Zuhal DİLAVER, MERVE YILMAZ, Mehtap ÖZTEKİN

Soğuksu Milli Parkında Yer Alan Bazı Doğal Taksonların Süs Bitkisi Özelliklerinin Değerlendirilmesi

Doğal bitkilerin peyzaj uygulamalarında kullanılmasına ilişkin çalışmalar uzun yıllardır devam etmektedir. Bu araştırmanın amacı; Soğuksu Milli Parkında yer alan bazı doğal türlerin formu, boyu, çiçeklenme zamanı ve çiçekte kalma süresi gibi özelliklerini değerlendirmek, türlerin habitat özelliklerini belirleyerek peyzajdaki kullanım olanaklarını ortaya koymak ve süs bitkileri sektörüne alternatif türler kazandırmaktır. Bu araştırma kapsamında Soğuksu Milli Parkı’nda belirlenen 14 taksonun (Acantholimon venustum, Achillea teretifolia, Allium olympicum, Astragalus condensatus, Bellevalia speciosa, Campanula rapunculoides, Dianthus calocephalus, Globularia trichosantha subsp. trichosantha, Lathyrus pratensis, Prometheum sempervivoides, Rosularia sempervivum subsp. libanotica, Sedum pallidum, Thymus longicaulis subsp. longicaulis, Ornithogalum umbellatum) bitkisel özellikleri irdelenerek peyzaj uygulamalarında kullanım olanakları değerlendirilmiştir. Yapılan arazi çalışmaları sonucu taksonların fotoğrafları çekilmiş, GPS ile nokta koordinatları alınmış, taksonlara ilişkin bilgiler (çiçeklenme zamanı, boyu, çapı, habitatı, yaprak, çiçek vb. özellikleri) kaydedilmiştir. Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak doğal taksonların gelişiminde etkili olan yükseklik, eğim, bakı, toprak özellikleri ve flora durumuna ilişkin haritalar kurumlardan elde edilen veriler doğrultusunda oluşturulmuştur. Araştırmanın sonucunda taksonların çiçekleriyle, yapraklarıyla, tohum yapılarıyla, kokularıyla etkili olma durumu ve yer örtücü özellik taşımaları, nedenleriyle peyzaj çalışmalarında kullanılabileceği ortaya çıkmıştır. Ayrıca farklı ortamlara uyum sağlamış oldukları için (taşlık kayalık habitatlarda, sarp yamaçlarda, orman altı örtüsünde) kaya bahçelerinde, tıbbı bahçelerde, geofit vb. koleksiyonlarında kullanımı önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Coğrafi Bilgi Sistemleri, doğal bitki, peyzajda kullanım, Soğuksu Milli Parkı

Assessment of Ornamental Characteristics of Some Natural Taxons in Soguksu National Park

The practice of using natural plants in landscape has been around for many years. The objectives of this research is to evaluate characteristics of some natural species, such as form of species, length, time of blooming and how long the blooming, in the Soguksu National Parkto determine habitat characteristics of the species, to reveal possibilities of use in landscape and to bring potential alternative species to ornamental plant sector.14 taxons identified in this research within Soguksu National Park (Acantholimon venustum, Achillea teretifolia, Allium olympicum, Astragalus condensatus, Bellevalia speciosa, Campanula rapunculoides, Dianthus calocephalus, Globularia trichosantha subsp. trichosantha, Lathyrus pratensis, Prometheum sempervivoides, Rosularia sempervivum subsp. libanotica, Sedum pallidum, Thymus longicaulis subsp. longicaulis, Ornithogalum umbellatum) are investigated in terms of plant characteristics to assess whether they can be used in landscape. The photos of the taxa are taken, point coordinates are identified with GPS, and information about the taxa are collected (time of blooming, length, diameter, habitat, leaves, flower, etc) in the land survey activities. Geographical Information Systems are used and the maps about the height, slope, exposure, soil characteristics and flora regarding the development of natural taxa are created according to data obtained from the public institutions. As a result, it is deemed that these taxa can be used in the landscaping activities with their flowers, leaves, seed structures, effectiveness of fragrance and land covering characteristics. In addition to that, as they are well adjusted to different environments (stony and rocky habitats, steep slopes, underwood cover) they are suggested to use for the rocky gardens, medicinal garden, geofit etc. collection.

Keywords:

Geographical Information Systems, natural plant, use in landscape, Soguksu National Park,

PDF

___

Acar, C. 1997. Trabzon ve yöresinde yetişen doğal bazı yerörtücü bitki türlerinin peyzaj mimarlığında değerlendirilmeleri üzerine bir araştırma. Basılmamış doktora tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı, Trabzon.
Adıgüzel, N. ve Vural M. 1995. Soğuksu Milli Parkı (Ankara) vejetasyonu. TurkishJournal of Botany, 19 (2), 213-234 s.
Akata, I. 2004. Ankara Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkı Makrofungusflorası. Basılmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara.
Akdoğan, G., 1972. Orta anadolu step bitki örtüsünde bulunan bazı otsu bitkilerin peyzaj planlamasında değerlendirme imkanları üzerine bir araştırma, Köy İşleri Bakanlığı Yayın No: 198, Toprak Su Genel Müdürlüğü Yayını, Sayı 282, Ankara
Aktaş, U. 2006. Kastamonu-Bartın Küre Dağlarının Milli Parkının Bartın il sınırları içerisinde kalan bölümünün odunsu florası. Basılmamış yüksek lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
Alçıtepe, E. 1998. Termessos Milli Parkı (Antalya) florası üzerinde bir araştırma. Basılmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Anonim, 2007. Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi ve Eylem Planı, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Doğa Koruma Dairesi Başkanlığı.
Arslan, M. 2010. Tıbbi ve aromatik bitki türlerinin peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanım olanakları. IV. Süs Bitkileri Kongresi, Bildiriler Kitabı 20 – 22 Ekim 2010, Erdemli / Mersin, s.265-272.
Asil, H. ve Sarıhan, E.O., 2010. Türkiye’de doğal çiçek soğanları üretimi, değerlendirilmesi ve ticareti. IV. Süs Bitkileri Kongresi. s 33–40, 20–22 Ekim, Erdemli/Mersin.
Avcı, M. 2014. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara. s: 28-53.
Caf, A. 2019. Bingöl ili doğal vejetasyonundaki bitkiler ile kurakçıl bahçe oluşturulması üzerine bir araştırma.Basılmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Erzurum.
Davis, P. H. 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Volume: 1-9, Edinburg University Press.
Davis, P. H., Mill, R. and Tan, K. 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Volume: 10 (Supplement), EdinburgUniversityPress.
Deniz, B. ve Şirin, U. 2005. Samson Dağı doğal bitki örtüsünün otsu karakterdeki bazı örneklerinden peyzaj mimarlığı uygulamalarında yararlanma olanaklarının irdelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (2) , 5-12.
Dilaver, Z. 2001. Ayaş Beli ve çevresi doğal bitki örtüsü örneklerinin peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi üzerinde bir araştırma. Basılmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara, s.318.
DKMP 2019. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, http://soguksu.tabiat.gov.tr/ Erişim Tarihi:30.09.2019
Doğan, H. 2007. Ankara-Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkı ciğerotları (Hepaticeae) florası. Basılamamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara, s. 43.
Duman, H. 1985. Manisa Dağı (Spil Dağı) Milli Parkının flora ve vejetasyonu üzerine bir çalışma. Basılmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ekici, B., 2010. Bartın kenti ve yakın çevresinde yetişen bazı doğal bitkilerin kentsel mekanlarda kullanım olanakları. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, 0(2), 110-126.
Ekinci, G. 1991. Türkiye Milli Parkları. Basılmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Erduran, F., Çelik, A., Özel Cengiz, A.E. 2010. Çanakkale ve Kazdağları florasında yetişen bazı odunsu bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanım olanakları. IV. Süs Bitkileri Kongresi, Bildiriler Kitabı 20 – 22 Ekim 2010, Erdemli / Mersin, s. 463-470.
Erik, S. ve Mutlu, B. 1997. Kızıldağ (Isparta) Milli Parkı Florası, TÜBİTAK TBAG-1302 nolu proje. Erken K. 2011. Spartiumjunceum L., Chamaecytisushirsutus (L.) Link. ve Genistalydia Boiss var. lydiataksonlarının çoğaltım yöntemleri ve süs bitkisi özelliklerinin belirlenmesi. Basılmamış Doktora Tezi Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Eyüboğlu, Ö. 1991. Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkının florası. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Gülbağ, F. 2016. Bazı Campanula L. türlerinin kültüre alınması ve süs bitkisi özelliklerinin belirlenmesi. Basılmamış doktora tezi. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, İzmir, s.234
Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M.T. (edlr.). 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler) Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
Kazaz, S.,Karagüzel, Ö., Kaya A.S., Aydınşakir, K., Erken, K., Erken S., Gülbağ, F., Zeybekoğlu, E., Haspolat, G., Hocagil, M., Saraç, Y.İ., Bozdoğan, E., Altun, B., Aslay, M. ve Rastgeldi, U. 2013. Türkiye kesme çiçek sektörünün ürün desenlerine göre iller ve bölgeler düzeyindeki durumu. V. Süs Bitkileri Kongresi, 06-09 Mayıs, Yalova, 276-282.
Kılıçaslan, N. ve Dönmez, Ş. 2016. Göller bölgesinde doğal olarak yetişen soğanlı bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı. Turkish Journal of Forestry, 17(1): 73-82.
Kurdoğlu, O. 2002. Kaçkar Dağları Milli Parkı ve yakın çevresinin doğal kaynak yönetimi açısındanincelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Özhatay, E.C. 2009. Türkiye’nin peyzajda kullanılabilecek bazı doğal bitkileri. Basılmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
Pehlivan, G. 2007. Ilgaz Dağı Milli Park Florası. Basılmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şekerciler, F. 2010. Kıbrıs-Karpaz Milli Parkı kumullarının florası. Basılmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara.
Tekebaş, S. 2017. Küre Dağları Milli Parkı’nın Bartın Bölümü’nde Bulunan Zoni Yaylası ve Etrafının Florası.Basılmamış yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
Tıktık, B. 2009. İstanbul ilinde doğal olarak yetişen bahçe ve peyzaj düzenlemelerinde kullanılabilecek pereniyallerin habitatları üzerine araştırmalar. Basılmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Tuncer, M. 2013. Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkı Kaynak Değerleri. Tabiat ve İnsan, 11-24. Tuttu, G., Aytaş, İ. ve Dilaver, Z., 2019. Use opportunities of somenaturalherbaceousplants of Cankiriprovince in landscape applications. International Journal of Scientific and Technological Research, Vol.5, No.3, 136-147, DOI: 10.7176/JSTR/5-3-16.
Uyar, G. 1999. Ankara- Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkı Karayosunları Florası. Basılmamış doktora tezi.Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara.
Var, M. 1992. Kuzeydoğu Karadeniz Bölgesi doğal odunsu taksonlarının peyzaj mimarlığı yönünden değerlendirilmesi üzerine araştırmalar. Basılmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Trabzon.
Vural, M., Ekim, T., İlarslan, R. ve Malyer, H. 1985. Afyon Başkomutan Tarihi Milli Parkı Vejetasyonu, Doğa Bilim Dergisi, A2, 9(2): 363-387.
Vural, M., Kol, Ü., Çopuroğlu, S. ve Umut, B. 1996. Göreme milli parkındaki bitkilerin tespiti ve bunların peyzaj mimarisi yönünden değerlendirilmesi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları No: 263.
Zencirkıran, M., Eraslan, E., Çetiner, S., Görür, A., Tanrıverdi, D. ve Çelik, B. 2017. Ballıkayalar ve Beşkayalar (Kocaeli) Tabiat Parkları peyzaj ve rekreasyon değerleri üzerine bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31(2): 175-157