Tutelary Deities, AS 25, Chicago.
- Referans77
Melchert, H. C.,
1984 Studies in Hittite Historical Phonology, (ZVS Ergänzungshefte 32), Göttingen.
- Referans78
Melchert H. C.,
1993 Cuneiform Luvian Lexicon, Lexica Anatolica 2, Chapel Hill.
- Referans79
Miller J.L.,
2014 “Mursili II’s Prayer Concerning the Misdeeds and the Outstanding of Tawananna”, 8.Hit.Congr., 516-557.
- Referans80
Naumann R.,
1998 Eski Anadolu Mimarlığı, TTKY 4/9c, Ankara.
- Referans81
Neu E.,
1974 Der Anitta-Text, (StBoT 18), Wiesbaden.
- Referans82
Otten H.,
1952-1953 “Pirva - der Gott auf dem Pferde”, JKlF 2, 62-73.
- Referans83
Otten H.,
1963 “Neue Quellen zum Ausklang des Hethitischen Reiches”, MDOG 94, 1-23.
- Referans84
Otten H. - Soden W. von,
11968 Das akkadisch-hethitische Vokabular KBo I 44 + KBo XlII 1, (StBoT 7), Wiesbaden.
- Referans85
Özgüç N.,
1965 Kültepe Mühür Baskılarında Anadolu Grubu / The Anatolian Group of Cylinder Seal Impressions from Kültepe, Ankara.
- Referans86
Popko M.,
1994 Zippalanda. Ein Kultzentrum im hethitischen Kleinasien, THeth 21, Heidelberg.
- Referans87
Popko M.,
1995 Religions of Asia Minor, Warsaw.
- Referans88
Puhvel J.,
1984 Hittite Etymological Dictionary, Vol.1: Words beginning with A; Vol 2: Words beginning with E and I, Berlin - New York - Amsterdam.
- Referans89
Puhvel J.,
1991 Hittite Etymological Dictionary, Vol.3: Words Beginning With H.
- Referans90
Puhvel J.,
2001 Hittite Etymological Dictionary, Vol.5: Words beginning with L, Indices to volumes 1-5. Berlin-New York.
- Referans91
Puhvel J.,
2013 Hittite Etymological Dictionary, Vol.9: Words beginning with PE, PI, PU, Berlin-New York.
- Referans92
Pringle J.,
1993 Hittite Kinship And Marriage. A Study Based On The Cuneiform Texts From 2nd Millenium Boğazköy. London.
- Referans93
Raulwing P.,
2005 “Pferd”, Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archaologie, 10. Bd.: Oannes – Priesterverkleidung, Berlin.
- Referans94
Rieken E.,
1999 Untersuchungen zur nominalen Stammbildung des Hethitischen, StBoT 44, Wiesbaden.
- Referans95
Roszkowska - Mutschler H.,
2007 Hethitische Texte in Transkription - KBo 44, DBH 22, Wiesbaden.
- Referans96
Rutherford I.C.,
2004 “Women Singers and the Religious Organisation of Hatti. On the Interpretation of CTH 235.1 & 2 and Other Texts”, Offizielle Religion.
- Referans97
Rüster C. - Neu E.,
1989 Hethitisches Zeichenlexikon. Inventar und Interpretation der Keilschriftzeichen aus den Bogazköy-Texten, (StBoT Beiheft 2), Wiesbaden.
- Referans98
Savaş S.Ö.,
1998 Anadolu (Hitit-Luvi) Hieroglif Yazıtlarında Geçen Tanrı, Şahıs ve Coğrafya Adları / Divine, Personal and Geographical Names in the Anatolian (Hittite - Luwian) Hieroglyphic Inscriptions, İstanbul.
- Referans99
Savaş S.Ö.,
2002 “Hititlerde “Fırtına Tanrısı” ile "Boğa Kültü” Üzerine Bazı Gözlemler ve Yorumlar”, ArchAnat 5, 97-170.
- Referans100
Schwemer D.,
2001 Wettergottgestalten Mesopotamiens und Nordsyriens im Zeitalter der Keilschriftkulturen: Materialien und Studien nach den schriftlichen Quellen, Wiesbaden.
- Referans101
Seeher J.,
2011 Taşa Yontulu Tanrılar: Hitit Kaya Tapınağı Yazılıkaya.
- Referans102
Singer I.,
2002 Hittite Prayers, (SBL Writings from the Ancient World 11), Atlanta.
- Referans103
Singer I.,
2009 “In Hattuša The Royal House Declined” - Royal Mortuary Cult in 13th Century Hatti ”, Central-North Anatolia, 169-191.
- Referans104
Sommer F.,
1932 Die Aḫḫijavā-Urkunden, (ABAW 6), München.
- Referans105
Soysal O.,
2012 “Kantuzzili: “Genç” Tutḫaliya İçin Kral Naibi?”, CollAn 11.
- Referans106
Şenyurt - Akçay,
2018 Topada Yazıtına Farklı Bir Bakış: Geç Hitit Döneminde Orta Anadolu’da Güç Dengeleri, A Different Viewpoınt For Topada Inscriptıon: Balance Of Power In Central Anatolian Late Hittite Period, TÜBA-AR 22/, Ankara, 95-118.
- Referans107
Taracha P.,
2000 Ersetzen und Entsühnen. Das mittelhethitische Ersatzritual für den Großkönig Tuthalija (CTH *488.4) und verwandte Texte, (CHANE 5), Leiden - Boston - Köln.
- Referans108
Taracha P.,
2009 Religions of Second Millennium Anatolia, DBH 27, Wiesbaden.
- Referans109
Tischler J.,
1977-1983 Hethitisches Etymologisches Glossar Teil 1, A-K, (IBS 20), Innsbruck.
- Referans110
Tischler J.,
2001 Hethitisches Etymologisches Glossar, Teil II, Lief. 11/12 P, Innsbruck.
- Referans111
Tischler J.,
2002 “Zur Morphologie und Semantik der hethitischen Personen- und Götternamen”, Altorientalische und semitische Onomastik, 75-84.
- Referans112
Tischler J.,
2016 Hethitische Texte in Transkription. KUB 56 und KUB 57, DBH 49, Wiesbaden.
- Referans113
Tognon R.,
2005 “Gli oracoli MUŠEN ḪURRI : Una tecnica divinatoria ittita (Università degli studi di Napoli “L’Orientale”).
- Referans114
Torri G. - Barsacchi F.G.,
2018 Hethitische Texte in Transkription KBo 12.
- Referans115
Ünal A.,
1978 Ein Orakel text über die Intrigen am hethitischen Hof (KUB XXIII 70 - Bo 2011), TH 6, Heidelberg.
- Referans116
Ünal A.,
1987 Review, Keilschrifturkunden aus Boghazköi 55 Hethitische Rituale und Festbeschreibungen, BiOr 44, 474-486.
- Referans117
Ünal A.,
2007 Multilinguales Handwörterbuch des Hethitischen / A Concise Multilingual Hittite Dictionary / Hititçe Çok Dilli El Sözlüğü, Hamburg.
- Referans118
Ünal A.,
2013 Eski Anadolu’da At, Hititçe Kikkuli At Eğitimi Metinleri Ve “Tavlaya Çekmek”le İlgili Teknik Bir Ayrıntı, Çorum Kültür Sanat - Bilim, Kültür, Sanat, Tarih ve Turizm Dergisi, 14.Sayı.
- Referans119
Ünal A.
2018 Eski Anadolu Siyasi Tarihi Kitap 1: Eski Taş Devri'nden Hitit Devletinin Yıkılışına Kadar (M.Ö.60.000 -1180).
- Referans120
Ünal A.,
2019 “New Insights into the Nature and Iconography of the Hittite Horse Deity Pirwa”, Fs Poetto (Fs Poetto: “And I Knew Twelve Languages”. A Tribute to Massimo Poetto on the Occasion of His 70th Birthday).
- Referans121
Ünal A.(a),
2020 Eski Anadolu ve Ön Asya'da At ve Kikkuli'nin Kaleminden Dünyanın En Eski At Eğitim Merkezi, Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
- Referans122
Ünal A.(b,)
2020 “Zur Funktıonalıtät Und Identıtät Der Hethıtıschen Kultanlage (É/NA4)ḫekur, Hitit Kült Yapısı (É/NA4)ḫekur’un İşlevi ve Belirlenmesi Hakkında”, Anadolu Prehistoryasına Adanmış Bir Yaşam. Jak Yakar’a Armağan, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
- Referans123
van den Hout Th.P.J.,
1994 “Death as a Privilege the Hititte Royal Funerary Ritual”, Hidden Futures Death and Immortality in Ancient Egypt, Anatolia, the Classical, Biblical and Arabic-Islamic World, J.M. Bremer- Th. P.J. van den Hout - R. Peters (eds.), Amsterdam.
- Referans124
van den Hout Th.P.J.,
1995 Der Ulmitešub-Vertrag. Eine prosopographische Untersuchung, StBoT 38, Wiesbaden.
- Referans125
van den Hout Th.P.J.,
1999 Rev. of: Jakob-Rost L. 1997a (Jakob-Rost L., Keilschrifttexte aus Boghazköy im Vorderasiatischen Museum, (VS-NF 12) Mainz 1997), BiOr 56.
- Referans126
van den Hout Th.P.J.,
2002 “Tombs and memorials: The (Divine) Stone-House and Hegur Reconsidered”, Gs Güterbock.
- Referans127
van den Hout Th.P.J.,
2005 Pirwa, Perwa - RlA 10.
- Referans128
Vigo M.,
2014 “Sources for the Study of the Role of Women in the Hittite Administration”, SANER 13, 328-353.
- Referans129
von Schuler E.,
1965 Die Kaškäer. Ein Beitrag zur Ethnographie des alten Kleinasien, Berlin.
- Referans130
Weeden M.,
2011 Hittite Logograms and Hittite Scholarship, StBoT 54, Wiesbaden.
- Referans131
Weitenberg J.J.S.,
1984 Die hethitischen u-Stämme, Amsterdam.
- Referans132
Wegner I.,
2002 Hurritische Opferlisten aus hethitischen Festbeschreibungen. Teil II: Texte für Teššub, Hebat und weitere Gottheiten, (ChS I/3-2), Roma.
- Referans133
Zehnder, T.,
2010 Die hethitischen Frauennamen, Katalog und Interpretation, DBH 29, Wiesbaden.