Sabire KARAKUŞOĞLU, Şebnem Yeşfa ÖZBAY, Bahar KURAL

Gebelerin, Bebeklerine Uyku Çevresi Oluşturmaya Yönelik Tutum ve Uygulamaları

Amaç: Güvenli uyku çevresinin oluşturulması, bebeklerin Ani Bebek Ölüm Sendromundan (ABÖS) korunması için önerilmektedir. Bu çalışmanın amacı; gebe kadınların bebekleri doğduktan sonra oluşturacakları uyku ortamlarının güvenliğini sorgulamak, ABÖS hakkında bilgi, tutumlarını tespit etmektir. Çalışma ile bu konuda bir farkındalık yaratması da amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışma kesitsel tipte, tanımlayıcı bir araştırmadır. 30 Ağustos Aile Sağlığı Merkezi’ne (ASM) başvuruda bulunan 18-49 yaş aralığındaki 207 gebe, çalışma evrenini oluşturmaktadır. Araştırmacı tarafından gebelerin ABÖS risk faktörleri konusundaki bilgi, alışkanlık, tutum ve davranışları araştırmayı amaçlayan bir anket hazırlanmıştır. Anketler ASM ’ye 2 Mart 2020 – 1 Haziran 2020 tarihleri arasında, ayaktan başvuran gebelere yüz yüze, gelemeyen gebelere de telefonla ulaşılarak doldurulmuştur. Bulgular: Gebeler bebeklerini sırtüstü (%23,7) ve yan pozisyonda (%55,5) beşiğe yatırmayı planladıklarını bildirdiler. ABÖS’ü %50,7 gebe daha duyduklarını ve %32,5 oranında bu bilgiyi aile büyüklerinden edindiklerini belirtmişlerdir. Multipar gebelerin nullipar gebeler göre güvenli uyku ortamı hakkında bebek yataklarında destek yastığı kullanmama ve içine oyuncak koymama açısından doğru davranışlar sergiledikleri tespit edilmiştir. Sonuç: Ülkemizde bebekler için güvenli uyku ortamı farkındalığının gebelerde arttırılmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Anne adaylarının aile büyüklerinden ve çevrelerinden öğrendikleri tutumları benimsedikleri görülmüştür. Multipar gebelerde de güvenli uyku tutumlarının zaman içinde değişmediği gösterilmiştir. Sağlık çalışanlarının bu konuda eğitilmesi ve gebelik takibinde kullanılan “Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi”ne bebeklerde güvenli uyku ve ABÖS’ten korunma ilkelerinin eklenmesi faydalı olabilir. Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen bir kampanya, bebeklerde güvenli uyku ve ABÖS’den koruma konusunda toplumda hızla farkındalığın oluşmasına katkıda bulunabilir.

Anahtar Kelimeler:

güvenli uyku ortamı, uyku pozisyonu, ani bebek ölümü sendromu

Pregnant Women’s Attitudes and Practices on Creating a Safe Sleep Environment for Their Babies

Objective: Establishing a safe sleeping environment is recommended to protect babies from sudden infant death syndrome (SIDS). The aim of this study is to investigate the safety of the sleeping environment pregnant women will create after their babies are born and to determine their knowledge and attitudes about SIDS. The study also aims to raise awareness on this subject. Methods: This is a cross-sectional descriptive study. The population of the study consists of 207 pregnant women between the ages of 18-49 who were receiving check-ups at the 30 Ağustos Family Health Center (FHC). The researcher prepared a questionnaire to investigate the knowledge, habits, attitudes and behaviors of pregnant women regarding SIDS risk factors. Pregnant women who applied to the FHC between March 2 and June 1, 2020 were interviewed face-to-face or over the phone. Results: Of the pregnant women who participated, 23.7% reported planning to put their babies into their cribs in the supine position and 55.5% on their side. Of the women, 50.7% stated having heard of SIDS before, and 32.5% stated having obtained information from elder family members. Multiparous mothers were determined to exhibit correct behaviors such as not using support pillows or putting toys in beds in terms of a safe sleeping environment compared to the nulliparous mothers. Conclusion: The need exists in Türkiye to increase pregnant women’s awareness about safe sleeping environments for babies. Expectant mothers were observed to have adopted the attitudes they’d learned from their family elders and their environment. Attitudes toward safe sleeping were not seen to change over time in multiparous pregnant women. Educating health workers on this subject and adding the principles of safe sleep for babies and information on how to prevent SIDS to the Antenatal Care Management Guide used in pregnancy follow-up may be beneficial. Having the Ministry of Health organize a campaign could contribute to rapidly raising awareness in society about safe sleep for infants and how to prevent SIDS.

Keywords:

safe sleep environment, sleeping position, sudden infant death syndrome,

PDF

___

Moon RY. SIDS and other sleep-related infant deaths: expansion of recommendations for a safe infant sleeping environment. Pediatrics. 2011;128(5):e1341-67. google scholar
Leach CE, Blair PS, Fleming PJ, Smith IJ, Platt MW, Berry PJ, et al. Epidemiology of SIDS and explained sudden infant deaths. CESDI SUDI Research Group. Pediatrics. 1999;104(4):e43. google scholar
Topuzoğlu A, Avcı A. İstanbul’da 2005’te meydana gelen beş yaş altı çocuk ölümlerinin değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2008;7(4):301-10. google scholar
TUİK, ‘Ölüm ve ölüm nedeni istatistikler, 2021 https:// data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2021-45715 adresinden 31.03.2023 tarihinde indirilmiştir. google scholar
Moon RY, Carlin RF, Hand I. Sleep-Related Infant Deaths: Updated 2022 Recommendations for Reducing Infant Deaths in the Sleep Environment. Pediatrics. 2022;150(1). google scholar
Moon RY. SIDS and Other Sleep-Related Infant Deaths: Evidence Base for 2016 Updated Recommendations for a Safe Infant Sleeping Environment. Pediatrics. 2016;138(5).Kural, B., & Gökçay, G. (2022). Association Between Infant Sleep Location and Breastfeeding. Breastfeeding Medicine, 17(4), 305-310. google scholar
Kural B, Gökçay G. Anne-Bebek İkilisinin Birlikte Uyuması Ve Anne Sütü İle Beslenme. Journal of Istanbul Faculty of Medicine. 2018; 81(2): 62-66 google scholar
T. C. Sağlık Bakanlığı. Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi, https:// hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/Kadin_ve_Ureme_Sagligi_Db/ doku- manlar/rehbler/dogum_oncesi_bakim_08-01-2019_1.pdf adresinden 19.04.2022 tarihinde indirilmiştir.. google scholar
Duncan JR, Byard RW, editors. SIDS Sudden Infant and Early Childhood Death: The Past, the Present and the Future. Adelaide (AU): University of Adelaide Press; 2018 google scholar
Meral C. , Öztürk B. , Purisa S. , Çelik Y. Çocuk Polikliniğinde İzlenen Bebeklerin Uyuma Pozisyonlarının Değerlendirilmesi. Çocuk Dergisi. 2010; 10(4): 179-182. google scholar
Alparslan Ö, Uçan S. Bir Sağlık Ocağı Bölgesindeki Bebeklerde Ani Bebek Ölümü Sendromu İle İlgili Risk Faktörlerinin Belirlenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2011; 13(1): 25-34.. google scholar
Erdoğan, Ç. Denizli il merkezinde 0-12 ay arası bebeği olan annelerin ani bebek ölüm sendromu konusunda riskli davranışlarının belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Adres: Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı, Denizli, 2015. google scholar
TNSA, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. “2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA)”. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye, https://hips.hacettepe.edu.tr/tr/2018_turkiye_ nufus_ve_saglik_arastirmasi-55 adresinden 10.03.2023 tarihinde indirilmiştir google scholar
Kayar, R. Annelerin ani bebek ölümü sendromu riskiyle ilişkili bebek bakımına yönelik uygulamaları üzerinde sosyodemografik ve gelişimsel etmenlerin rolü. (Yayınlanmamış tıpta uzmanlık Tezi) Adres: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ankara Şehir Hastanesi Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı, Ankara, 2020. google scholar
Yikilkan H, Unalan PC, Cakir E, Ersu RH, Cifcili S, Akman M. et al. Sudden infant death syndrome: how much mothers and health professionals know. Pediatr Int. 2011;53(1):24-8. google scholar
T.C. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. Doğum ve sezaryen eylemi yönetim rehberi. https:// kalite.saglik. gov.tr/Eklenti/6407/0/dogum-ve-sezaryen-eylemi-yonetim-rehberipdf.pdf adresinden 10.03.2023 tarihinde indirilmiştir. google scholar
McKenna JJ, Ball HL, Gettler LT. Mother-infant cosleeping, breastfeeding and sudden infant death syndrome: what biological anthropology has discovered about normal infant sleep and pediatric sleep medicine. Am J Phys Anthropol. 2007;Suppl 45:133-61. google scholar