Fefirrû ilallah (Zâriyât, 51/50) ayetinin İslam Maneviyatına Yaptığı Katkı

Bir çok Kuran ayetinin zahirî manalarının yanında işarî manalara da geldiği ehlince malumdur. Kadimden bu yana alimler, Allahın muradını daha iyi anlama niyetiyle hep bu tür gayret içerisinde olmuşlardır. Bu ayetlerden birisi olan Zâriyât sûresi 50. ayetinde Fefirrû ilallah Allaha kaçınız buyrulmaktadır. İnsanın Allaha olan ihtiyaç ve mecburiyetini ifade etme adına çok dikkat çeken bu ayet hakkında müfessirler, ayetin anlam çerçevesinden çıkmamalarına rağmen sûfî ve mutasavvıflar bu ayeti, kendi bakış açıları ve dünya görüşlerini göz önüne alarak anlamış ve açıklamışlardır. Öyleki tasavvuf literatürüne firar adında bir konu girmiş ve Allaha giden yolda bir makam olarak kabul edilmiştir. Bu makalede bu ayet hakkında söylenenler aktarılıp İslam maneviyatına yaptığı katkı ifade edilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Firar, Kaçış, İşârî, Sûfî, Herevî

The contribution of the verse Fefirrû ilallah (Zâriyât, 51/50) to the Islamic spirituality

That a great many Quranic verses contain allusive meanings alongside their outward meanings, is well known to observers. From the very beginning, scholars have aspired to be preoccupied with such an endeavour in view of better understanding the Divine Will. In one of these such verses it is declared: So, flee to (refuge in) God. (Dhariyat 51:50) Notwithstanding Quranic exegetes keeping to the verses general meaning in their commentary, Sufis have understood and expounded this verse - noteworthy in terms of expressing the human beings need for God - in light of their own worldview and understanding. To such a degree was this realised that the concept firar entered the Sufi lexicon and literature as a distinct topic for consideration, and came to be accepted as a spiritual station on the path towards God. In this article, the views in relation to this verse will be imparted and its contribution to Islamic spirituality articulated. Key Words: Firar, Fleeing, Allusory meaning, Sufi, el-Harawi

Keywords:

Fleeing, Allusory meaning, Sufi, el-Harawi,

PDF

___

ez-Zerkeþî, Burhaneddin. el-Burhan fi Ulumi’l-Kur’an, thk. Muhammed Ebu’lFadl Ýbrahim. I-IV, Beyrut: 1389/1969.
ez-Zerkânî, Muhammed Abdülazim. Menâhilü’lÝrfan fî Ulûmi’l-Kur’an. I-II, Mýsýr, ts.
Cerrahoðlu, Ýsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfý Yay., 1991.
Turgut, Ali. Tefsir Usûlü ve Kaynaklarý. Ýlahiyat Fakültesi Vakfý Yay., Ýstanbul, 1991.
Abdurrezzak, Ebu Bekir bin Hemmam es-San’ânî. el-Musannef. I-XI, elMeclisü’l-Ýlmî, ts,
Ebû Ya’lâ, Ahmet bin Ali el-Müsennâ, elMüsned. I-XIII, Dâru’l-me’mun li’ttüras, Dimaþk: 1404/1984
Taberânî, Ebu’l-Kasým Muhammed bin Ahmed, el-Mu’cemü’l-Evsat. I-IX, Daru’l-Haremeyn, Kahire: 1415,
Elmalýlý Muhammed Hamdi Yazýr. Hak Dini Kur’an Dili. I-X, Ýstanbul: Eser Neþriyat, ts.
Ebu Cafer, Muhammed bin Cerir et-Taberî, Câmiu’l-Beyân Fî Tefsîri Âyi’l-Kur’ân, XXV, thk. Abdullah bin AbdulMuhsin et-Türkî, Kâhire: 1422, 2001.
ez-Zemahþerî, Cârullah. el-Keþþâf. I-VI, Riyad: Mektebetu’l-Abîkân, 1998/1418.
er-Râzî, Fahruddin. Mefâtîhu’l-Ðayb. IXXX, Dâru’l-Fikr, 1981/1401.
Ýbn Kesir, Ebu’l Fida Ýsmail. Tefsiru Ýbn Kesir. I- XV. Thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed, Muhammed es-Seyyid Raþed, Müessesetü Kurtuba, 1421, 2000.
Kâdý Beydâvî. Tefsiru’l-Beydâvî. I-II, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ýlmiyye, 1988/1408. el-Âlûsî, Þihâbuddin. Rûhu’l-Meânî, I-XXX, Beyrut: Dâru Ýhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
Seyyid Kutub. Fî Zýlâli-l-Kur’an, I-VI, Cidde: 1986. Ýsmail Hakký Bursevî, Ruhu’l-Beyan, I-X, Ýstanbul: Mektebetü’l-Mahmudiye, ts. IX, 173.
Afifüddin et-Týlýmsânî, Þerhu Menazili’sSairin ile’l-Hakký’l-Mübin, I-III, Tunus, Daru’t-Turki li’n-nþer, Ýbn Kayyim el-Cevziyye, Medaricü’sSalikin, I-III, Kahire: Daru’l-hadis, 1403/1983
Abdürrezzak el-Kâþânî, Mu’cemü’lMustalahat ve’l-Ýþaratü’s-Sûfîyye, I-III, thk. Said Abdülfettah, Kahire: Darü’lKütübi’l-Ýlmiyye, 1995.
Ebu Abdillah el-Ensârî el-Herevî, Menazilü’s-Sairin, (Tasavvufta Yüz Basamak), Tercüme Abdürrezzak Tek, Bursa: Emin Yayýnlarý, 2008.
Muhyiddin bin Arabî, el-Fütühâtü’lMekkiyye, I-XIII, thk. Abdülaziz Sultan el-Mensûb, Yemen: Âsýmetü’sSekâfeti’l-Ýslâmiyye, ts.
Müslim, Ebu’l-Hüseyin b. Haccâc elKuþeyrî, el-Câmi’u’s-sahîh, I-III, Ýstanbul, 1413/1992.
Ebu Dâvûd, Süleyman b. Eþ’as esSicistânî, Sünenü Ebî Dâvûd, I-V, Ýstanbul, 1413/1992.
Nesâî, Abdurrahman b. Þu’ayb, Sünenü’nNesâî, I-VIII, Ýstanbul 1413/1992.edebiyat terimi olarak üslûbu:mümkündür.