TÜRKİYE İLE AB’YE SON KATILAN ÜLKELERİN AR-GE PERFORMANSLARININ CRİTİC AĞIRLIKLI MAUT VE SAW YÖNTEMİYLE KIYASLANMASI

Küreselleşmeyle beraber bilgi ve iletişim teknolojileri alanındaki gelişmelerin etkisiyle günümüzekonomileri yoğun bir rekabet ortamıyla ile karşı karşıyadır. Bu yoğun bir rekabet ortamıyla başa çıkılabilmesi içinülkelerin, araştırma geliştirme (Ar‐Ge) faaliyetlerine geçmiştekinden daha fazla önem vermeleri ve işletmelerin Ar‐Ge faaliyetlerini teşvik etmeleri gerekmektedir. Böylelikle nitelikli ürünler üretilebilecek ve katma değersağlanabilecektir. Bu noktadan hareketle çalışmada; ülkelerin AR-GE performanslarının karşılaştırılmasındakullanılan kriterlerin önem derecelerinin belirlenmesi ve Türkiye ile Avrupa Birliği’ne son katılan 13 üye ülkenin(Slovenya, Çekya, Malta, Polonya, Kıbrıs, Estonya, Hırvatistan, Slovakya, Letonya, Macaristan, Bulgaristan,Romanya ve Litvanya) AR-GE performansının kıyaslanması amaçlanmıştır. Bu amaçla yapılan literatür taramasısonucunda; ülkelerin AR-GE performansının karşılaştırılmasında yaygın olarak kullanılan kriterler tespitedilmiştir. Kriterlerin göreli ağırlıkları (önem dereceleri) CRİTİC yöntemiyle belirlenmiştir. Daha sonra MAUT veSAW yöntemiyle AR-GE performanslarına göre ülkeler sıralanmıştır. Yapılan analiz sonucunda elde edilenbulgulara göre, Ar-Ge performansı açısından Türkiye'nin birinci sırada yer aldığı tespit edilmiştir.

COMPARING THE R&D PERFORMANCE OF TURKEY AND LAST MEMBERS COUNTRIES OF EU USING CRITIC WEIGHTED MAUT AND SAW METHODS

With the impact of globalization and developments in information and communication technologies, today's economies face an intensely competitive environment. In order to cope with this intensely competitive environment, countries need to pay more attention to research and development (R&D) activities than before and should encourage R&D activities of enterprises. Thus, qualified products can be produced and added value can be provided. From this point; the aim of this study is to compare countries' R&D to determine the degree of importance of the criteria used to compare the performance and Turkey joined the 13 member states of the European Union by the end of the R&D performance. From this point; The aim of this study is to determine the degree of importance of the criteria used to compare the R&D performance of countries and to compare Turkey and 13 member countries of the European Union's R&D performance. As a result of the literature review made for this purpose; The criteria commonly used in comparing the R&D performance of countries were determined. The relative weights (degrees of importance) of these criteria were determined by the CRITIC method. Then, countries are ranked according to their R&D performances by MAUT and SAW method. According to the findings obtained as a result of the analysis, in terms of R & D performance has been determined that Turkey ranks first.

PDF

___

Akbulut, R. ve Rençber, Ö. F. (2015). BİST’te İmalat Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak/2015, 117-136.
Apan, M. ve Öztel, A. (2018). Ölçek Bazlı Finansal Performansın PROMETHEE Yöntemiyle Belirlenmesi: Farklı Ağırlıklandırma Yöntemlerine Dayalı Karşılaştırmalı Bir Analiz. İşletme Bilimi Dergisi, 6 (1) , 207-244.
Apan, M. ve Öztel, A. (2020). Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının CRİTİC-PROMETHEE Bütünleşik Karar Verme Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (63), 54-73.
Apan, M. ve Öztel, A. Ceyhan İ. F. (2019). Entropi Yöntemine Dayalı CAMELS Performans Değerlendirme Modeli: Türk Mevduat Bankalarının 2002-2016 Verisinin Ampirik Analizi, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 11(20): 2296 316.
Aybarç, S. ve Selim, S. (2017). Seçilmiş OECD Ülkelerinde Ar-Ge Faaliyetlerine Yönelik Kamu Harcamalarının Karşılaştırmalı Etkinlik Analizi. Girişimcilik ve Kalkınma, 12(2), 1-15.
Aykın, S. M. ve Korkmaz, A. (2014). Türkiye ve Üye Ülkelerin AB-2020 Stratejisi Göstergeleri Açısından Kümelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(1), 7-20.
Bağcı, H. ve Rençber, Ö. F. (2014). ”Kamu Bankaları ve Halka Açık Özel Bankaların PROMETHEE Yöntemi İle Kârlılıklarının Analizi”. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 6(1) . 39-47.
Balcı, H. F. (2017). Dünya Ticaret Örgütü Üyesi Olan AB Ülkeleri İle Türkiye’nin Ticari Performanslarının Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Canpolat, K., Canpolat, O. Uygun, Ö. ve Demir H. İ. (2015). Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinin Bütünleşik Yöntemlerle Çözümü için Otomasyon Geliştirme: Bursiyer Seçimi Örneği. ISITES2015 Valencia – Spain, 538-547.
Çakir, S. ve Perçin, S. (2013) AB Ülkeleri’nde Bütünleşik Entropi Ağırlık-Topsıs Yöntemiyle Ar-Ge Performansının Ölçülmesi, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,32(1), 77-95.
Çakir, S. ve Perçin, S. (2013). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü. Ege Akademik Bakış Dergisi, 13(4), 449-459.
Diakoulaki, D., Mavrotas, G., ve Papayannakis, L. (1995). Determining Objective Weights in Multiple Criteria Problems: the CRITIC method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
Ela, M., Doğan A. ve Uçar, O. (2018).Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’nin Makroekonomik Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Karşılaştırılması. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), ss. 129-143.
Ersöz, F. (2009). Avrupa İnovasyon Göstergeleri (EIS) Işığında Türkiye'nin Konumu. İtü Dergisi, 6(1), 3-16.
Gezer, M.A., Uzgören, E. ve Elevli, B. (2015) Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemlerle Türkiye ve AB Ülkelerinin Ar-Ge ve İnovasyon Göstergeleri Yönünden Sınıflandırılması, ISITES2015 Valencia-Spain
Göktolga, Z. G., Karakış, E. ve Türkay, H. (2015). Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin Ekonomik Performanslarının TOPSIS Metodu ile Karşılaştırılması. International Conference on Eurasian Economies sempozyumunda sunulan bildiri, 9-11 Eylül 2015, Kazan, Rusya. Erişim adresi: https://www.avekon.org/papers/1270.pdf (Erişim Tarihi: 11.12.2019) http://databank.worldbank.org
Işık, Ö. (2019). Türkiye'de Hayat Dışı Sigorta Sektörünün Finansal Performansının CRITIC Tabanlı TOPSIS ve MULTIMOORA Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 7(1), 542-562.
Işık, P. ve Kılınç, E. C. (2016). İnovasyon-Temelli Ekonomi: Seçilmiş Ülkeler Üzerine Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (1), 13-27.
İncekara, A., Demez, S. ve Akyol, M. (2014). Ar-Ge Harcamalarına Yapılan Teşviklerin Etkinliği: Türkiye BRICS Ülkeleri Karşılaştırmalı Analizi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 1-30.
Jaberıdoost M., Olfat L., Hosseını A., Kebrıaeezadeh A., Abdollahı M., Alaeddını M. ve Dınarvand R. (2015). Pharmaceutical Supply Chain Risk Assessment In Iran Using Analytic Hierarchy Process (AHP) And Simple Additive Weighting (SAW) Methods. Journal of Pharmaceutical Policy and Practice, 8(9), 1-10.
Kıngır, S., Karakaş, A. ve Öztel, A. (2016). Evaluatıon Of Unıversıty Employees’ Work Behavıours Performance Vıa Entropy Based TOPSIS Methods. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (58), 1046-1058.
Kiracı, K. ve Bakır, M. (2018). CRITIC Temelli EDAS Yöntemi İle Havayolu İşletmelerinde Performans Ölçümü Uygulaması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 157-174.
Kiracı, K. ve Bakır, M. (2019). "Critic Temelli Edas Yöntemi ile Havayolu İşletmelerinde Performans Ölçümü Uygulaması" Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 35, Denizli, s.157-174.
Konuşkan Ö. ve Uygun Ö. (2014). Çok Nitelikli Karar Verme (MAUT) Yöntemi Ve Bir Uygulaması, ISITES2014 Karabük, 1403-1412.
Oğuz, S., Alkan, G. ve Yılmaz, B. (2019). Seçilmiş Asya Ülkelerinin Lojistik Performanslarının TOPSİS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel Sayı), 497-507.
Orhan, M. (2019). Türkiye ile Avrupa Birliği Ülkelerinin Lojistik Performanslarının ENTROPİ Ağırlıklı EDAS Yöntemiyle Karşılaştırılması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (17), 1222-1238.
Ömürbek, N. ve Karataş, T. (2018). Girişimci ve Yenilikçi Üniversitelerin Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), ss.176-198.
Ömürbek, N. ve Urmak Akçakaya, E. D. (2018). Forbes 2OOO Listesinde Yeralan Havacılık Sektöründeki Şirketlerin ENTROPİ, MAUT, COPRAS VE SAW Yöntemleri İle Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.23, S.1, s.257-278.
Ömürbek, N., Karaatlı, M. ve Balcı, H. F. (2016). Entropi Temelli MAUT ve SAW Yöntemleri İle Otomotiv Firmalarının Performans Değerlemesi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 227-255.
Özbek, A. ve Demirkol, İ. (2019). Avrupa Birliği Ülkeleri İle Türkiye’nin Ekonomik Göstergelerinin Karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi, 26(1), 71-91
Özbek, H. (2013). İnovasyon Göstergeleri Açısından Türkiye’nin Avrupa Birliği Ülkeleri Arasındaki Yeri: Çok Değişkenli İstatistiksel Bir Analiz. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Özbek, H. ve Atik, H. (2013). İnovasyon Göstergeleri Bakımından Türkiye'nin AB Ülkeleri Arasındaki Yeri: İstatistiksel Bir Analiz. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 193-210.
Özgür Güler, E.ve Veysikarani, D. (2018). OECD Ülkelerinin İnovasyon Göstergeleri Açısından Çok Değişkenli İstatistiksel Analizlerle Karşılaştırılması. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, 157-168.
Rençber, Ö. F. (2019). Gri İlişkisel Analiz ve VIKOR Yöntemlerinin Karşılaştırılması: İmalat Sektörü Üzerine Örnek Bir Uygulama. Journal of Yaşar University, 14 (Special Issue), 69-81.
Rençber, Ö. F. ve Avcı, T. (2018). BIST'te İşlem Gören Bankaların Sermaye Yeterliliklerine Göre Karşılaştırılması: WASPAS Yöntemi ile Uygulama. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (ICEESS’ 18), 169-175.
Şenol, Z. ve Ulutaş, A. (2018). Muhasebe Temelli Performans Ölçümleri İle Piyasa Temelli Performans Ölçümlerinin CRITIC Ve ARAS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(641), 83-102.
Ünal, T. ve Seçilmiş, N. (2013). Ar-Ge Göstergeleri Açısından Türkiye ve Gelişmiş Ülkelerle Kıyaslaması. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 1(1), 12-25.
Yeh, C.H. (2002). A Problem–Based Selection of Multi-Attribute Decision – Making Methods. International Transactions In Operational Research, 9, 169-181.
Yıldırım, İ. (2015). Avrupa Ülkelerinin Ar-Ge Etkinlik Analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yıldırım, M., Altan, İ. M. ve Gemici, R. (2018). Kurumsal Yönetim ile Finansal Performans Arasındaki İlişkinin Entropi Ağırlıklandırmalı Topsıs Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Bist’te İşlem Gören Gıda ve İçecek Şirketlerinde Bir Araştırma Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi Temmuz, 11 (2): 130-152.
Zıetsman J., Rılett L. R. ve Kim S. J. (2006). Transportation Corridor Decision Making With Multi Attribute Utility Theory, Int. J. Management And Decision Making, 7(2/3): 254-266.