Sultan BAYSAN, Aysun KARA

4933

Aydın’da mahalle, bulvar, cadde ve sokak adları: Şehirsel toponimik özellikleri

Yer adlarının kaynaklarının bilinmesi yeni nesillerin kültür ve kültürel ögelere sahip çıkması, yaşanılan mekânı algılama ve anlamlandırması açısından önemlidir. Aydın farklı uygarlıkların yaşam alanı olarak zengin geçmişe ve bereketli topraklara sahiptir. Fiziki ve beşeri coğrafya özellikleri açısından oldukça elverişli bir lokasyonda yer alan Aydın’ın şehir kimliğini ortaya çıkarmak için bu çalışmada, toponimi biliminin esasları çerçevesinde şehrin, sokak, cadde, bulvar ve mahalle adlarının bir değerlendirmesi yapılmıştır. Günümüzde sokak adlarında numaralandırılmaya geçilmesi sebebiyle numaralandırmadan önceki Aydın merkezde bulunan yer adları değerlendirilmeye alınmıştır. Çalışmada en önemli başvuru kaynağı Aydın Belediyesi’nin İmar ve Şehircilik İşleri Müdürlüğü verileri olmuştur. Sonuç olarak bazı mahallelerde sokak adlarının belirli bir sistematik dâhilinde bitki, yeraltı kaynakları/taşlar ya da kişi adları gibi ortak özellikler açısından sınıflandırıldığı; ancak genel olarak sokak adlarında ortak bir ölçütün kullanılmadığı ve bunun sonucunda dağınık bir adlandırma olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, mahalle, bulvar ve cadde isimlendirmelerinde beşeri unsurların ağırlıklı olduğu; sokak adlarında ise fiziki coğrafya terimlerinin %40’a yakın yer tuttuğu belirlenmiştir

District, boulevard, avenue and street names in Aydın: Urban toponymic features

Knowing the sources of place names are important for the new generations in order to possess their cultural elements, to understand and perceive their living space. Aydın has a fertile land, rich historical past as being many different civilizations’ living space. The city as being located in a convenient location in terms of physical and human geography, an assessment of the neighborhood street, avenue and boulevard names were done by using the principles of toponymy science. An assessment was made concerning the previous place names in the central Aydın. The most important reference source was the data taken from the General Directorate of Development and Planning by Aydin Metropolitan Municipality. As a result, it was found that some neighborhoods’ street names were classified within common features of plants, underground resources/rocks or people’s names and so on. However, many street names have no common criteria. Therefore, it has been determined that the naming of streets in Aydın in general was irregular rather than systematic. In addition, neighborhood, boulevard and avenue naming emphasized human geography elements; while street names work more in terms of physical geography which were determined to keep up to 40%
Keywords:

Neighborhood, Boulevard, Street (place) names urban toponymy, Aydın,

PDF

___

  • Akbulut, O.N. (2008). Evliya Çelebi'ye göre Güneybatı Anadolu (Aydın, Denizli, Muğla), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
  • Aksan, D. (1982). Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilimi), III. Cilt, TDK Yayınları, 431-3, Ankara.
  • Alagöz, C.A. (1984). "Türkiye yer adları üzerine bazı düşünceler", ss. 11-23, Türkiye Yer Adları Bildirileri Sempozyumu, 11- 13 Eylül, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
  • Alderman, D. (2000). "A street fit for a king: Naming places and commemoration in the American South", Professional Geographer, 52(4): 672-684.
  • Aliağaoğlu, A. ve Yiğit, Y. (2013). "Balıkesir'de şehirsel toponimi: Cadde adları", Doğu Coğrafya Dergisi, 18-30, Çizgi Kitabevi: Konya.
  • Aliağaoğlu, A. (2007). "Lakap ve logolarda Türkiye şehirleri: Anlamların coğrafyası", Doğu Coğrafya Dergisi, 12- 17.
  • Aliağaoğlu, A. ve Uzun, A. (2011). "Şehirsel toponimi (hodonimi): Türkiye için bir tipoloji denemesi", Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(2): 123-133.
  • Alsan, Z.M. (2002). Mustafa'nın Romanı Memleket Çocuğu, Vadi Yayınları, Ankara.
  • Arslan, S. (2008). Balkan Savaşları Sonrası Rumeli'den Türk Göçleri ve Osmanlı Devleti'nde İskânları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
  • Assmann, J. (1997). Kültürel Bellek, Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, A. Tekin (çev.) (2001), Ayrıntı: İstanbul.
  • Atsız, H.N. ve Naci, A. (1928). "Anadolu'da Türklere ait yer isimleri", Türkiyat Mecmuası, 2.
  • Azaryahu, M. (1996). "The power of commerative street names", Environment and Planning, 14(3): 311-330.
  • Azaryahu, M. (1997). "German reunification and the politics of street names: the case of East Berlin", Political Geography, 16(6): 479-493.
  • Azaryahu, M. (2011). "The critical turn and beyond: the case of commerative street naming", ACME: An International EJournal for Critical Geographies, 10(1): 28-33.
  • Bayındır, H.H. ve Poyrazoğlu, H.F. (1966). Aydın Kenti, Tarihi, Coğrafyası ve Bugünü, Kolalı Matbaası: Aydın.
  • Çelik, Z., Diane, F. ve Ingersoll, R. (ed.) (2007). Şehirler ve Sokaklar, Kitap Yayınevi: İstanbul.
  • De Bres, K. (1990). "English village street names", Geographical Review, 80(1): 56-67.
  • Doğanay, H. (1997). Türkiye Beşeri Coğrafyası, MEB Eğitim Dizisi, 2982: İstanbul.
  • Erdentuğ, A. ve Burçak, B. (1998). "Political tuning in Ankara, a capital, as reflected in its urban symbols and images", International Journal of Urban and Regional Research, 22(4): 589-601.
  • Ergenekon, C. (1973). Aydın İl Yıllığı, Karınca Yayınevi: Ankara. Gill, G. (2005). "Changing symbols: the renovation of Moskow place names", The Russian Review, 64(3): 480-503.
  • Gökbel, A. ve Şölen, H. (1936). Aydın İli Tarihi, Cilt 1, Ahmet İhsan Basımevi: Aydın.
  • Gün, İ. (1939). Aydın ili Şairlerinden Âşık Ömeri, Aydın Halkevi Yayınları: Aydın.
  • Günal, V. (2012). "Batman'da cadde adlandırmaları: toplumsal bellek oluşturma ve şehirsel mekâna hâkim olma çabaları", Marmara Coğrafya Dergisi, 25: 171-197.
  • Günal, V., Şahinalp, M.S. ve Güzel, A. (2011). "Coğrafi ortamın şehirsel mekan adlarına etkisi: Şanlıurfa şehri örneği", Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1): 463-508.
  • Güner, İ. ve Ertürk, M. (2004). "Türkiye il merkezi kent adlarının kaynakları üzerine bir araştırma", Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 12: 39-62.
  • Güner, İ. ve Ertürk, M. (2014). "Nesnelerine ve Kökenlerine göre Milas İlçesi Yer Adları", Türkiye Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 4-7 Haziran 2014, Muğla.
  • Güneş, G. ve Başaran, M. (2013). "Milli Mücadele Döneminde Aydın", T.C. Aydın Valiliği, İl Kültür Turizm Müdürlüğü, Nuri Aktakka (ed.) Aydın İl Tarihi, Özyurt Matbaacılık: Ankara.
  • Güney, E. (1994). 'Toponimik terimlerin sınıflandırılması', Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 2. http://imamkoy.com/index.php/koyumuzun-kadin-kahramani-cete-ayse http://www.milliyet.com.tr/efeler-belediyesi-nin-logosu-belirlendi-aydin-yerelhaber-304879
  • Kara, B. (2012). "Kentler açısından mekânın toplumsallığı ve yer isimlerinin siyasal yapıya göre değişimi: Niğde örneği", ZfWt (Zeitchrift für die Welt der Türken, Journal of World Turks, 4(1): 149-163.
  • Karaboran, H. (1984). "Türkiye'de Mevki Adları Üzerine Bir Araştırma", Türk Yer Adları Sempozyum Bildirileri, 11-13 Eylül 1984, Başbakanlık Basımevi: Ankara.
  • Karaboran, H. (1989). "Çemişkezek'te Mevki Adları", ss. 153-182, Fırat Havzası 2. Folklor ve Etnoğrafya Sempozyumu, 5-7 Kasım 1987, Elazığ, Bildiriler Kitabı, Ankara.
  • Karakuyu, M. ( 2007). "Manisa Şehrinde Mahallelerin Tarihsel Gelişimi", Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Vol. 4, No. 2, pp. 1-20.
  • Koca, N. ve Yazıcı, H. (2011). "Afyonkarahisar İlindeki İdari Yerleşmelerin Toponimik Sınıflandırılması", Türk Coğrafya Dergisi, 56: 1-10.
  • Koday, S. (2000). "Trakya'da köy adlarında coğrafyanın etkisi", Türk Coğrafya Kurumu 28. Meslek Haftası (10-12 Haziran 1998) Bildirileri, Türk Coğrafya Kurumu Coğrafya Meslek Haftaları Serisi, 2: 221-253, İstanbul.
  • Light, D. (2004). "Street names in Bucharest, 1990-1997: Exploring the modern historical geographies of post-socialist change", Journal of Historical Geography, 30(1): 154-172.
  • Light, D., Nicolae, I. ve Suditu, B. (2002). "Toponmy and the communist city: Street names in Bucharest", 1948-1965', Geo Journal, 56: 135-144.
  • Ortaç, S., Yapucu, O., ve Özgün, C. (2010). Değişim Sürecinde Aydın (XIX. Yüzyıldan Günümüze, Sosyal ve Ekonomik Hayatın Dönüşümü). Sabri Sürgevil (ed.), İtimat Ofset: Aydın. Özkan, M. ve Yoloğlu, A.C. (2005). "Bir bellek projesi olarak sokak isimlendirmesi: Ankara örneği", Planlama, 4: 54-61.
  • Öztürk, A.A. (1990). 1877-1878 Savaşından, Balkan Savaşına Kadar İzmir'de Göçmen Sorunu, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, DEÜ, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir.
  • Palonen, E. (2008). "The city-text in post-communist Budapest, Street names, memorials, and the politics of commeration", Geo Journal, 73: 219-230.
  • Rose-Redwood, R.S., Alderman, D. ve Azaryahu, M. (2010). "Geographies of toponymic inscription: New directions in critical place-name studies", Progress in Human Geography, 34(4): 453-470.
  • Şahin, G. (2010). "Türkiye'de yapılmış toponimi çalışmaları", Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4): 134-156. www.tdk.gov.tr
  • Tozduman, A. (1992). Aydın Güzelhisarı'nın Sosyal ve İktisadi Durumu, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Uğur, A. (2003). "Aydın Şehrinin Kuruluşu ve Gelişme Evreleri", Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(2): 41-62.
  • Van Oss, A.C. (1982). "Street names in Argentina and the cult of national unity". İçinde R. Buve ve J. Lechner (ed.) Latijns America Studies in Leiden 1982, Rijksuniversiteit, Leiden.
  • Yaylalı, S. ve Akdeniz, E. (2013). "Kent Tarihi", T.C. Aydın Valiliği, İl Kültür Turizm Müdürlüğü, Nuri Aktakka (ed.) Aydın İl Tarihi, Özyurt Matbaacılık: Ankara.
  • Yeoh, B.S.A. (1996). "Street names in colonial Singapore", Geographical Review, 82(3): 313-322.
Coğrafi Bilimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 1303-5851
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2003
  • Yayıncı: Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Çanakkale ve Kepez yerleşmelerinde sulu tarım alanları kentleşme ilişkisi

A. Esra CENGİZ, Zehra Canan ÇAVUŞ, Telat KOÇ

Aydın’da mahalle, bulvar, cadde ve sokak adları: Şehirsel toponimik özellikleri

Sultan BAYSAN, Aysun KARA

İklim değişikliği ve Bartın Çayı Havza yönetimi muhtemel sorunları

Hüseyin TUROĞLU

Antakya-Kahramanmaraş Grabeninde Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Orman Alanları ile Yağış Arasındaki İlişkilerin MODIS Verileri (2000-2010) Kullanılarak İncelenmesi

Ali ÇELİK MEHMET, Murat KARABULUT

TÜCAUM I. Coğrafi Bilgi Sistemleri çalıştayı raporu

Ali ÖZÇAĞLAR, Rüya BAYAR, Kerime KARABACAK