Murat TÜRKEŞ, Gökhan ALTAN

3820

Çanakkale’nin 2008 yılı büyük orman yangınlarının meteorolojik ve hidroklimatolojik analizi

Subtropikal Akdeniz iklim bölgesinde yer alan Çanakkale, genel olarak yarınemli, yaz döneminde ise kurak iklim özellikleri gösterir. Yaz dönemindeki kurak koşullar ve kurutucu egemen kuzey sektörlü rüzgarlar (özellikle Poyraz), orman yangınlarının oluşması ve yayılması için uygundur. Çalışmanın başlıca sonuçları şunlardır: (1) Çanakkale Orman Bölge Müdürlüğü’nde (OBM) 2008 yılında üçü 100 hektardan (ha) fazla alanı etkileyen 30 orman yangınında 2070 ha orman alanı zarar gördü. (2) Erinç kuraklık indisinin yıllık değerlerine göre, Çanakkale yarıkurak bir iklime sahiptir. Aylık indislere göre ise, Nisan–Ekim ayları arasındaki 7 aylık süreçte kurak koşullar egemendir. (3) Çanakkale, UNCCD kuraklık indisine göre yıllık değerlerde yarınemli, aylık değerlerde ise Mayıs’tan Eylül’e kadar 5 ay kurak koşulların etkisi altındadır. (4) 2008 yılında Keetch-Byram kuraklık indisi (KBDI) 530 büyüklüğündeki en yüksek değerine 10.08.2008 günü ulaştı. (5) Çanakkale meteoroloji istasyonunun 2008 yılı verilerine uygulanan KBDI değerleri, yılın hiçbir döneminde kesin yangın olur seviyesine ulaşmadı. (6) KBDI, 2008 yılında Çanakkale OBM’de oluşan 30 orman yangınının % 76’sını yangın olasılığının yüksek ve oldukça yüksek olduğu düzeylerde yakaladı. (7) Çanakkale İntepe’de çıkan Çınarlı orman yangını, Türkiye’de 2008 yılında yanan alanın en fazla olduğu 4 orman yangınından biridir

Meteorological and hydro-climatological analysis of large forest fires of Çanakkale in the year of 2008

Çanakkale that is located in the subtropical Mediterranean climate is characterized with semi-humid climate conditions in general, and summer dryness. Drought conditions and drying prevailing northerly sector winds (e.g. Poyraz) in summer are favorable for occurrence and dispersing of the forest fires during the summer months. The major results of the study are as follows: (1) In the year of 2008, a total of 30 forest fires, three of which affected more than 100 hectares (ha) forest area, caused to have damaged about 2070 ha forest area. (2) Climate of the Çanakkale district is of the semiarid according to Erinç’s annual drought index, while it is characterized with the arid climate conditions according to the monthly results of 7 months between April and October. (3) Çanakkale district, on the other hand, is dominated by the semi-humid conditions annually and by the 5-month drought conditions during the warm months from May to September according to the UNCCD aridity index. (4) Keetch-Byram drought index (KBDI) reached the highest value on the day of 10.08.2008 with an index value of 530. (5) KBDI applied to the 2008 data of the Çanakkale meteorological station did not reach the definite fire level within that year. (6) In 2008, the KBDI caught the 76% of the 30 forest fires occurred in the responsibility area of the Çanakkale Regional Forest Service with a high and very high probability level of fire. (7) The area burned in the İntepe - Çınarlı forest fire of Çanakkale was one of the largest four forest fires occurred in Turkey during the year of 2008
Keywords:

Drought, Keetch-Byram Drought Index, Erinç Drought Index UNCCD Aridity Index, Çınarlı,

PDF

___

  • AÇA, (2004) Avrupa’nın de÷iúen ikliminin etkileri: Gösterge temelli bir de÷erlendirme, Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) Raporu, 2/2004, Kopenhag.
  • Akkaú, M. E.; Bucak, C.; Boza, Z.; Erkonat, H.; Bekereci, A.; Erkan, A.; Cebeci, C. (2008) Büyük orman yangınlarının meteorolojik veriler ıúı÷ında incelenmesi, T.C. Çevre ve Orman Bakanlı÷ı, Ege Ormancılık Araútırma Müdürlü÷ü, Teknik Bülten, 36, øzmir.
  • Altan, G. (2011) Mu÷la ve Çanakkale øllerinde 2000-2008 Döneminde Gerçekleúen Büyük Orman Yangınlarının Klimatolojik ve Meteorolojik Analizi, Basılmamıú Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • Altan, G.; Türkeú, M.; Tatlı, H. (2011) “Çanakkale ve Mu÷la 2009 yılı orman yangınlarının Keetch-Byram kuraklık indisi ile Klimatolojik ve Meteorolojik Analizi”, In 5th Atmospheric Science Symposium Proceedings Book, Istanbul Technical University, 27-29 April 2011, østanbul. Turkey, 263-274.
  • Bekereci, A. (2010) “Orman yangınları ve meteoroloji”. (http://www.dmi.gov.tr/arastirma/orman-yanginlari.aspx, 28/10/ 2010).
  • Bekereci, A.; Küçük, Ö.; Çamalan, G. (2010) “Türkiye’yi etkileyen hava kütlelerinin orman yangınlarındaki fön etkisi”, øçinde TC Çevre ve Orman Bakanlı÷ı Devlet Meteoroloji øúleri Genel Müdürlü÷ü, 1. Meteoroloji Sempozyumu, 27-28 Mayıs 2010, Ankara, 83-93.
  • Bilgili, E.; Küçük, Ö.; Sa÷lam, B. (2002) “Yangın davranıúının tahmini ve yangınlarla mücadeledeki önemi”, Gazi Üniversitesi Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi, 2 (2), 124-134.
  • Bilgili, E.; Baysal, ø.; Durmaz Dinç, B.; Sa÷lam, B.; Küçük, Ö. (2010a) “Türkiye’de 2008 yılında çıkan büyük orman yangınlarının de÷erlendirilmesi”, øçinde III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi Bildiriler Kitabı III. Cilt, 20-22 Mayıs 2010, Artvin, 1270-1279.
  • Bilgili, E.; Durmaz Dinç, B.; Baysal, ø.; Sa÷lam, B.; Küçük, Ö. (2010b) “Do÷u Karadeniz ormanlarında orman yangınları”, øçinde III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi Bildiriler Kitabı III Cilt, 20-22 Mayıs 2010, Artvin, 1280-1290.
  • ÇOBM, (2001) “Orman yangınları ile savaú”, Çanakkale Orman Bölge Müdürlü÷ü, Nisan 2001.
  • ÇOBM, (2008) “2008 yılı günlük orman yangın kayıtları”, Çanakkale Orman Bölge Müdürlü÷ü. Dolling, K.; Chu, P-S.; Fujioka, F. (2005) “A climatological study of the Keetch–Byram drought index and fire activity in the Hawaiian Island”, Agricultural and Forest Meteorology, 133, 17–27.
  • Erinç, S. (1965) Ya÷ıú müessiriyeti üzerine bir deneme ve yeni bir indis, østanbul Üniversitesi Co÷rafya Enstitüsü, No: 41, østanbul.
  • Erinç, S. (1969) Klimatoloji ve Metodları. østanbul Üniversitesi Co÷rafya Enstitüsü Yayınları No: 35, østanbul.
  • Erkan, A. (2006) Orman yangınları ve meteoroloji. (http://www.meteoroloji.gov.tr/2006/aras-tirma/arastirma-arastirma. aspx?subPg=105&Ext=htm, 02/11/2008).
  • Flannigan, M. D.; Stocks, B. J.; Wotton, B. M. (2000) “Climate change and forest fires”, The Science of the Total Environment 262, 221 – 229.
  • Goodrick, S. L. (2003) “Incorporation of radar precipitation estimates in a drought index applicable to wildland fire”, In Proceedings of the 2003 Georgia Water Resources Conference. April 23-24, Athens.
  • Keetch, J. J.; Byram, G. M. (1968) “A drought index for forest fire control”, USDA Forest Service Research Paper, SE–38. 1–32.
  • Küçük, Ö.; Sa÷lam, B. (2004) “Orman yangınları ve hava halleri”, Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi, 4 (2), 220–231.
  • Küçükosmano÷lu, A. (1985) Türkiye ormanlarında çıkan yangınların sınıflandırılması ile büyük yangınların çıkma ve geliúme nedenleri, Basılmamıú Doktora Tezi, østanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, østanbul.
  • Kutiel, H.; Hirsch-Eshkol, T. R.; Türkeú, M. (2001) “Sea level pressure patterns associated with dry or wet monthly rainfall conditions in Turkey”, Theoretical and Applied Climatology, 69, 39-67.
  • Neyiúçi, T.; Ayaúlıgil, Y.; Ayaúlıgil, T.; Sönmezıúık, S. (1996) Yangına dirençli orman kurma ilkeleri, TÜBøTAK, TOGTAG-1342. TMMOB Orman Mühendisleri Odası Yayın No: 21. Ankara.
  • OGM, (2004) Türkiye Çevre Atlası. TC Çevre ve Orman Bakanlı÷ı, ÇED ve Planlama Genel Müdürlü÷ü Çevre Envanteri Dairesi Baúkanlı÷ı. Ankara. 472 s.
  • OGM, (2008a) Baharlar yanan alanların rehabilitasyonu ve yangına dirençli ormanlar tesisi projesi. TC Çevre ve Orman Bakanlı÷ı, Orman Genel Müdürlü÷ü, Çanakkale Orman Bölge Müdürlü÷ü, Silvikültür ùube Müdürlü÷ü. 38 s.
  • OGM, (2008b) Çanakkale-øntepe yanan alanların rehabilitasyonu ve yangına dirençli ormanlar tesisi projesi. TC Çevre ve Orman Bakanlı÷ı, Orman Genel Müdürlü÷ü, Çanakkale Orman Bölge Müdürlü÷ü, Silvikültür ùube Müdürlü÷ü. 50 s.
  • OGM, (2008c) Gelibolu yanan alanların rehabilitasyonu ve yangına dirençli ormanlar tesisi projesi. TC Çevre ve Orman Bakanlı÷ı, Orman Genel Müdürlü÷ü, Çanakkale Orman Bölge Müdürlü÷ü, Silvikültür ùube Müdürlü÷ü. 40 s.
  • OGM, (2010a) (http://web.ogm.gov.tr/diger/yanginhareket/Sayfalar/istatistiklerr17.aspx, 19/10/2010).
  • OGM, (2010b) (http://web.ogm.gov.tr/diger/yanginhareket/Sayfalar/istatistikler1.aspx, 17/10/2010).
  • OGM, (2010c) (http://www2.ogm.gov.tr/harita/300.jpg, 16/10/2010).
  • Tatlı, H.; Türkeú, M. (2011) “Palmer kuraklık úiddeti ve standartlaútırılmıú ya÷ıú indislerinin Türkiye üzerinde karúılaútırılması”, In 5th Atmospheric Science Symposium Proceedings Book, Istanbul Technical University, 27-29 April 2011, østanbul, Turkey, 231-239.
  • Türkeú, M. (1990) Türkiye'de Kurak Bölgeler ve Önemli Kurak Yıllar, Basılmamıú Doktora Tezi, østanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Co÷rafya Enstitüsü, østanbul.
  • Türkeú, M. (1996) “Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey”, International Journal of Climatology, 16, 1057-1076.
  • Türkeú, M. (1998) “Influence of geopotential heights, cyclone frequency and southern oscillation on rainfall variations in Turkey”, International Journal of Climatology, 18, 649–680.
  • Türkeú, M. (1999) “Vulnerability of Turkey to desertification with respect to precipitation and aridity conditions”, Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences, 23, 363-380.
  • Türkeú, M. (2003) “Spatial and temporal variations in precipitation and aridity index series of Turkey”, In Bolle H-J (Ed.), Mediterranean Climate – Variability and Trends, Regional Climate Studies. Springer Verlag, Heidelberg, 181-213.
  • Türkeú, M. (2007) “Türkiye’nin kuraklı÷a, çölleúmeye e÷ilimi ve iklim de÷iúikli÷i açısından de÷erlendirilmesi”, Pankobirlik, 91, 38-47.
  • Türkeú, M. (2008) “Gözlenen iklim de÷iúiklikleri ve kuraklık: nedenleri ve gelece÷i”, Toplum ve Hekim, 23, 97-107.
  • Türkeú, M. (2010a) “Küresel øklim De÷iúikli÷i: Baúlıca nedenleri, gözlenen ve öngörülen de÷iúiklikler ve etkileri”, Ça÷rılı Bildiri, øçinde Uluslararası Katılımlı 1. Meteoroloji Sempozyumu Bildiri Kitabı, Devlet Meteoroloji øúleri Genel Müdürlü÷ü, 27-28 Mayıs 2010, Ankara, 9-38.
  • Türkeú, M. (2010b) “BM Çölleúme ile Savaúım Sözleúmesi’nin iklim, iklim de÷iúikli÷i ve kuraklık açısından çözümlenmesi ve Türkiye’deki uygulamalar”, øçinde Çölleúme ile Mücadele Sempozyumu, 17-18 Haziran 2010, Çorum, 601-616.
  • Türkeú, M. (2010c) Klimatoloji ve Meteoroloji, Birinci Baskı, Kriter Yayınevi - Yayın No. 63, Fiziki Co÷rafya Serisi No. 1, ISBN: 978-605-5863-39-6, 650 + XXII sayfa, østanbul.
  • Türkeú, M. (2011) “Akhisar ve Manisa yörelerinin ya÷ıú ve kuraklık indisi dizilerindeki de÷iúimlerin hidroklimatolojik ve zaman dizisi çözümlemesi ve sonuçların çölleúme açısından co÷rafi bireúimi”, Co÷rafi Bilimler Dergisi, 9 (1), 79-99.
  • Türkeú, M.; Akgündüz, A. S. (2011) “Assessment of the desertification vulnerability of the Cappadocian district (Central Anatolia, Turkey) based on aridity and climate-process system”, International Journal of Human Sciences, 8 (1), 1234 – 1268.
  • Türkeú, M.; Altan, G. (2011). “Çanakkale Yöresi’nde gözlenen kurak ve nemli koúulların iklim de÷iúimleri açısından çözümlenmesi”, øçinde X. Ekoloji ve Çevre Kongresi Bildiriler Kitabı, 04-07 Ekim 2011, Çanakkale.
  • Türkeú, M.; Altan, G. (2012a). Mu÷la Orman Bölge Müdürlü÷ü’ne ba÷lı orman arazilerinde 2008 yılında oluúan yangınların kuraklık indisleri ile çözümlenmesi. Uluslararası ønsan Bilimleri Dergisi 9 (1): 912-931.
  • Türkeğ, M.; Altan, G. (2012b). “Kaz Daßı Yöresi’nde orman yangınlarının kuraklık indisi ile analizi ve iklim deßiğimleriyle iliğkisi”, ðçinde Uluslararası Katılımlı Kazdaßları 3. Ulusal Sempozyumu Bildiriler Kitabı: 83-109, 24-26 Mayıs 2012, Akçay-Güre/Balıkesir.
  • Türkeú, M.; Tatlı, H. (2008) “Aúırı kurak ve nemli koúulların belirlenmesi için Yeni bir Standartlaútırılmıú Ya÷ıú øndisi (yeniSPI): Türkiye’ye uygulanması”, øçinde IV. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, ø.T.Ü. Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi, 25-28 Mart 2008, østanbul, 528-538.
  • Türkeú, M.; Tatlı, H. (2009) “Use of the Standardized Precipitation Index (SPI) and Modified SPI for shaping the drought probabilities over Turkey”, International Journal of Climatology. DOI: 10.1002/joc.1862.
  • Türkeú, M.; Tatlı, H. (2010a) “Kuraklık ve ya÷ıú etkinli÷i indislerinin çölleúmenin belirlenmesi, nitelenmesi ve izlenmesindeki rolü”, øçinde Çölleúme ile Mücadele Sempozyumu Bildiriler kitabı, 17-18 Haziran 2010, Çorum. 245- 263.
  • Türkeú, M.; Tatlı, H. (2010b) “Use of the spectral clustering to determine coherent precipitation regions in Turkey for the period 1929–2007”, International Journal of Climatology, DOI: 10.1002/joc.2212.
  • Türkeú, M.; Kutiel, H.; Hirsch-Eshkol T. R. (2003). “Türkiye’de aylık kurak ve ya÷ıúlı koúullarla iliúkili deniz seviyesi basıncı desenleri”, øçinde Devlet Meteoroloji øúleri Genel Müdürlü÷ü Bilimsel ve Teknik Sunumlar 2002, Seminerler Dizisi 3, 59-78, Ankara.
  • Türkeú, M.; Koç, T.; Sarıú, F. (2009a) “Spatiotemporal variability of precipitation total series over Turkey”, International Journal of Climatology, 29, 1056-1074.
  • Türkeú, M.; Akgündüz, A. S.; Demirörs, Z. (2009b) “Palmer Kuraklık øndisi’ne göre øç Anadolu Bölgesi’nin Konya Bölümü’ndeki kurak dönemler ve kuraklık úiddeti”, Co÷rafi Bilimler Dergisi, 7 (2), 129-144.
  • Türkeú, M.; Tatlı, H.; Altan, G.; Öztürk, M. Z. (2011a). “Analysis of forest fires for the year of 2010 in Çanakkale and Mu÷la with the Keetch-Byram drought index”, In Proceedings of the National Geographical Congress with International Participation (CD-R), ISBN 978-975-6686-04-1, 7-10 September 2011, Türk Co÷rafya Kurumu – østanbul University.
  • Türkeú, M.; Kurnaz, M. L.; Öztürk, T.; Altınsoy, H. (2011b) “Climate Changes versus “Security and Peace” in the Mediterranean Macroclimate Region: Are They Correlated?”, In International Human Security Conference Series (Human Security New Challenges, New Perspectives) Proceedings: 625-639, 27-28 October 2011, østanbul, Turkey.
  • Uslu, N.; Ünal, S.; Küçük, Ö. (2002) “Kastamonu orman yangınları üzerine araútırmalar”, øçinde II. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 17 – 19 Mayıs 2002, Artvin.
  • UNCCD, (1995) The United Nations Convention to Combat Desertification in those Countries Experiencing Serious Drought and/or Desertification, Particularly in Africa, text with Annexes, UNEP, Geneva.
  • WFAS, (2009) Keetch–Byram Drought Index, Wildland Fire Assesment System, (www.wfas.net, 28.06.2009).
Coğrafi Bilimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 1303-5851
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2003
  • Yayıncı: Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

İç ve dış göçlerin kırsalda nüfusun yaş yapısına etkisi: Emirdağ İlçesi örneği

Mustafa YAKAR

Türkiye’de sıcaklık mevsimlerinin ana morfolojik ünitelere göre değişimi 1: ovalar ve havzalar

Mesut ELİBÜYÜK, Erkan YILMAZ

Fas, Mısır ve Türkiye’de adelosan doğurganlığının karşılaştırmalı bir analizi

Sutay YAVUZ

Türkiye’nin biyoklimatik koşullarının analizi

Onur ÇALIŞKAN, Nejla TÜRKOĞLU

Çanakkale’nin 2008 yılı büyük orman yangınlarının meteorolojik ve hidroklimatolojik analizi

Murat TÜRKEŞ, Gökhan ALTAN