Bir Ütopyacı İtkinin Yansımaları: Sait Faik Abasıyanık’ın Edebi Eserlerinde Ütopya

Öz Sosyolojik açıdan insan, toplumsal düzenin koşullamasıyla somutluk kazanmakla birlikte yeni toplumsal düzenin oluşmasında da en etkin unsur olarak öne çıkar; çünkü insan, toplumsal bir varlık olarak, içerisinde bulunduğu şartlardan ve kazandığı tecrübelerden hareketle yeni bir toplumsal düzen planlaması yapabilir. Nitekim bugünkü modern toplum düzenini bir yönüyle Rönesans, bir yönüyle de Aydınlanma Çağı düşünürlerinin eserlerinde dolaylı veya dolaysız bir şekilde çizilen tasavvurlara borçlu olduğumuz ortadadır. Fakat bazen söz konusu tasavvurlar, gerçeklik sınırının ötesinde somutluk kazanır. İşte bu noktada ütopik bir tasavvur ortaya çıkar. Oluşturulması arzu edilen toplumsal düzenin salt fikir düzeyinde kaldığı bu tür tasavvurlar, tarihin başından beri mevcuttur. Fakat ütopyanın net ve bugün anladığımız biçimde ortaya çıkışı, 16. yüzyılda Thomas More’un Ütopya’sıyla başlar; 20. yüzyılda ise distopyaların ortaya çıkışıyla ütopik metinler, hiç olmadığı kadar çeşitlilik arz edecek noktaya gelir. Bu incelememizde modern Türk edebiyatında Çehov tarzı hikâyeciliğin öncülerinden olan Sait Faik Abasıyanık’ın eserlerinde çoğunlukla örtük bir şekilde çıkan ütopik unsurlara yoğunlaşılacak ve onun ütopyacı itkiyi aşmayan mutlu gelecek tasavvuru sebepleriyle betimlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Sait Faik Abasıyanık, ütopya, ütopyacı itki, ütopyacı program, hikâye, roman, şiir

PDF

___

Ürgüp, Fikret, “Sait Faik’in Realitesi”, Varlık, 407. Sayı, Haziran 1954.
Tanpınar, Ahmet Hamdi, “Türk Edebiyatında Cereyanlar”, Edebiyat Üzerine Makaleler, Haz. Zeynep Kerman, Dergâh Yayınları, İstanbul 1990.
Politzer, Georges, Felsefenin Temel İlkeleri, Çev. Erol Esençay, İlya İzmir Yayınevi, İzmir 2008.
Moran, Berna, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul 2007.
Marx, Karl-Engels, Fredrich, Collected Works, Vol. 3, Lawrance and Wishart, London 1975.
Livaneli, Zülfü, Gözüyle Kartal Avlayan Yazar: Yaşar Kemal, Doğan Kitap, İstanbul 2016.
Küçük, Yalçın, Tenkit: Materyalist Gözlerimle Yazarlarımız, Tekin Yayınevi, İstanbul 2016.
Kaplan, Mehmet, Şiir Tahlilleri 2: Cumhuriyet Devri Türk Şiiri, Dergâh Yayınları, İstanbul 2009.
Jameson, Fredric, Ütopya Denen Arzu, Çev. Ferit Burak Aydar, Metis Yayınları, İstanbul 2009.
Jameson, Fredric, Modernizm İdeolojisi: Edebiyat Yazıları, Çev. Kemal Atakay-Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İstanbul 2008.
Hançerlioğlu, Orhan, Düşünce Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul 2011.
Foucault, Michel, Büyük Kapatılma, Çev. I. Ergüden-F.Keskin, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2007.
de Man, Paul, Körlük ve İçgörü: Çağdaş Eleştirinin Retoriği Üzerine Denemeler, Çev. Ferit Burak AydarCem Soydemir, Metis Yayınları, İstanbul 2008.
Daudet, Alphonse, Değirmenimden Mektuplar, Çev. Selin Ceyhan, Alkım Yayınları 2008.
Brown, J.A.C., Evolution of Society, Watts & Co., London, 1946.
Bauman, Zygmunt, Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, Çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2014.
Bahar, Halil İbrahim, Sosyoloji, USAK Yayınları, Ankara 2005.
Althusser, Louis, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev. Alp Tümertekin, İthaki Yayınları, İstanbul 2014.
Adorno, Theodor W.-Horkheimer Max, Aydınlanmanın Diyalektiği, Çev. Nihat Ülner-Elif Öztarhan Karadoğan, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2000.
Abasıyanık, Sait Faik, Şimdi Sevişme Vakti, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014.
Abasıyanık, Sait Faik, Şahmerdan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014.
Abasıyanık, Sait Faik, Son Kuşlar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
Abasıyanık, Sait Faik, Medarı Maişet Motoru, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014.
Abasıyanık, Sait Faik, Mahalle Kahvesi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
Abasıyanık, Sait Faik, Kayıp Aranıyor, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2016.
Abasıyanık, Sait Faik, Havada Bulut, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
Abasıyanık, Sait Faik, Alemdağ’da Var Bir Yılan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.