ŞARTLARIN DEĞİŞMESİYLE KUR’AN AHKÂMININ GÜNCELLENMESİ: HZ. ÖMER ÖRNEĞİ

Hz. Ömer İslam tarihinde müstesna bir yeri bulunan, İslamî ilimlerde ve başta Kur’an/tefsir yorumlarında temayüz etmiş en önemli kişiliklerdendir. İslam’ı kabul ettikten sonraHz. Peygamber’in ashabı arasında eşsiz bir konuma sahip olmuştur. Hz. Peygamber’invefatı öncesi ve sonrasındaki yaşantısıyla, Kur’an ve Sünnetteki hükümlere bağlılığıylave hilafet dönemindeki hassas ve dengeli yönetim anlayışıyla büyüklüğünü ispat etmiştir. Bütün bunların yanısıra Hz. Ömer, Kur’an’ın nüzul sürecindeki olgu ve olaylaravukufiyeti ve her planda dillendirmekten çekinmediği özgün fikir ve içtihatlarıyla, fıkhi derinliği olduğunu da göstermiştir.Bu makalede değişen zaman ve şartlara göre Hz. Ömer’in Kur’an’ın bazı hükümleriniuygulamaması ya da ayetlerde belirtilenden farklı şekilde uygulaması gibi içtihat veyorumlarıyla ilgili rivayetlere yer verilmiştir. Söz konusu içtihatlarla ilgili rivayetlerdenHz. Ömer’in Kur’an’daki herhangi bir ayetin hükmünü iptal etmediği, sadece askıyaaldığı sonucuna varılmıştır.

Updating the Judgements of the Qur’an With the Changing Circumstances: Omar Example

Omar is one of the most important personalities with an exceptional position in Islamic history and which has come to the fore in Islamic sciences and especially in the Qur’an/ tafsir interpretations. After accepting Islam, he gained a unique position among the companions of the Prophet. Omar proved his greatness with his life before and after the death of the Prophet, his devotion to the Qur’an and the Sunnah, and his understanding of the delicate and balanced administration during the calip hate period. Besides all this, Omar also showed that he had a depth of fiqh with his deep understanding about facts and events in the process of the nuzūl and with original opinions and jurisprudences, which he had never hesitated to express in every plan. This article contains narrations about the interpretations of Omar and the jurisprudence of him according to the changing time and circumstances, such as not applying certain judgements of the Qur’an or applying them in a different way. It was concluded from these narrations about the jurisprudences that Omar did not cancel the judgement of any verse in the Qur’an, but only suspended it.

PDF

___

Abdürrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm. el-Musannef. Beyrut: Mektebetü’lİslâmî, 1983.
Barış, Mustafa Necati. “Câhiliyeden Hz. Ömer Döneminin Sonuna kadar Yargı”. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2013.
Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes‘ûd. Meâlimu’t-tenzîl. Riyad: Dâru’t-tayyibe, 1988.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin b. Ali. es-Sünenü’l-kübrâ. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 2003.
Biltacî, Muhammed. Menhecü Ömer ibni’l-hattâb fi’t-teşrî’. Kahire: Dâru’sselâm, 1970.
Cassâs, Ebû Bekr Ahmed b. Ali. Ahkâmu’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru ihyâi’t-turâsi’l- ‘Arabî, 1992.
Çeker, Orhan. “Prof. Dr. Saffet Köse’nin ‘Hz. Ömer’in Bazı Uygulamaları Bağlamında Ahkâmın Değişmesi Tartışmalarına Bir Bakış’ Başlıklı Makalesi Üzerine Bazı Mülahazalar”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 7. (2006) 53.
Dalgın, Nihat. İslam Hukukuna Göre Müslüman Gayr-i Müslim Evliliği. Samsun: Etüt Yayınları, 2005.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’âs. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Emîn, Ahmed. Fecru’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘Arabî, 1933.
Gezgin, Ali Galip. Özgün Bir Kur’an Yorumu -Hz. Ömer Örneği-. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2009.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâil. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm. Kahire: Müessesetü Kurtubâ, 2000.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd. es-Sünen, Riyad: Dâru’s-selâm, 2000.
İbn Sa‘d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübrâ. Kâhire: Mektebetü’lhancî, 2001.
Kallek, Cengiz. “Müellefe-i Kulûb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31: 475. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Kâsânî, Alâuddîn Ebî Bekr b. Mes‘ûd. Bedâ’i‘u’s-sanâ’i‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1986.
Koçak, Muhsin. “Hz. Ömer ve Fıkhı”. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1988.
Köse, Saffet. “Hz. Ömer’in Bazı Uygulamaları Bağlamında Ahkâmın Değişmesi Tartışmalarına Bir Bakış”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 7. (2006): 18-48.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2006.
Öztürk, Mustafa. Tefsirde Ehl-i Sünnet & Şia Polemikleri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2009.
Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali -Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri-. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer Fahreddîn. Mefâtihu’l-ğayb. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1981.
Serahsî, Şemseddîn. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 1989.
Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîr bi’l-me’sûr. Kahire: Merkezü hicr, 2003.
Şahin, Davut. “Hz. Ömer’in Kur’an Anlayışı ve Yorum Yöntemi”. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2009.
Şelebî, Muhammed Mustafa. Ta’lîlü’l-ahkâm. Mısır: Matbaatü’l-ezher, 1947.
Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. Kahire: Merkezü’l-bühûs ve’d-dirâsâti’l-‘Arabiyyeti’l-İslâmiyye, 2001.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları,1992.
Tüccar, Zülfikar. “Hutay’e”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 18: 424. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed. Esbâbü’n-nüzûl. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l- ‘ilmiyye, 1991.