Kadim Tıptan Modern Tıbba Yünün Medikal Kullanımı
Geleneksel tıpta saf yün bir çok hastalığın önlenmesinde ve tedavisinde kullanılmıştır. Kendi kültürümüzde kullanımı yaygın olan koyun yünü, teknolojinin de etkisi ile daha endüstriyel ve kullanım kolaylığı endişeleri barındırarak yerini sentetik liflere bırakmıştır. Fakat günümüzde yünün özellikle medikal anlamda öneminin tekrar anlaşılması onu daha ilgi çekici bir hale getirmiştir. Sentetik lifler ve kimyasalların günlük hayatımızda sıkça kullanımından doğan rahatsızlıkların karşısında doğamız ile uyumlu ve kadim kültürümüzün yüzyıllar süren deneyiminin bize sunduğu kanıta dayalı bilgi neticesinde doğala ve doğa ile uyumlu olan “yün”e yönelmekteyiz. İbn Sînâ’nın El-Kânûn fî’t-Tıbb adlı eserindeki yün ile ilgili pratiklerin çoğu günümüzde hala uygulama imkanına sahiptir. Yün medikal olarak kas ve iskelet sistemi hastalıklarında, kalp ve damar rahatsızlıklarında, solunum yolları ile ilgili bazı akciğer rahatsızlıklarında ayrıca dolaşım rahatsızlıkları ve fizyoterapide gözle görünen bir hızda tedaviye olumlu yönde etki etmektedir. Bu makalenin amacı saf koyun yününün bazı medikal kullanım alanlarını göstererek yünün daha yaygın kullanımı konusunda farkındalık oluşturmaktır.
Anahtar Kelimeler:
Yün, saf yün, koyun yünü, geleneksel tıp, yünün medikal kullanımı, İbn Sina
Medical Use of Wool from Traditional Medicine to Modern Medicine
In traditional medicine, pure wool has been used in the prevention and treatment of many diseases. Wool, which is widespread in our own culture, has been replaced by synthetic fibers with the effect of technology and more industrial and ease of use concerns. However, nowadays, wool has become more interesting, especially with the recognition of its medical importance. In the face of the discomfort arising from the frequent use of synthetic fibers and chemicals in our daily lives, we turn to wool, which is compatible with our nature and is compatible with nature and nature as a result of the evidence-based information provided by the centuries-long experience of our traditional culture. The applications related to wool in Avicenna's work Al-Qanun fit-Tibb still have the opportunity to apply today. Wool affects the recovery of musculoskeletal system diseases, heart and vascular diseases, some lung diseases related to the respiratory tract, as well as circulatory disorders and physiotherapy. The aim of this article is to show some medical uses of pure sheep wool and to raise awareness about the widespread use of wool.
Keywords:
wool, pure wool, sheep wool, traditional medicine, medical use of wool, Avicenna,
___
- Acar, H. (2018). Moğollardan Anadolu’ya Bir Halk Hekimliği Tedavi Yöntemi: Deriye Çekme. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 8 (1) , 33-46.
- Acıduman, A., Aşkit, Ç. (2017). ʿAlī B. El-ʿabbās El-Mecūsī’nin Kāmilu’ṣ-Ṣınāʿati’ṭ-Ṭıbbiyye (Kitābu’lmelikī) Adlı Ünlü Eserinde Gebelerin Ve Çocukların Tedbiri Üzerine. Çocuk Sağlığı Ve Hastalıkları Dergisi. 60: 64-81, S.67.
- Anlar, Ö. (2019). El-Kanun fi’t-Tıp (Tıp Prensipleri) Özet Çeviri. Eski Yeni Yay., Ankara.
- Atıcı T., Atıcı E., Şahin N. (2010). Geçmişten günümüze cerrahi dikiş ipliklerinin tarihsel gelişimi. Ulusal Cerrahi Dergisi, 26(4), 233 - 242.
- Bahti̇yari̇, M. İ., Akca C., Duran, K. (2008). Yün Lifinin Yeni Kullanım Olanakları. Tekstil Ve Konfeksiyon 18, Sy 1: 4-7.
- Bettany, J. ,Saltikov (Ed.), (2012). Perspectives İn The 21st Century - Challenges And Possibilities. P.177.
- Boisits, E. K., & Mccormack, J. J. (1982). Diaper Dermatitis And The Role Of Predisposition. Neonatal Skin: Structure And Function. Dekker, New York.
- Buhârî, “Farzü’l-Humus”, 5. Buhârî, Tıbb 10, 21, 26; Müslim, Selam 139, (1214); Ebu Davud, Tıbb 13, (3877).
- Çişti, M. (2019). Sufi Tıbbı. Çev.Hayrettin Tekümit. İstanbul. İnsan Yayınları.
- Degĕr M. (1989). Diyarbakir Yöresi Halk Ilaçlari ve Tedavi Yöntemleri. Tip tarihi arastirmalari. History of medicine studies, 3, 124–128.
- Eyüboğlu, İ.Z. (2007). Anadolu İlaçları. Derin Yay. İstanbul.
- Garg, S., & Sarkar, R. (2014). Diaper Dermatitis. Advances İn Pediatric Dermatology-2: Neonatal Dermatology, 2, 79.
- John Wm. Schıffeler. (2015). The Origin Of Chinese Folk Medicine. Çev. Kübra Yıldız Altın. Çin Halk Tıbbının Kökeni. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi. 2015/6, S.114.
- Kâhya, E , Tekeli̇Ye, S . (2015). Günlük Ağacı (Liquidambar Orientalis, Sığla) . Dört Öge , (7) , 15-22.
- Karaöz Arıhan, S. (2003). Antik Dönemde Tıp Ve Bitkisel Tedavi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Keski̇nbora, K. (2013). Şerefeddin Sabuncuoğlu’nun Cerrahiyet-Ül Haniye Kitabında Göz Hastalıkları Konuları . Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 3 (2), 16-24.
- Koza, F. (2019). Alternatif Tıp Uygulamalarına Toplumun Bakışı: Elazığ İli Örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
- Krzysztof Gieremek and Wojciech Ciesla (April 5th 2012). Natural Wool Fabrics in Physiotherapy, Physical Therapy Perspectives in the 21st Century - Challenges and Possibilities, IntechOpen, DOI: 10.5772/38432.
- Laing, R., Swan, P. (2015). Wool in human health and well-being. Conference: 2nd International Conference on Natural Fibres, From Nature to MarketAt: San Miguel, Azores.
- Odabaşoğlu, H. Y. (2012). Bazı Azometin Boyarmaddeleri Ve Metal Komplekslerinin Yün Kumaşlarını Boyama Özelliklerinin İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
- Okumuş, N. (2010). Şâbân-ı Şifâî. TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
- Olfaz, H . (2015). Yapağının Alternatif Kullanım Alanları . Bahri Dağdaş Hayvancılık Araştırma Dergisi , 1 (1-2), 18-28.
- Pormann, P. E. (2012). Tıp., Tdv İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. Cilt: 41, S.95-100.
- Porritt, N. (1907). The Use Of Pure Anımal Wool In Medıcal And Surgıcal Work. Brıtısh Medıcal Journal. P.1673-1674.
- Reiss, J.,Rachel A. A. (2016). Philosophy Of Medicine. The Stanford Encyclopedia Of Philosophy (Summer 2016 Edition), Edward N. Zalta (Ed.)
- Salih, Aidin. (2018), Gerçek Tıp Yitik Şifanın İzinde. (Yayına Hazırlayan: Hatice Misge) Yitik Şifa Yayıncılık. İstanbul.
- SARI, H. N., (1988). 18. ve 19. Asırda Kimyager Hekimlerin Kullandıkları Aletler. Türk Dünyasında Kimya Bilimi ve Eğitimi Tarihi Kongresi (pp.151-190). Kayseri, Turkey.
- Sayılı, A. (1991). Mısırlılarda Ve Mezopotamyalılarda Matematik, Astronomi Ve Tıp. Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını. Sayı: 47, Ankara.
- Sezgin, F. (2007). İslam’da Bilim Ve Teknik. çev.: Abdurrahman Aliy. Yay. Haz.: Hayri Kaplan. Abdurrahman Aliy.- Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.Cilt IV.
- Şafak, O. N.(2006-2009), "İlk Dönem (14. ve 15. Yüzyıl) Türkçe Tıp Yazmalarında Çocuk Sağlığı Hastalıkları ve Tedavileri", Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, Cilt 12-15, İstanbul, s.227-313.
- Tokadî Mustafa Efendi. (2018). Tahbîzü’l-Mathûn, El-Kânûn Fi’t-Tıb Tercümesi. 1. Cilt, Cüz’iyât, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: 98, İstanbul.
- Tokadî Mustafa Efendi. (2018). Tahbîzü’l-Mathûn, El-Kânûn Fi’t-Tıb Tercümesi. 3. Cilt, Cüz’iyât, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: 98, İstanbul.
- Tokadî Mustafa Efendi. (2018). Tahbîzü’l-Mathûn, El-Kânûn Fi’t-Tıb Tercümesi. 6. Cilt, Cüz’iyât, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: 98, İstanbul.
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Sağlık Bilimleri Üniversitesi