Aksayan Adalet: Amerikan İç Savaşı Sonrası Gerçekleştirilen Henry Wirz Yargılaması

Bu çalışma esas itibariyle bir uluslararası ceza hukuku tarihi çalışmasıdır. Çalışmada, Amerikan İç Savaşı sonrası gerçekleştirilen Wirz Yargılaması ele alınmaktadır. Yargılama, bir iç savaş sonrası uluslararası hukuktan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle oluşan cezai sorumluluk ile yakından ilgilidir. Aynı şekilde yargılama ile muharip imtiyazının savaş suçlarına teşmil edilemeyeceği de açıkça kabul edilmiştir. Bununla beraber yargılama süreci güvenilir olmaktan çok uzaktır. Ağır bir toplumsal baskı ve öfke altında gerçekleştirilen yargılama, hukukilik kisvesine bürünmüş bir intikam alma mekanizmasına indirgenmiş gibidir. Maddi gerçekliğin aranması amacından uzaklaşılmış, yargılama, esasen bir takım siyasal hedeflerin gerçekleştirilmesine hizmet etmiştir. İktidarı elinde bulunduranlar, özellikle de Bakan Stanton, duruşmaya direkt olarak müdahale etmiştir. Bu ise ceza hukuku açısındanmaddi gerçekliğe ulaşılması amacına katkı sağlamayan bir durum yaratmıştır. Yargılama sonucunda Wirz suçlu bulunmuş ve idam edilmiştir. Daha ağır şartların hüküm sürdüğü Salisbury Kampı’na ilişkin ve aşağı yukarı aynı zamanlarda gerçekleştirilmiş Gee davası’nda ise benzeri bir hüküm inşa edilmemiş ve Gee beraat etmiştir. Bu ise bir siyaset aracı olarak ceza hukukunun kullanılmasının yarattığı kötü sonuçlara işaret etmektedir. Bu nedenlerle Wirz Davası uluslararası ceza hukuku çalışanlar için önemini hala korumakta olan önemli bir tecrübedir.

Anahtar Kelimeler:

Uluslararası ceza hukuku tarihi, Amerikan iç savaşı, Henry Wirz yargılaması, John H. Gee yargılaması

Justice Gone Wrong: Henry Wirz Trial following the American Civil War

This paper aims to probe into the Henry Wirz trial that took place after the cessation of hostilities in the American Civil War. The trial is mainly about the criminal responsibility arising out of the violation of legal responsibilities emanating from international law in a civil war setting. In the same vein, during the trial the idea that the combatant privilege cannot be extended to cover war crimes was explicitly acknowledged. However, the trial was far from being a legally sound process. It was a thinly veiled attempt to avenge, owing much to and being under enormous societal pressure. This caused the trial to stray away from the ultimate objective of criminal procedure, which was unearthing the facts. This mistake was not repeated in a subsequent trial in which John H. Gee was the accused party, who, however, was acquitted. At the end of the trial Henry Wirz was found guilty and executed. All in all, this whole experience underlines the inevitably harmful consequences of misusing criminal law to political ends, which makes the Wirz Case still relevant for students of international criminal law.

Keywords:

The history of international criminal law, American civil war, Henry Wirz trial, John H. Gee trial,

PDF

___

Aksar, Y. (2003). Uluslararası ceza mahkemesi ve uluslararası ceza usul hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Alexeyev, S. (1990). Socialism and law: Law in society, Moscow: Progress Publishers.
Anonim (1919). Major Henry Wirz. The William and Mary Quarterly, 27(3), 145–153. doi:10.2307/1916200.
Bonner, J. C. (1947). War crimes trials, 1865-1867. Social Science, 22(2), 128–134.
Demirel, M. (2012). Amirin emrini yerine getirmenin ceza sorumluluğuna etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Downs, G. P. (2015). After Appomattox: Military occupation and the ends of war. Cambridge: Harvard University Press.
Güneysu, G. (2019). Uluslararası ceza hukuku tarihi açısından Peter von Hagenbach’ın yargılanmasının önemi ve anlamı. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 25(2), 833–849. DOI: 10.33433/maruhad.667564
Hesseltine, W. B. (1930). Civil war prisons: A study in war psychology. Columbus: The Ohio State University Press.
Iverson, J. (2015). The trials of Charles I, Henry Wirz and Pol Pot: Why historic cases are forgotten and the meaning of international criminal law. In M.
Bergsmo, C. W. Ling, S. Tianying and P.Yi (Eds.), Historical origins of international criminal law: volume 3, (pp. 93–118). Brussels: FICHL Publication Series.
Jawad, S. (2015). Objectives of international criminal law and jurisdiction of ICC. Sociology and Anthropology, 3(3): 163–170.
Kaya, İ. (2013). Uluslararası hukukta temel belgeler, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kieser, R. (1968). Hauptmann Henry Wirz und die hintergründe des andersonville-prozesses. Schweizerische Zeitschrift für Geschichte, 18(1), 47–68.
LaForce, G. W. (1988). The trial of major Henry Wirz – a national disgrace. The Army Lawyer, 3–10.
Laska, L. L., & Smith J. M. (1975). “Hell and the devil”: Andersonville and the trial of captain Henry Wirz, c.s.a., 1865. Military Law Review, 68, 77–132.
Lemnitzer, J. (2018). International legal history: From atrocity reports to war crimes tribunals—the roots of modern war crimes investigations in nineteenth-century legal activism and first world war propaganda. In J. Waterlow, & J. Schuhmacher (Eds.), War crimes trials and investigations: A multi-disciplinary introduction (pp. 111-156). Palgrave Macmillan.
Marx, K., & Engels, F. (2003). The civil war in the united states. Colorado Springs: Portage Publications.
Mettraux, G. (2010). A little-known case from the american civil war: The war crimes trial of major general John H. Gee. Journal of International Criminal Justice, 8(4), September 2010, 1059–1068.
Özdemir, A. M. (2011). Güç buyruk düzen: Uluslararası hukuk kuramında eleştirellik ve emperyalizm, Ankara: İmge Kitabevi.
Potyemkin, V. vd. (2015). Uluslararası ilişkiler tarihi-I. (A. Tokatlı, Çev.)., İstanbul: Evrensel Yayınevi.
Rundle, G. (1964). Karl Marx and the american civil war. Comparative Studies in Society and History, 6(2), 117–141.
Schraffenberger, D. (2011). Karl Marx and the american civil war. International Socialist Review, 11(1), Retrieved from: https://isreview.org/issue/80/karl-marx-and-american-civil-war.
Tezcan, D., Erdem M. R. ve Önok M. (2015). Uluslararası ceza hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Thiele, A. (2020). Allgemeine staatslehre: begriff, möglichkeit, fragen im 21. jahrhundert. Tübingen: Mohr Siebeck Verlag.
United States v. Henry Wirz (1865). In Levie, H. S. (Ed.). Documents on prisoners of war: International law studies (pp. 46-56). Newport, RI: U.S. Naval War College.
Vagts, D. F. (2008). Military commissions: The forgotten reconstruction chapter. American University International Law Review, 23(2), 231–274.
Williams, I. B. (1961). John Henry Gee, physician and soldier. The Georgia Historical Quarterly, 45(3), 238–244.
Winkler, A. (2011). Henry Wirz and andersonville: The career of the most controversial swiss american. Swiss American Historical Society Review, 47(2), 1–16.
Yalvaç, F. (Ed.) (2017). Tarihsel materyalizm ve uluslararası ilişkiler, Ankara: İmge Kitabevi.