Lykia’dan Teke İline, Sedirden Ambara Antalya Ahşap Tahıl Ambarlarının Öyküsü

Anadolu coğrafyası Neolitik Çağ’dan itibaren insanoğlunun üretim kültürüne geçiş yaptığı önemli duraklardan biridir. Akdeniz ile Torosların kesiştiği coğrafyada yer alan Antalya ise Anadolu’nun en eski yaşam ve üretim merkezlerinden biri olmuştur. Torosların bir kolu olan ve kentin batı kesiminde yer alan Beydağları çevresinde yoğunlaşan ahşap tahıl ambarı geleneği de bu üretim kültürünün günümüze kadar ulaşan önemli bir parçasıdır. Konyaaltı ilçesi kırsalından başlayarak Kumluca, Elmalı, Finike, Demre ve Kaş ilçelerine bağlı kimi köylerde görülen ahşap tahıl ambarları, bulundukları bölgelerdeki orman dokusuna göre sedir, karaçam ve ardıç ağaçlarından elde edilen kerestelerle inşa edilmiştir. Geçmişte çivi kullanılmadan, geçme tekniği ile inşa edilen tahıl ambarlarının Konyaaltı Doyran (Sinandeğirmeni) ve Kaş’a bağlı Bezirgân ile Gökçeören köylerinde toplu olarak bir bölgede inşa edildikleri gözlenir. Ambarların toplu olarak inşa edil-mesi, binlerce yıldır bu bölgelerde süregelen yayla-sahil üretim ilişkisinin doğal bir sonucudur. Diğer yerlerde ise çoğunlukla konutların bir uzantısı olarak ya da konuttan bağımsız avlu gibi alanlarda konumlandırılmıştır. Bu araştırma ile Antalya’nın batısında, bulunan ahşap tahıl ambarlarının geleneksel sivil mimari ve tarım kültürü açısından incelenerek bugünkü durumları ve dağılımlarının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sedir, Tahıl Ambarı, Kırsal Mimari, Ambar, Antalya, Lykia

From Lycia to Teke Province, from Cedar to Warehouse the Story of Antalya Wooden Granaries

The geography of Anatolia is one of the important steps in human development from the Neolithic Age, shifting from hunter gathering to production culture. Antalya, located at the intersection of the Mediterranean and the Taurus Mountains, became one of the oldest inhabited production centers of Anatolia. The tradition of the wooden granary, called Ambar, centered in an area of the Taurus mountains, concentrated around the Beydağları near the western part of the city, is an important part of this production culture that still survives. Starting from the Konyaaltı countryside, Ambar found in some villages of Kumluca, Elmalı, Finike, Demre and Kaş were built with timber obtained from cedar, larch, or juniper trees according to the forest products in their regions. In my research I have found that certain Ambars, which in the past were built without using nails, were built in a region of Konyaaltı Doyran (Sinandeğirmeni), in the Bezirgan and Gökçeören villages of Kaş. In other areas, an ambar is often located as an extension of residences or in areas such as courtyards independent of the residence. The collective construction of these Ambar is a natural consequence of the plateau-coastal production relationship that has continued in these regions for thousands of years. It has necessitated the construction of these warehouses in a collective shared public area in settlements which were vacated due to the annual mass migration between the plateau and the coast. The aim of this study is to investigate the traditional civil architecture and agricultural culture of the Ambar, wooden storehouses and the distribution of these structures, most of which have shared historical characteristics

Keywords:

Cedrus, Granary, Vernacular Architecture, Storage, Antalya, Lycia,

PDF

___

Ak M. 2015, Teke Yörükleri 1800-1900. Ankara.
Akdoğu E. N. Gökalp & Tüner Önen N. 2011, “Pamphylia Bölgesi’nin Mısır ve Kıbrıs ile olan İlişkileri”. Olba 19, 281-312
Arslan M. & Tüner Önen N. 2011, “Akdeniz'in Korsan Yuvaları: Kilikia, Pamphylia, Lykia ve Ionia Bölgelerindeki Korykoslar”. Adalya 14, 189-206
Arslan M. 2007, Mithradates VI Eupator: Roma’nın Büyük Düşmanı. İstanbul
Benndorf O. & Niemann G. 1884, Reisen im südwestlichen Kleinasien. Reisen in Lykien und Karien. Verone.
Best E. 1916, Maori Stoerehouses and kinred structures, Granary Platforms racks and pits used for storing food etc. (Dominion Museum Bulletin 5). South Africa.
Coşkun N. C. 2013, “Tahtacılar ve Tahtacı Ocaklarına bağlı Oymakların Yerleşim Alanları”. Türk Kültürü ve Hacıbektaş Veli Araştırma Dergisi 68, 33-54.
Eruzun C. 1977, “Doğu Karadeniz’de Serenderler, I”. Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri V, 125-139.
Fellows C. 1840, An Account of Discoveries in Lycia. Cambridge.
Fellows C. 1852, Travels and Researches in Asia Minor: More Particularly in the Province of Lycia. London.
Fleming B. 2018. Geç Ortaçağ Döneminde Pamfilya, Pisidya ve Likya’nın Tarihi Coğrafyası. Ankara.
Gordlevskiy V. A. 2018, Küçük Asya'da Selçuklular. Ankara.
Gökalp N. 2008, Attaleia Kent Darihi ve Yazıt Korpusu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya.
Hellenkemper H. & Hild F. 2004, Tabula Imperii Byzantini 8: Pamphylien und Lykien. Viyana.
İbn Batûta Sey. 2004, İbn Batuta Seyahatnamesi I-II. Çev. A. S. Aykut, İstanbul.
Juvanec B. 2012, “Architectural Theory: Order in Realty”. Ed. Nagy, Folk Architecture – Vernacular Architecture, ISSIS-Symmetry Congress. Veszprem.
Karpuz H. 1999, “Serander ve Loft, Türk ve Norveç mimarisinde eşdeğerli iki yapı”. ODTÜ MFD 19/1-2, 71-82.
Niemann G. 1884, Reisen in Lykien und Karien. Wien.
Nooy P. H. 1979, The Sa-dan toraja: A study of thir social life and religion. Endonesia.
Rudofsky B. 1964, Architecture without Architects. New York.
Sakai U. 1993. “Sakai the Granary and the Ceremonial Place”. Nihon Minzokugaku 93, 14-27.
SEG, Supplementum Epigraphicum Graecum 1-25. Leiden 1923-1971.
Ševčenko I. & Ševčenko N. P. 1984, The Life of Saint Nicholas of Sion, Brookline, Massachussetts.
Sümer F. 1988, “Ağaçeriler”. TDV İslâm Ansiklopedisi, vol. I. İstanbul, 460-461.
Şahin S. 2002, “Pamfilya/Likya Sınır Kentleri: Olbia ve Diğerleri”. Eds. S. Şahin & M. Adak, Likya İncelemeleri 1. İstanbul, 9-32.
TAM, Tituli Asiae Minoris, II. Tituli Lyciae linguis Graeca et Latina conscripti. Vienna 1920-1944.
Texier C. 1862, Asie mineure: description géographique, historique et archéologique des provinces et des villes de la Chersonnèse d’Asie. Paris.
Texier C. 2002, Küçük Asya. Tarihi Coğrafyası ve Arkeolojisi. III. Çev. A. Suat, İstanbul.