Ayvacık Çanakkale ve İvrindi Balıkesir ’de yayılış gösteren bazı liken türleri üzerinde doğal boyama çalışmaları
Likenler; dünya genelinde gıda, boya, ilaç, kozmetik, dekorasyon, deri sanayii vb. alanlarda sıklıkla kullanılan simbiyotik canlılardır. Dünyada likenler üzerine yapılmış doğal boya çalışmaları bulunmasına rağmen ülkemizde etnobotanik kullanımına rastlanılmamıştır. Bu çalışmada Ayvacık Çanakkale ve İvrindi Balıkesir yöresinden toplanan bazı liken türleri Cladonia convoluta, Xanthoria parietina, Ramalina fastigiata, Pleurosticta acetabulum, Pseudevernia furfuracea, Xanthoparmelia pulla, Xanthoparmelia somloensis, Ramalina farinacea, Pseudevernia furfuracea, Hypogymnia physodes üzerinde mordansız ve mordanlı doğal boyama yöntemleri araştırılmıştır. Mordanlı çalışmalarda alüminyum şapı KAl SO4 2.12H2O kullanılmıştır. Boyama işlemleri süresince 2,5 numarametrik yün iplik kullanılmıştır. Boyama sonucunda liken türlerinin yün iplerine kirli sarıdan kızıl-kahverengi tonlarına doğru renk verdiği gözlenmiştir
Anahtar Kelimeler:
likenler, doğal boyama, mordan, Balıkesir, Çanakkale
Natural dyeing works on some lichens species distributed in Ayvacık Çanakkale and İvrindi Balıkesir/Turkey
Lichens are symbiotic organisms which have been used in food, dye, medicine, cosmetics, decoration, leather industry, etc. in all over the world. Although there are researchs on natural dyeing feature of lichens in the world, ethnobotanical use were not reported in our country. In this study, using mordant or without mordant natural dyeing techniques are investigated on some lichens species Cladonia convoluta, Xanthoria parietina, Ramalina fastigiata, Pleurosticta acetabulum, Xanthoparmelia pulla, Xanthoparmelia somloensis, Ramalina farinacea, Pseudevernia furfuracea, Hypogymnia physodes collected from Ayvacık Çanakkale and İvrindi Balıkesir regions. Alum KAl SO4 2.12H2O is used as mordant. During dyeing procedures, 2.5 number-metric wool fibre is used. As a result of dying, it is observed that these lichen spacies give colour in an interval from dirty yellow to red-brown to wool yarns
Keywords:
lichens, natural dyeing, mordant, Balıkesir, Çanakkale,
___
- Aslan, A. 2000. Erzurum ve Artvin Çevresinden Toplanan Dört Liken Türünün Yün Boyama Özellikleri. Herba Medica, s. 21.
- Bolton, E. 1991. Lichens for Vegetable Dyeing. Robin & Russ Handweacers, 37.
- Casselman, K.D. 1994. Historical and Modem Lichen Dyes: Some Ethical Considerations, Norwegian Breakfast Club Newsletter.1/1:1-13.
- Çobanoğlu, G. - Doğada ve Tıpta Likenler, Sağlık Çevre Kültürü Dergisi, 2012 / 6, s. 4
- Gaur, R.D. 2008. Traditional dye yielding plants of Uttrakhand, India. Natural Product Radiance. 7/2:154-165.
- Güner, H., Özdemir, A. 1986. Likenlerin Genel Özellikleri ve Batı Anadolu’dan Bazı Liken Türleri. 8. Ulusal Biyoloji Kongresi. İzmir. s. 371-381.
- Huneck, S., Yoshimura, I. 1996. Identification of Lichen Substances. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, 493.
- Karamanoğlu, K. 1971. Türkiyenin Önemli Liken Türleri. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Mecmuası. 1/1: 53- 75.
- Karunaratne, V. 1999. Lichen Substances: Biochemistry, Ecolgical Role And Economic Uses. Ceylon Journal of Science: Physical Sciences. 6/1, 13-28.
- Kok, A. 1966. A Short History Of The Orchil Dyes. The Lichenologist. 3, 249.
- Orange, A., James, P.W., White, F.J. 2001. Microchemical Methods for the Identification of Lichens. British Lichen Society. 101 pp.
- Pantone TPX Color Chart: http://www.bibliopedant.com/Mn3TqapD6p3xIQOP6Oy2 (Son erişim tarihi: 10.10.2014)
- Saxena, S., Raja, A.S.M.2014. Natural Dyes: Sources, Chemistry, Application and Sustainability Issues Textile Science and Clothing Technology. DOI: 10.1007/978-981-287-065-0_2, 37-80.
- Shukla, P., Upreti, D.K., Nayaka, S., Tiwari, P.2014. Natural Dyes from Himalayan Lichens. Indian Journal of Traditional Knowledge. 13/1:195-201.
- Smith, C.W, Aptroot, A, Coppins, B.J., Fletcher, A, Gilbert, O.L., James, P.W., Wolseley, P.A. 2009. The Lichens of Great Britain and Ireland. London: The British Lichen Society.
- Tutel, B. 1986. Liken Biyolojisi ve Faydaları. Marmara Üniversitesi Eczacılık Dergisi. 2/2:185-194.
- ISSN: 1308-5301
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Ersin YÜCEL
Sayıdaki Diğer Makaleler
A note on Salvia sect. Aethiopis Lamiaceae of Iran
Massoud RANJBAR, Azam PAKETCHI
Ergan Dağı Erzincan, Türkiye Florası
Mustafa KORKMAZ, Nevzat TURGUT
Türkiye’de ilk Omphalotus olearius Deli Mantar zehirlenmesi
Hayrünisa BAŞ SERMENLİ, Mustafa IŞILOĞLU