BORSA İSTANBUL İMALAT SANAYİ İŞLETMELERİNİN KÂRLILIĞA ETKİ EDEN FAKTÖRLERİNİN PANEL REGRESYON ile İNCELENMESİ

Bu çalışmanın ana amacı, Borsa İstanbul’da (BİST) işlem gören imalat sanayi işletmelerinin üç farklıkârlılık oranını (brüt kâr, faiz amortisman ve vergi kârı ile net kâr) etkileyen faktörleri incelemek ve bu oranlarınetki düzeylerini belirlemektir. Bu amaçla kârlılık oranlarının likidite oranları, finansal yapı oranları, faaliyetetkinliği oranları, borsa performans oranları, büyüme oranları gibi oranlarla ve bunlara ek olarak, denetimini 4büyük ofis tarafından yapılmış olması, denetçi cinsiyeti ve olumlu görüş gibi finansal olmayan faktörlerle ilişkiside analiz edilmiştir. Bu amaçla BİST’te işlem gören imalat sanayi işletmelerinin 2005-2015 dönemleri arasıfinansal tablo verilerinden ve faaliyet raporlarından yararlanılarak elde edilen finansal oranlar ve finansalolmayan bu veriler, panel veri regresyon yönteminin sabit etkiler modeli kullanılarak incelenmiştir. Araştırmanınbulguları değerlendirildiğinde işletmelerin kârlılık oranlarına etki eden anlamlı finansal oranlar ve diğerfaktörlerler tespit edilmiştir. İşletmelerin kârlılık oranlarına etkili en önemli oranların likidite oranları, Altman ZSkor, kaldıraç oranı, denetimin 4 büyük ofis tarafından yapılmış olması, maddi duran varlık devir hızı, aktifkârlılığı, olduğu tespit edilmiştir. Kârlılık üzerinde diğer etkili oranların ise, alacak devir hızı, maddi olmayanduran varlık devir hızı, faiz karşılama gücü olduğu belirlenmiştir. Faaliyetlerden nakit akış, denetçi cinsiyeti,olumlu denetim görüşü ve hisse başına kazanç piyasa değerinin defter değerine oranı da kârlılığı etkileyenfaktörler arasında yer almaktadır. Varlık büyüme oranının ise kârlılığa etkisi bulunmamaktadır.

DETERMINATION of the FACTORS that AFFECT PROFITABILITY of BORSA ISTANBUL MANUFACTURING FIRMS with PANEL REGRESSION ANALYSIS

The main purpose of this study is to examine the factors affecting the three different profitability ratios (gross profit, interest depreciation and tax profit and net profit) of the firms operating in the manufacturing sector traded on Borsa Istanbul (BIST) and determine the effect levels of these ratios. For this purpose, the relationship between profitability ratios and financial indicators such as liquidity ratios, financial structure ratios, activity efficiency ratios, stock market performance ratios and growth rates and in addition to the fact that it was audited by Big 4 audit offices, auditor gender and non-financial factors such as positive opinion was analyzed were analyzed. For this purpose, the financial and annual reports of the manufacturing industry enterprises traded in BIST between the years 2005-2015 were calculated and the panel data were examined with the regression analysis. According to the findings of the research, various financial ratios and other factors that affect the profitability types of enterprises are found to be significant. The most important ratios which effects the profitability ratios of the enterprises are the liquidity ratios, Altman Z-Score, financial leverage ratio, auditing by Big 4 audit offices, tangible asset turnover and return on assets. Factors affecting the profitability include, operating cash flow ratio, auditor gender, interest the positive opinion, price to earning raito, market value to book value and earnings per share. Other effective rates on profitability were determined as receivables turnover, intangible asset turnover, interest coverage ratio. Asset growth rate has no effect on profitability.

PDF

___

Akbulut, R. (2011). İMKB’de İmalat Sektöründeki İşletmelerde İşletme Sermayesi Yönetiminin Kârlılık Üzerindeki Etkisini Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi., 40(2),195- 206.
Akbulut, R. ve Rençber, Ö.F. (2015). BİST’te İmalat Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (65), 117-136. Akdoğan, N. ve Tenker, N. (2007). Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri. 11.baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
Akkaya, G.C. (2008). Sermaye Yapısı Varlık Verimliliği ve Kârlılık: İMKB’de Faaliyet Gösteren Deri Tekstil Sektörü İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (30), 1-13.
Aksoy E.E. (2013). İşletme Sermayesi Yönetimi ile Firma Performansı ilişkisi: 2008 Kriz Örneği. Finans Politik & Ekonomik Yorumları, 50(586).
Akyüz, K.C., İ. Yıldırım, İ. Akyüz ve T. Tugay (2017). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Kâğıt ve Kâğıt Ürünleri Sanayi İşletmelerinin Finansal Başarısızlık Düzeylerinin Oran Analizi ve Diskriminant Analizi Yöntemleri Kullanılarak Ölçülmesi. Journal of Forestry. 3(1), 60-74.
Albayrak, A.S. ve Akbulut, R. (2008). Kârlılığı Etkileyen Faktörler: İMKB Sanayi ve Hizmet Sektörlerinde İşlem Gören İşletmeler Üzerine Bir İnceleme. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 55-83.
Altman, E. (1968). “Financial Ratios Discriminant Analysis and the Prediction of Corporate Bankruptcy”, The Journal of Finance, 23(4), 589-609.
Aydeniz, E.Ş. (2009). Makroekonomik Göstergelerin Firmaların Finansal Performans Ölçütleri Üzerindeki Etkisinin Ölçülmesine Yönelik Bir Araştırma: İMKB’ye Kote Gıda ve İçecek İşletmeleri Üzerine bir Uygulama. Marmara Üniversitesi İİBF Dergis, 27(2), 263-277.
Aydın, N., Başar, M. ve Coşkun, M. (2009). Finansal Yönetim. Ankara: Detay Yayıncılık.
Ayele, A.G. (2012). Factors Affecting of Profitability of Insurance Companies in Ethiopia: Panel Evidence. Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science in Accounting and Finance, Addis Ababa University.
Berk N. (2010). Finansal Yönetim. 10.Basım, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
Bozkurt İ. (2014). İflas Olasılığı ile Sistematik Risk İlişkisinin İncelenmesi ve Etkin İflas Göstergesi Modellerinin Tespiti: BİST’te Ampirik Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 127-142.
Can, G. (2017). The Impackt of Auditor Qualifications On Earnings Management Of Companies Listed In Borsa İstanbul Industrial Index. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
Ceylan, A. ve Özarı, Ç. (2018). Topsis Yöntemiyle Benzer Sektörlerdeki Firmaların Finansal Performans Analizlerinin Karşılaştırılması: Bist 30 Endeksinde İşlem Gören Firmalar Üzerine Bir Araştırma. Kesit Akademi Dergisi, 4(16), 421-431.
Çelik, M.S. (2018). Altman Z-Skor Modeli Kullanılarak Bist-30 Endeksinde Yer Alan İmalat Şirketlerinin Finansal Başarısızlık Riskinin Tahmin Edilmesi. 5. Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi (ICPESS), 26-29 Ekim, 1-12.
Demir, M. ve Tuncay M. (2012). Türk Gıda Sektörünün Faaliyet ve Kârlılık Oranları Açısından Analizi: İMKB Gıda Sektöründe İşlem Gören İşletmeler Üzerinde Bir Araştırma (2000-2008 Dönemi). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 367-392.
Demirci, N.S. (2017). İmalat Sanayi Sektöründe Kârlılığın Belirleyicileri: TCMB Sektör Bilançolarıyla Panel Veri Analizi (1996-2015). Ege Akademik Bakış, 17(3), 381-394.
Dinçergök, B. (2019). İşletme Sermayesi Yönetimi ve Kârlılık İlişkisi: Doğrusal Olmayan İlişkinin BIST Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünler Sektöründe Sınanması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (82), 161-176.
Ece, N. (2019). Türkiye’deki İşletmelerin PROMETHEE Yöntemi ile Finansal Performans-Piyasa Değer Analizi. Journal of Accounting Finance and Auditing Studies, 5(2), 73-87.
Goddard, J., Tavakoli, M. & Wilson, J. O.S. (2005), Determinants of Profitability in European Manufacturing and Services: Evidence from a Dynamic Panel Model, Applied Financial Economics, (15), 1269-1282.
Guest, P. M. (2009). The Impact of Board Size on Firm Performance: Evidence From The UK. The European Journal of Finance, 15(4), 385- 404.
Gümüş, U.T., Bilge, E., Özdemir, G. ve Sarak, G. (2017). BİST 100’de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Finansal Performanslarının Altman Z-Skor Yöntemiyle İncelenmesi. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(12), 129-135.
Haniffa, R. & Hudaib, M. (2006). Corporate Governance Structure and Performance of Malaysian Listed Companies. Journal of Business Finance and Accounting, (33), 1034- 1062.
Huo, Y.H. (2006). Bankruptcy Situation Model In Small Business: The Case Of Restaurant Firms. Hospitality Review, 24(2), 49-58.
Kabakçı (2008). Sermaye Yapısı ile İşletme Performansı Arasındaki İlişki: Gıda Sektöründe Bir Uygulama. Ege Akademik Bakış, 8(1), 167-182.
Karadeniz, E. & İskenderoğlu, Ö. (2011). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda İşlem Gören Turizm İşletmelerinin Aktif Kârlılığını Etkileyen Değişkenlerin Analizi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 22(1), 65-75.
Karadeniz, E., Kaplan, F. & Günay, F. (2016). Sermaye Yapısı Kararlarının Kârlılığa Etkisi: Borsa İstanbul Turizm Şirketlerinde Bir Araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi. 13(3), 38-55.
Kısakürek, M.M., Arslan, Ö. ve Bircan, H. (2018). İşletmelerin Mali Başarısızlık Tahminlemesi için Model Önerisi: BİST’te Faaliyette Bulunan İmalat İşletmelerinde Bir Uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 99-144.
Koç, S. ve Ulucan, S. (2016). Finansal Başarısızlıkların Tespitinde Altman Z Yönteminin Bulanık Mantık (Anfis) Yöntemi ile Test Edilmesi: Teknoloji ve Tekstil Sektöründe Bir Uygulama. Maliye ve Finans Yazıları Dergisi, (106), 147-168.
Korkmaz, Ö. ve Karaca, S.S. (2014). Üretim işletmelerinde Firma Kârlılığın Belirleyicileri ve BİST İmalat Sanayi Uygulaması. Ege Akademik Bakış, 14(1), 21-29.
Kulalı, İ. (2016). Finansal Varlıkları Fiyatlama Modeli ve Beta Katsayısının Düzenlemeye Tabi Piyasalarda Kullanımı. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi (The Journal of Social Economic Research, 16(31), 275-295.
Leyli Elitaş, B. & Doğan, M. (2013). Sermaye Yapısını Belirleyen Faktörler: İMKB Sigorta Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi. 15(2).
Meder Çakır H.ve Küçükkaplan, İ. (2012). İşletme Sermayesi Unsurlarının Firma Değeri ve Kârlılığı Üzerindeki Etkisinin İMKB’de İşlem Gören Üretim Firmalarında 2000-2009 Dönemi İçin Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak, 69-86.
Muigai, R. G. (2016). Effect Of Capital Structure On Financial Distress Of Non-Financial Companies Listed İn
Nairobi Securities Exchange. Dissertation of Doctor of Philosophy, Finance in the Jomo Kenyatta University of Agriculture and Technology.
Nissim, D. & Penman, S.H. (2003). Financial Statemen Analysis of Leverage and How It Informs About Profitability and Price-to-Book Ratios. Review of Accounting Studies, (8), 531-560.
Okuyan, H.A. (2013). Türkiye’deki En Büyük 1000 Sanayi İşletmesinin Kârlılık Analizi. Business and Economics Research Journal, 4(2), 23-36.
Özer, M. (1997). Denetim 1. İstanbul: Özkan Matbaacılık.
Öztürk, E. (2017). Farklı Finansal Raporlardan Elde Edilen Performans Ölçütleri ile Cari Piyasa Değerleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: BİST 50 Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Mali Çözüm Dergisi, 27(142), 45- 63.
Pratheepan, T. (2014). A Panel Data Analysis Of Profıtability Determınants Empirical Results From Sri Lankan Manufacturing Companies. International Journal of Economics, Commerce and Management. 2(12).
Purnamasari, D. ve Kristiastuti, F. (2018). Analysis Prediksi Financial Distress Menggunakan Model Altman ZScore Modifikasi. Manners, 1(2), 107-119.
Saldanlı, A. (2012). Likidite ve Kârlılık Arasındaki İlişki – İMKB 100 İmalat Sektörü Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(16), 167-176.
Tatoğlu, F. Y. (2013). İleri Panel Veri Analizi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
Toraman, C. ve Karaca, C. (2016). Kimya Endüstrisinde Faaliyet Gösteren Firmalar Üzerinde Mali Başarısızlık Tahmini: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (70), 111-127.
Turaboğlu, T., T. ve Timur, E. (2018). İşletmelerde Kârlılığı Etkileyen Faktörler. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 3(2), 135-157.
Vural, G., Sökmen, A.G. & Çetanak, E.H. (2012). Affects of Working Capital Management on Firm’s Performance: Evidence from Turkey International Journal of Economics and Financial Sayıs. 2(4), 488-495.
Yalkın, Y.K. (1981). İşletmelerde Mali Analiz Teknikleri. 5.Baskı, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No:482.
Yılmaz, C. (2015). Finansal Performansın Hisse Senedi Fiyatı Üzerindeki Etkisi: Tekstil Sektöründe Bir Uygulama. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 213-230.
Yılmaz, H. ve Yıldıran, M. (2015). Borsada İşlem Gören İşletmelerde Mali Başarısızlık Tahmini: Altman Modeli’nin BIST Uygulaması. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 43-49.