Hastane Tasarımlarının Geçmişten Günümüze Değişiminin Hasta Odaları Üzerinden İncelenmesi

Hastaneler; işleyiş, teşhis ve tedavi yönünden işlevsel organizasyonun önemli olduğu, teknik donatı yönünden özellik gösteren ve tıbbi teknolojinin takibi, bakım anlayışlarının farklılaşması ile değişimlerini gözlemlediğimiz kamusal binalardır. Hastanelerin ve hasta odalarının değişim sürecinin dönemlere göre nasıl farklılaştığını anlatmayı amaçlayan bu çalışmada öncelikle; hastanelerin ve hasta odalarının Avrupa’daki ve Türkiye’deki gelişim süreci ele alınmış, hasta odalarının hastaneleriyle birlikte dönüşümü aktarılmıştır. Amaca yönelik olarak nitel araştırma yöntemlerinden betimsel araştırma kullanılmış, literatür taraması ve içerik analizi için doküman inceleme yapılmıştır. Avrupa’da ve Türkiye’de yıllara yönelik hastane ve hasta odalarının değişim süreci gruplandırılarak değerlendirilmiştir. Hastaneler mekânsal organizasyon ve büyüklük bakımından özellikle 20. yüzyıldan itibaren hızla değişmiş, bu süreçte hasta bakım alanlarında, açık koğuş düzeninden, oda düzenine geçilerek önceleri çok yataklı olan düzen günümüzde ise tek ve iki yataklı olarak düzenlenmiştir. Hasta odalarında yatak sayısının azalmasının yanında oda donatıları da kullanıcı konforu ve gereksinimleri doğrultusunda farklılaşmış; değişmiş, esneklik, kullanışlılık, rahatlık anlayışı ile nitelikli bakım, mekân düzeni ile desteklenmiştir. Sonuç olarak hastanelerin zamanla plan şemalarının kullanıcı odaklı dönüştüğü; hasta odalarının çağın şartlarına ve hastalıkların çeşitliliğine göre görsel aldığı belirlenmiştir. Gelecekte ise teknolojinin vermiş olduğu imkânlarla çok daha nitelikli ve kullanıcı dostu hasta odalarının tasarlanacağı bir gerçektir.

Anahtar Kelimeler:

Hastane Tasarımları, Tarihsel Gelişimi, Hasta Odaları, Günümüz Hasta Odalarının Dönüşümü

A Research on the Differentiation of Hospital Designs From Past to Present Based on Patient Rooms

Hospitals are public buildings where the functional organization is important in terms of functioning, diagnosis, and treatment, which has special features in terms of technical equipment, and where we observe the changes with the follow-up of medical technology, the differentiation of care understandings. This study aims to explain how patient rooms changed over time periods, discusses comparison of developmental processes of patient rooms in Europe and Turkey and explains how patient rooms were transformed into their present situation. For this purpose, descriptive research, one of the qualitative research methods, was used, and document analysis was carried out for literature review and content analysis. The change process of hospitals and patient rooms over the years in Europe and Turkey has been evaluated by grouping. Accordingly, hospitals have been rapidly changed in terms of their spatial organization and size especially from the beginning of the 20th century. In this process, in the patient care areas, the open ward arrangement was changed to the room arrangement, and the arrangement that used to be multi-bed has now been arranged as single and double beds. In addition to the decrease in the number of beds in the patient rooms, the room equipment has also been differentiated in line with the user comfort and needs; it has changed, with the understanding of flexibility, usefulness, and comfort, and is supported by qualified care and space layout. As a concluding remark, it is determined that the planning schemes of hospitals’ are being transformed user-oriented by the type and variability of diseases as well as the conjunctural realm of the era. It is a fact that in the future, much more qualified and user-friendly patient rooms will be designed with the opportunities provided by technology.

Keywords:

Hospital Designs, Historical Development, Patient Rooms, Transformation of Today’s Patient Rooms,

PDF

___

Acıduman, A. (2010). Darüşşifalar bağlamında kitabeler, vakıf kayıtları ve tıp tarihi açısından önemleri-Anadolu Selçuklu Darüşşifaları özelinde, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 63(1), 9-15.
Altan, A. (2003). Hastane yapıları [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir].
Annabal, A. B. (1993). The question of change in design: The ınfluence of doctors and medical knowledge on the design of the modern hospital [PhD Thesis, Graduate Faculties of the University of Pennsylvania, Pennsylvania].
Aydın, D. (2001). Genel hastanelerde teknolojik gelişmelerin bina ihtiyaç programına etkileri. Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16(2), 85-98.
Aydın, D. (2009). Hastane mimarisi ilkeler ve ölçütler. Entegre Matbaacılık A.Ş.
Aydın, D. (2013). Anadolu’ya yayılmış ortak bir hikâye: Memleket hastanelerinin kuruluşu ve Konya memleket hastanesinin değişim süreci. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 8(15), 45-54.
Bathgate, T. A. (2000). Design of patient rooms. North Carolina Healthcare Conference.
Bayat, A. H. (2010). Tıp tarihi. Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği Yayınları, 367.
Bolak, O. (1950). Hastanelerimiz: Eski zamanlardan bugüne kadar yapılan hastanelerimizin tarihi ve mimari etüdü. İstanbul Matbaacılık.
Büyüköztük, Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün Ö., Karadeniz Ş., Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
Cantay, G. (1992). Anadolu Selçuklu ve Osmanlı darüşşifaları (Vol. 61), 15. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi.
Çapan, L. (2002). 19. yüzyıl sonunda İstanbul’da yabancı misyonlar tarafından yapılmış hastahane binaları [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul].
Demirhan, A. E. (1983). Bursa’nın tıbbi folklorumuzdaki yeri ve bazı Bursalı Türk hekimleri. Tıp Dünyası, 56(11-12), 276-287.
Doğan, S., Sezgin, F. (2012). Bergama’nın tıp tarihindeki öneminden Türkiye ne kadar haberdar? Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 4(2), 271-279.
Ergenoğlu, A., Aytuğ, A. (2007). Sağlık kurumlarında değişen paradigmalar ve iyileştiren hastane kavramının mimari tasarım açısından irdelenmesi. YTÜ Mimarlık Fakültesi E-Dergi, 2(1).
Erkal, N. (1999). Asklepion-Bergama: Antik Dünya’da bir sağlık kurumu, ArchiScope, Mimarlık Tasarım Teknoloji Dergisi, 5-88.
Karamustafa, M. (2012). Hastanelerde yatan hasta odalarının mekân tasarımı açısından incelenmesi [Yüksek Lisans, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul].
Kavuncubaşı, Ş., Yıldırım, S. (2000). Hastane ve sağlık kurumları yönetimi. Siyasal Kitapevi.
Kepez, O. (2001). Hastaneler İçin hasta bakım ünitelerine dayalı bir tasarım önerisi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul].
Kılıç, A. (2015). Anadolu Selçuklu ve Osmanlı şefkat abideleri: Şifahaneler. Bilnet Matbaacılık.
Kırayoğlu, M., Şehitoğlu, E. (2001). Yıldırım Bayezid ve külliyesi. Bursa Defteri, 9, 63-70.
Köse, E. (2003). Hastanelerdeki hasta odalarının tedavi gören çocuklar üzerindeki etkileri [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul].
Markus, T. A. (1967). The function of windows- A reappraisal. Building Science, 2, 97- 121.
Mostaedi, A., Broto, C., Minguet, J. M. (2001). New health facilities. Instituto Monsa.
NHS Estates. (2003). One patient one room – Theory & Practice: An evaluation of The Leeds Nuffield Hospital. A study report, By Dr Michael Phiri, School of Architecture, University of Sheffield, 46-48.
NHS Estates. (2005). Ward layouts with single rooms and space for flexibility. Gateway, Ref:421, The Stationery Office, 24-26.
Özata, A. C. (2018). Yapı biyolojisi kapsamında hasta odalarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya].
Özkan, S. (2018). Türkiye’de kamu-özel ortaklığı entegre sağlık kampüsleri standart yatan hasta odaları üzerine bir inceleme [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara].
Riva, M. A., Mazzoleni, D. (2012). The Ospedale Maggiore Policlinico of Milan. Journal of Medicine and the Person, 10(3), 136–138.
Selami Cifter, A., Cifter, M. (2017). A review on future directions in hospital spatial designs with a focus on patient experience. The Design Journal, 20(sup1), S1998-S2009.
Somunoğlu, S. (1999). Kavramsal açıdan sağlık. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 4(1), 51-62.
Stouffer, J. (2000). Integrating human centered design principles in progressive health facilities. Design & Health, 258-292.
Sungur Ergenoğlu, A. (2006). Sağlık kurumlarının iyileştiren hastane anlayışı ve akreditasyon bağlamında tasarımı ve değerlendirilmesi [Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul].
Şalgam, D. F. (2010). İyileştiren mimari tasarım bağlamında hasta bakım odalarının değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul].
Terzioğlu, A. (1964). Modern hastane inşaatı. Arkitekt, 315(02): 83-87.
Terzioğlu, A. (1970). Orta çağ İslam-Türk hastaneleri ve Avrupa’ya tesirleri. Belleten, 34, 121-149.
Terzioğlu, A. (1972). İlk İslam hastaneleri ve birbiriyle olan ilişkileri, VIII Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Yavuz, Y. (1988). Batılılaşma döneminde Osmanlı sağlık kuruluşları. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 8(2), 123–142.
Yıldırım, N. (2013). Gureba Hastanesi'nden Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi'ne. Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi, 154.