BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİNDE BÂTINÎ SUİKASTLARI VE SELÇUKLU TOPLUMUNUN SUİKASTLAR KARŞISINDAKİ TUTUMU

Ortaçağ Türk-İslam dünyasına damgasını vurmuş olan Selçuklu Devleti, kendi içinde önemli hadiselere tanıklık etmiştir. Bunlardan bir tanesi devletin bünyesinde meydana gelen suikast eylemleridir. Bâtınîler, kendilerine özgü metotlarla bu devletlerin içerisinde kritik konumlardaki Devlet adamlarına yönelik suikast eylemlerinde bulunmuşlardır. Nitekim Büyük Selçuklu devletinde, Sultan Berkyaruk, Sultan Muhammed Tapar ve vezir Nizâmü'l-Mülk vs. gibi kişiler bu tür eylemlere maruz kalmışlardır. Bâtınilerin devlet içerisinde önemli mevkilerdeki görevlilere yönelik, etrafa dehşet saçan ve devletin kurulu düzenini sarsan suikast eylemleri, Selçuklu toplumunda büyük etkilere ve huzursuzluklara neden olmuştur.

-

Having left their mark on the medieval Turkish-Islamic world the Seljuk state, witnessed important events. One of these events is assassinations occurred within the state. Many important assassination enterprises appeared in Great Seljuk. The assassinations were organized by Bâtınîs and ambitious statesmen. With specific methods of their own Bâtınis assassinated statesmen who were holding critical positions . Thus in Great Seljuk state Sultan Berkyaruk, Sultan Muhammed Tapar and vizier Nizâmü‟l-Mülk etc. were assassinated. The horrible assassinations organized by Bâtıni targeting the order against to important positions had profound impacts on society of Seljuk and caused unrest in the society
Keywords:

-,

___

  • Ahmed b. Mahmud, Selçuknâme, C.II, (Haz. Erdoğan Merçil) İstanbul 1977. Azîmî, Azîmî Tarihi, (Yay. A. Sevim), TTK Yay., Ankara 1988.
  • Bundârî, Zübdetü‟n-Nusra ve Nuhbetü‟l-Usra, (Çev. Kıvameddin Burslan), TTK Yay., 2. Baskı Ankara 1999.
  • Cüveynî, Tarih-i Cihan Güşa, C. I-III, (Çev. Mürsel Öztürk), Ankara 1988.
  • Çağatay, Neşet ve İ. Agâh Çubukçu, İslâm Mezhepleri Tarihi, C. I, AÜİF. Yay., Ankara 1965.
  • Daftary, Farhad, The Ismailis: Their History and Doctrines, (Çev. Erdal Toprak), Doruk Yay., İstanbul 2005.
  • Houtsma, M. Th, “Muhammed Tapar,” İ.A., MEB. Yay., C. 8, İstanbul 1979, s. 481-482.
  • Lewis, s. 76; Özaydın, Sultan Berkyaruk Devri, s. 84. Hüseynî, s. 79.
  • Hodgson, M, G. S. , “Hasan Sabbâh,” ( Çev. Süleyman Tülücü), A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı; 40, Erzurum 2009,
  • İbnü‟l-Adîm, Bugyetü‟t-Talep Fi Tarih-i Haleb, Biyografilerle Selçuklu Tarihi, (Çev.Ali Sevim) TTK. Yay. Ankara 1982.
  • İbnü‟l-Esir, El-Kâmil Fi‟t-Tarih, C. X, (Çev. Abdülkerim Özaydın), Bahar Yay., İstanbul 1987.
  • İbn Kesîr, El-Bidâye ve‟n Nihâye, C. XIII, ( Çev. Mehmet Keskin), İstanbul 1995.
  • Kafesoğlu, İbrahim, Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu, İ.Ü. Edeb. Fak. Yay., İstanbul 1953.
  • Kafesoğlu, İbrahim, “Nizâmü‟l-Mülk,” İ.A., MEB. Yay., C. 9, İstanbul 1964, s. 329-333.
  • Köymen, Mehmet Altay, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, C. II, TTK Yay., 4. Baskı, Ankara2011.
  • Lewis, Bernard, Haşişiler, Ortaçağ İslam Dünyasında Terörizm ve Siyaset, (Çev. Ali Aktan), Sebil Yay., İstanbul 1995.
  • Lockhart, L. ve M. Hodgson, “Alamut,” (Çev. Süleyman Tülücü), Atatürk Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 38, Erzurum 2008, s.197-206.
  • Merçil, Erdoğan, Büyük Selçuklu Devleti, Ankara 2005.
  • Ocak, Ahmet, Selçukluların Dini Siyaseti (1040-1092), Tarih ve Tabiat Vakfı, İstanbul 2002.
  • Özaydın, Abdülkerim, Sultan Muhammed Tapar Devri Selçuklu Tarihi (498-511/1105-1118), TTK, Ankara 1990.
  • Özaydın, Abdülkerim, Sultan Berkyaruk Devri Selçuklu Tarihi (h.485- 498/m.1092-1104), İ.Ü. Edb. Fak. Yay., İstanbul 2001.
  • Özaydın, Abdülkerim, “Berkyaruk,” DİA, İSAM. Yay., C.5, İstanbul 1992, s. 514-516.
  • Özaydın, Abdülkerim, “Muhammed Tapar”, DİA, İSAM. Yay., C.30, İstanbul 2005, s. 579-581.
  • Özaydın, Abdülkerim, “Hasan Sabbah,” DİA, İSAM. Yay., C.16, İstanbul 1997, s. 347-350.
  • Reşîdüddin, Câmiu„t-Tevârîh,( Selçuklu Devleti), (Çev. Erkan Göksu ve H. Hüseyin Güneş), Selenge Yay., İstanbul 2011.
  • Hüseynî, Ahbârü‟d- Devleti‟s- Selçukiyye, (Çev. Necati Lügal), TTK Yay., Ankara 1999.
  • Sevim, Ali ve Erdoğan Merçil, Selçuklu Devletleri Tarihi Siyaset, Teşkilât ve Kültür,TTK Yay., Ankara 1995.
  • Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti, Boğaziçi Yay., İstanbul 1999.
  • Togan, Zeki Velidi, “Alamut,” İ.A., MEB. Yay., C. 1, İstanbul 1965, s. 289-290.