KÜRESEL SORUN: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ “GELİŞİMİ, ULUSLARARASI MÜZAKERELER VE TÜRKİYE

Günümüzde yaşanan birçok afetin ve salgının temelinde çevre sorunları yatmaktadır. Son bir yılı aşkın süredir dünya gündemini meşgul eden ve esasında çevresel bozulmanın bir yansıması olan Covid-19 salgını bunun basit bir tezahürü. Dünya pürdikkat salgına kenetlenmiş ve salgınla çetin bir mücadele halindeyken bir taraftan da varlığını her zaman hissettiren küresel iklim krizi ile karşı karşıyadır. Evet, günümüzde yaşanan çevresel sorunların başında hiç kuşkusuz iklim krizi gelmektedir. İklim değişikliği konusunda en kapsamlı ve güncel bilimsel çalışmaları bir araya getiren Hükümetlerarası İklim Değişikliği Panelinin (IPCC) Altıncı Değerlendirme Raporunun (AR6) ilki olan İklim Değişikliğinin Fiziksel Temelleri konulu Raporunda; iklim değişikliğine bağlı risklerin beklenenden daha önce ve daha tehlikeli olacağı belirtilmiştir. Raporda, dünyamızın sanayi öncesi döneme kıyasla 1,20C daha sıcak olduğu, iklim değişikliği etkilerinin sıcaklık artışının 1,50C veya 20C olduğu durumlarda da katlanarak artacağı uyarısı yapılmıştır. Yakın geçmişte dünyamızın karşılaştığı Kaliforniya, Sibirya, Yunanistan ve Türkiye’deki yangınlar; Avrupa, Çin ve Hindistan’daki seller; Sibirya ve Kanada'daki sıcak hava dalgaları gibi yıkıcı ve sarsıcı hadiseler, bilim insanlarınca küresel sıcaklık değerinde oluşan 1,20C artışın sonuçları olarak değerlendirilmektedir. Ancak ikazlar sürerken, sıcakların artmaya devam etmesi, yıkıcı etkilerin de bir o kadar artacağı anlamına gelmektedir. Yine, Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından11 Ocak 2022’de yayınlanan “2022 yılı Küresel Riskler Raporu” da geleceğe dair beklenen en büyük 10 riskin ilk üç sırasını çevre ve iklim odaklı riskler oluşturmaktadır. Dolayısı ile yüzyılın sonunda küresel sıcaklık artışının +1,50C ile sınırlı tutulması için karbon nötr bir geleceğin kaçınılmaz olduğu görülmektedir. Bu çalışma küresel iklim değişikliğinin ortaya çıkışı ve gelişimini, uluslararası mücadele süreçlerinin boyutlarını ve bu kriz karşısında Türkiye’nin konumunu ortaya koymakta, bir çözüm olarak yeşil dönüşüm modelini sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İklim Değişikliği, Uyum, Paris İklim Anlaşması, Net Sıfır Emisyon Hedefi, Net Sıfır Emisyon Hedefi, Karbon Nötr

PDF

___

Amerikan Fizik Enstitüsü, (2021). Discovery of Global Warming. Erişim tarihi: 03.01.2022. Erişim adresi: https://history.aip.org/climate/simple.htm#L_M085
CBAM, (t.y.). Sınırda Karbon Vergisi Düzenlemesi. Erişim tarihi: 13.01.2022. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_21_3661
ÇŞB (2020a). Paris İklim Anlaşması, Erişim tarihi: 02.01.2022. Erişim adresi: https://iklim.csb.gov.tr/paris-anlasmasi-i-98587
ÇŞB, (2022). Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı faaliyetleri, Erişim tarihi: 16.01.2022. Erişim adresi: https://csb.gov.tr/bakanlik-faaliyetleri
Damon Matthews, H., Tokarska, K.B., Rogelj, J. vd. (2021). “An integrated approach to quantifying uncertainties in the remaining carbon budget”. Commun Earth Environ 2, 7. https://doi.org/10.1038/s43247-020-00064-9
Eckstein, D., Künzel, V. Ve Schafer, L., (2021). Küresel İklim Riski Endeksi 2021 Raporu, Erişim tarihi: 21.01.2022. Erişim adresi: https://www.germanwatch.org/sites/default/files/Global%20Climate%20Risk%20Index%202021_2.pdf
EPA, (t.y.) Global Warming Potential of GHG. Erişim tarihi: 10.01.2022. Erişim adresi: https://www.epa.gov/ghgemissions/understanding-global-warming-potentials
EU, (2019) Directive on Single Use Plastics, Erişim tarihi: 21.01.2022. Erişim adresi: https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2019/904/oj
Fahey, D.W., S.J. Doherty, K.A. Hibbard, A. Romanou, and ve P.C. Taylor, (2017).: Physical drivers of climate change. In: Climate Science Special Report: Fourth National Climate Assessment, Volume I [Wuebbles, D.J., D.W. Fahey, K.A. Hibbard, D.J. Dokken, B.C. Stewart, and T.K. Maycock (eds.)]. U.S. Global Change Research Program, Washington, DC, USA, pp. 73-113, doi:10.7930/J0513WCR.
Global Carbon Project (2021). Global CO2 Emissions. Erişim tarihi: 13.01.2022. Erişim adresi:,https://www.globalcarbonproject.org/global/images/carbonbudget/Infographic_Emissions2021.pdf
Elhacham, E., Ben-Uri, L., Grozovski, J. vd. (2020) Global human-made mass exceeds all living biomass. Nature 588, 442–444 . https://doi.org/10.1038/s41586-020-3010-5
GML, (2021). Annual Mean Global Carbon Dioxide Growth Rates, NOAA, Erişim tarihi: 10.01.2022. Erişim adresi: https://gml.noaa.gov/ccgg/trends/gl_gr.html
IEA, (2021). World Energy Outlook 2021, Erişim tarihi: 12.01.2022. Erişim adresi: https://www.iea.org/reports/orld-energy-outlook-2021
IPCC, (2014). Synthesis Report: Climate Change 2014, AR5, Erişim tarihi: 04.01.2022. Erişim adresi: IPCC, 2014, https://www.ipcc.ch/report/ar5/syr/
IPCC, (2018). Global Warming of 1.5°C, IPCC. Erişim tarihi: 23.01.2022. Erişim adresi: 2018, https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/06/SR15_Full_Report_High_Res.pdf
IPCC, (2021): AR6 Climate Change 2021: The Physical Science Basis, IPCC. Erişim tarihi: 03.02.2022. Erişim adresi: https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/
NASA (2020). Erişim tarihi: 03.02.2022. Erişim adresi, https://climate.nasa.gov/news/2948/milankovitch-orbital-cycles-and-their-role-in-earths-climate/
Nordhaus, W. (2015). “Climate clubs: Overcoming free-riding in international climate policy”. American Economic Review, 105(4), 1339-70.
Sweetlove, L. Sweetlove, L. (2011) “Number of species on Earth tagged at 8.7 million”. Nature. https://doi.org/10.1038/news.2011.498
OECD, (2020). “Environment at a Glance: Climate change”, Environment at a Glance: Indicators. Erişim tarihi: 09.01.2022. Erişim adresi: https://www.oecd.org/environment/environment-at-a-glance/Climate-Change-Archive-February-2020.pdf
Ritchie, H. ve Roser, M., (2020a) CO2 and Greenhouse Gas Emissions. Erişim tarihi: 13.01.2022. Erişim adresi: https://ourworldindata.org/co2-and-other-greenhousegas-emissions
Ritchie, H. ve Roser, M., (2020b) Global CO2 Emissions, Erişim tarihi: 13.01.2022. Erişim adresi: https://ourworldindata.org/co2-emissions#global-co2-emissionsfrom-fossil-fuels-and-land-use-change
Ritchie, H. ve Roser, M., (2020c). Turkey: CO2 Country Profile. Erişim tarihi: 13.01.2022. Erişim adresi: https://ourworldindata.org/co2/country/turkey#cumulative-howmuch-co2-has-it-produced-to-date
TEİAŞ, (2021). Santral Kurulu Güç Raporları, TEİAŞ, Aralık 2021, Erişim tarihi: 12.01.2022. Erişim adresi: https://www.teias.gov.tr/tr-TR/kurulu-guc-raporlari
UN, (1985). Ozon Tabakasının Korunmasına İlişkin Viyana Sözleşmesi. Erişim tarihi: 11.01.2022. Erişim adresi: , https://treaties.un.org/pages/ViewDetails. aspx?src=IND&mtdsg_no=XXVII-2&chapter=27&clang=_en
UN, (1987). Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Montreal Protokolü, Erişim tarihi: 11.01.2022. Erişim adresi: https://treaties.un.org/pages/ViewDetails. aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVII-2-a&chapter=27&clang=_en
UNDP (2020) 30. İnsani Gelişmişlik Raporu, Erişim tarihi: 01.02.2022. Erişim adresi: http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf
UNEP (2021a), Making Peace With Nature Erişim tarihi: 01.02.2022. Erişim adresi: https://www.unep.org/resources/making-peace-nature
UNEP, (2021b). Emissions Gap Report 2021, UNEP, Erişim tarihi: 23.01.2022. Erişim adresi: https://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/36991/EGR21_ESEN.pdf
UNFCCC (2010). Decision 1/CP16, Erişim tarihi: 02.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/resource/docs/2010/cop16/eng/07a01.pdf
UNFCCC (2011). Decision 2/CP17, Erişim tarihi: 02.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/resource/docs/2011/cop17/eng/09a01.pdf
UNFCCC (2012). Decision 1/CP.18, Erişim tarihi: 02.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/resource/docs/2012/cop18/eng/08a01.pdf
UNFCCC (2014). Decision 21/CP.20, Erişim tarihi: 02.01.2022. Erişim adresi:https://unfccc.int/resource/docs/2014/cop20/eng/10a03.pdf#page=42%22
UNFCCC (2020a). What is Kyoto Protocol? Erişim tarihi: 08.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/kyoto_protocol
UNFCCC (2020b). Paris Agreement. Erişim tarihi: 09.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement
UNFCCC, (2021a) COP26, Glasgow Climate Pact, https://unfccc.int/sites/default/files/resource/cop26_auv_2f_cover_decision.pdf
UNFCC (2021b) Zero Emission Vehicle Pledge, Erişim tarihi: 12.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/news/zero-emission-vehicle-pledges-made-at-cop26
WMO, (1979). World Climate Conference. Erişim tarihi: 19.01.2022. Erişim adresi: https://library.wmo.int/index.php?lvl=author_see&id=5288#.Ye_jDaZByHs
WMO, (2021). State of the Global Climate 2021, Erişim tarihi: 03.02.2022. Erişim adresi: https://library.wmo.int/doc_num.php?explnum_id=10859
WMO, (t.y.) Erişim tarihi: 03.02.2022. Erişim adresi https://public.wmo.int/en/ourmandate/focus-areas/environment/greenhouse%20gases