Karpuz Çay Deltasının (Antalya Doğusu) Paleojeomorfolojisi
Antalya körfezinin doğusunda Karpuz Çay ve Acısu tarafından oluşturulan kıyı ovası, daha çok alçak tepelik alanlarla çevrelenmiştir. Akdeniz kıyılarının genç ovalarından biri olan kıyı ovası, günümüzden yaklaşık 4000 yıl önce gelişmeye başlamıştır. Çalışma alanında jeomorfolojik birimler, genel olarak, Miosen yaşlı Karpuz Çay veAlt Üst Pliosen yaşlı Yenimahalle formasyonları üzerinde gelişmiştir. Deniz çekilmesinin Geç Pliosen’de gerçekleşmesinden dolayı yöredeki en eski morfolojik birimler, Enalt Pleistosen yaşlı aşınım yüzeyleridir. Çalışma alanının paleocoğrafik evrimini ortaya koymak amacıyla yapılan sondajlardan elde edilen örneklerin incelenmesi, C14 tarihlendirmesi ve laboratuar analizleri sonucunda 6 farklı dönem ortaya konulmuştur. Ortam koşullarının belirlenmesinde arazinin morfolojik özellikleri yanında makro fosillerden de yararlanılmıştır. Elde edilen fosillerden Bivalvialardan Cardium edule ve Gastropoda türlerinden Cerithidea insulaemaris, Tegula pulliga, Gyraulus intermixtus ve Turritella terebra türleri tanımlanmıştır. Bu türlerin ekolojik özellikleri dikkate alındığında bölgenin sığ denizel etki altında kaldığı, zaman zaman acısu ve tatlı su özelliği gösterdiği belirlenmiştir
Paleogeomorphology of Karpuz Çay delta
The costal plain formed by Karpuz Çay and Acısu at the east of Antalya Bay is surrounded by low hilly area. This costal plain, which approximately started to form 4000 years ago, is one of the young plains of Mediterranean coasts. In the area under investigation, the geomorphologic units developed on Miocene aged Karpuz Çay and Early-Late Pliocene aged Yenimahalle. Since the drop of sea level occured in Late Pliocene, the oldest morphologic unit in the area is Early Pleistocene aged denudation surfaces. To determine the paleogeographic evolution of the area, the samples taken from boreholes were analyzed. From the results of laboratory analysis and C14 tests, six different period has been identified. To determine the environmental conditions, the morphologic features of the area and the macro fossils are used. From the analysis of samples containing macro fossils, the Cardium edule from Bivalvia family, Cerithidea insulaemaris, Tegula pulliga, Gyraulus intermixtus and Turritella terebra from Gastropoda family were identified. As the ecologic conditions were considered, it was determined that the area is under the influence of sea, and time to time the area was developed fresh water and salt- water features
Keywords:
Karpuz stream, Antalya Neogene Basin Late Pleistocene-Holocene, Alluvial geomorphology, RC14,
___
- Akay, E., Uysal, Ş., Poisson, A., Cravatte, C.F.P.J., Müler, C. (1985a) Antalya Neojen Havzasının Stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 28, 105–119
- Akay, E., Uysal, Ş. (1985b) Orta Torosların Batısındaki (Antalya) Neojen Çökellerinin Stratigrafisi, Sedimentolojisi ve Yapısal Jeolojisi. MTA Rap. No: 7799
- Bard, E., Hamelin, B., Fairbanks, R.G., (1990) IJ-Th age obtained by mass spectrometry in corals from Barbados:sea level during the past 130.000 years. Nature 340, 456-458,
- Erol, O. (1969) Anadolu Kıyılarının Holosendeki değişmeleri hakkında gözlemler A.Ü.D.T.C.F. Coğrafya Araştırmaları Derg., S:2, s:89-102, Ankara.
- Erol, O.(1976) Quaternary shoreline changes on the Anatolian Coasts of the Aegean Sea and related problems. Bull.Soc.Geol.t.XVIII, n 2, p.459-468 & Coll.intern.CNRS, Paris, n 244, p.263-272
- Glover, C.P., Robertson, H.F. (1998) Role of regional extention and uplift in the Plio-Pleistocene evolution of the Aksu Basin, SW Turkey. Journal of the Geological Society, V:155, p:365–387.
- Kayan, İ., (1988) Late Holocene Sea-Level Changes on the Western Anatolian Coast” Paleogography, Paleoclimatology, Paleoecology, 68, p:205-218, Elsevier Science Publishers B.V. Amsterdam.
- Kayan, İ., (1995) Klaros Kazı alanında jeomorfolojik-jeoarkeolojik araştırmalar Ege Üniv, Ed. Fak., Ege Coğrafya Derg., S:8, s:1-24, İzmir.
- Kayan, İ.,(1997 ) Türkiye’nin Ege ve Akdeniz kıyılarında deniz seviyesi ve kıyı çizgisi değişmeleri. Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları I. Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları 97 Konferansı Bildiriler Kitabı; s:735–746
- Kelletat, D., Kayan,İ. (1983) Alanya batısındaki kıyılarda ilk C14 tarihlendirmelerinin ışığında Geç Holosen tektonik hareketleri. TJK Bülteni, C:26, s:83–87
- Kraft, J.C., Kayan, I., and Erol, O., (1980), Geomorphic reconstructions in the environs of ancient Troy: Science V. 209, p. 776–782.
- Öner, E., (1997 a) Teke Yarımadası kıyılarında deniz seviyesi ve kıyı çizgisi değişmeleri”. Türkiye Kıyıları`97 (Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları 1.Ulusal Konferansı) Bildiriler Kitabı, s:723–733, Ankara.
- Öner, E., (1997 c) Eşen Çayı Taşkın-Delta Ovasının jeomorfolojisi ve Antik Patara Limanı” Ege Üniv, Ed. Fak., Ege Coğrafya Derg., S:9, s:89-130, İzmir.
- Öner, E., (1997 d) Finike Ovasının Alüvyal Jeomorfolojisi ve Antik Limyra Kenti” Ege Üniv, Ed. Fak., Ege Coğrafya Derg., S:9, s:131-157, İzmir.
- Pirazzoli, P.A., Laborel, J., Saliege,J.F., Erol, O., Kayan,İ., Person,A. (1991) Holocene raised shorelines on the Hatay coasts (Turkey):Paleoecological and tectonic implications.Marine Geology. 96, p:295–311, Elsevier Science Publishers B.V. Amsterdam
- Pirazzoli, P.A.(2005) A review of possible eustatic, isostatic and tectonic contributions in eight late-Holocene relative sea-level histories from the Mediterranean area. Quaternary Science Reviews 24, p:1989–2001
- Perissoratis, C.N. Conispoliatis, N., (2003) The impacts of sea-level changes during latest Pleistocene and Holocene times on the morphology of the Ionian and Aegean Seas (SE Alpine Europe) Marine.Geology. 196:145–156
- Sivan,D., Wdowinski,S., Lambeck, K., Galili, E., Raban, A., (2001) Holocene sea-level changes along the Mediterranean coast of Israel, based on archaeological observations and numerical model. Paleogeography, Paleoclimatology, Paleoecology. 167:101-117,
- van Andel, Tj. H. and N. Lianos, (1983) "Prehistoric and Historic Shorelines of the Southern Argolid Peninsula: A Subbottom Profiler Study," IJNA 12, pp. 303-324
- Yıldız,H.,Demir,C., (2002)Mean sea level changes and vertical crustal movement at Turkish tide gauges for the period of 1984-2001, Workshop on Vertical Crustal Motion and Sea Level Changes. 17-19 September 2002 Toulouse, France
- ISSN: 1303-5851
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2003
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi