Yeni Toplumsal Hareketler ve Gezi Parkı Direnişi

Öz Küresel neoliberalizmin içine girdiği ekonomik kriz, yeni toplumsalhareketlere neden olmaktadır. ABD, İngiltere, İspanya, Yunanistan’dayaşanan eylemler ile Arap Baharı adı verilen isyanlar ve Haziran 2013’teki İstanbul Taksim Gezi Parkı Direnişi yeni toplumsal hareketlere örnek teşkil etmektedir. Yeni toplumsal hareketlerin özünde sosyal ve kültürel kimlik talepleri yer almaktadır. Gazi parkı direnişi, başlangıçta parktaki ağaçların kesilip AVM yapılmasına karşı çevreci bir eylem olarak başlamıştır. Ancak, daha sonra hükümete muhalif bütün legal ve illegal grupların birlikte hükümeti istifaya zorlayan devrim hareketine dönüşmüştür. İstanbul’da başlayan isyan hareketi Türkiye’nin çoğu şehirlerine sıçramıştır. Masumgerekçelerle başlayan Gezi Parkı Direnişi, şiddet eylemleri ile terörizeedilmiştir. Gezi Parkı eylemleri şu şekillerde okunabilir: ı. 1980 askeridarbesinden sonra apolitik olarak damgalanan gençlik, Gezi Parkıeylemlerindeki rolleriyle Y kuşağı olarak kutsanmış ve methiyeler yazılmıştır. ıı. Eylemlerin, hükümetin 11 yıldır uyguladığı kalkınma temelli neoliberal uygulamalara bir itiraz olduğu ifade edilmiştir. ııı. Direniş, özellikle 11 yıldır iktidarda olan Başbakanı hedef alan ve iktidarı düşürme eylemlerine dönüşmüştür. ıv. Başbakan, eylemleri Türkiye’nin kalkınmasını istemeyen dış ve iç güçlerin organize ettiği komplo teorisiyle okumuştur. v. Sosyalist ideolojiye sahip olanlar Gezi Parkıdirenişini “Taksim Komünü” olarak adlandırarak heyecanlanmışlardır. vı. Arap Baharı isyanlarında olduğu gibi Gezi Parkı eylemlerinde de sosyal medya ve internet temel iletişim aracı olmuştur. Tıpkı 1968 yılındaki gençlik eylemleri gibi Haziran 2013’de yaşanan Gezi Parkı Direnişi de diğer ülkelerdeki toplumsal hareketlerin taklididir. Nasıl 68 eylemleri romantik idiyse, 2013 Gezi Parkı eylemleri de romantiktir. Bu bağlamda, isyan bulaşıcıdır. Ancak, romantik de olsa Gezi Parkı direnişi, seçimle düşürülemeyen iktidara karşı olanların kin ve nefretlerinin dışa vurumudur. Bu durum toplumda zımni olan “biz” ve “öteki” ayrımlaşmasını gün yüzüne çıkarmıştır. Bu durum da, birbirine güvenmeyen ve kuşkuyla yaklaşan “Paranoid-Şizoid Toplum” yapısını üretmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Yeni toplumsal hareketler, Gezi Parkı direnişi, neoliberalizmin krizi, Paranoid-Şizoid Toplum

PDF

___

Alpuncu, Baran (2013): “Gezi Parkını Nasıl Okumalı?”, Radikal Kitap,

06.2013.

Bayhan, Vehbi (2012): “İngiliz Baharı mı? Ağustos 2011’de İngiltere’de

Yaşanan Ayaklanmaların Sosyolojik Nedenleri”, Sosyoloji Konferansları,

Sayı:46, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını, İstanbul.

Bayhan, Vehbi (1997): Üniversite Gençliğinde Anomi ve Yabancılaşma,

Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara

Castells, Manuel (2006): Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür,

Cilt Kimliğin Gücü, (Çeviren: Ebru Kılıç), İstanbul Bilgi Üniversitesi

Yayınları, İstanbul.

Chomsky, Noam (2013): Occupy / İşgal Et, (Çevriren: Osman Akınhay),

Agora Kitaplığı, İstanbul.

Çayır, Kenan (1999) :“Toplumsal Sahnenin Yeni Aktörleri: Yeni Sosyal

Hareketler”,

(Derleyen: Kenan Çayır), Yeni Sosyal Hareketler, Teorik Açılımlar, Kaknüs

Yayınları, İstanbul, 1999.

Çopuroğlu Y. Cemalettin ve Beyzade Nadir Çetin (2010): “Yeni Sosyal

Hareketler Paradigması Bağlamında Türkiye’deki Küreselleşme Karşıtı

Grupların Birbirleriyle ve Dünyadaki Karşıtlarla Karşılaştırılması”,

Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt: 13 Sayı: 1, Bahar, Ankara.

GazeteA24.com, 19.06.2013, http://www.gazetea24.com/haber/duran-adam-

otpora-mi-calisiyor-otpor-nedir-otpor-belgeseli-izle_23472622.

html.

Gençer, Okan (2013): “198 Pasif Direniş Yöntemi ve Gene Sharp”, 15-06-2013, http://

www.yazete.com/genc-kalemler/okan-gencer/198-pasif-direnis-yontemi/2301/

Göle, Nilüfer (2013): “Yer Sofrası ve Sınır İhlalleri”, T24, 15-07-2013,

http://t24.com.tr/yazi/yer-sofrasi-ve-sinir-ihlalleri/7056

Göle, Nilüfer (2013a): “Gezi: Bir Kamusal Meydan Hareketinin Anatomisi”,

T24, 06-06-2013, http://t24.com.tr/yazi/gezi-bir-kamusal-meydan-

hareketinin-anatomisi/6824

Gürakar, Tolga (2014): “Bir Direniş Oyunu: Gezi’yi Bourdieu Üzerinden

Okumak”, Sosyologca, Sayı:7, Ocak- Haziran 2014, İstanbul.

Hanioğlu, Şükrü (2013a): “Siyaset Nefretinin Siyasallaşması”, Sabah Gazetesi,

Haziran 2013.

Hanioğlu, Şükrü (2013b): “Siyaset ve Kültürel Çatışma”, Sabah Gazetesi,

Temmuz 2013.

Hardt, Michael &Negri, Antonio (2012): Duyuru, (Çev: Abdullah Yılmaz),

Ayrıntı Yayınları, İstanbul.

Işık, Gülcan (2013): “ Yeni Toplumsal Hareketler ve Sanal Gerçeklik Boyutunda

Gezi Parkı Eylemleri”, Selçuk İletişim, Journal Of Selcuk-

Communication, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik

Dergisi Cilt 8, Sayı 1, Temmuz 2013, Konya.

Kahraman, Hasan Bülent (2013): “Mizah mı Şiir mi?”, Sabah Gazetesi,

Temmuz 2013.

Macionis, John J. (2012): Sosyoloji, (Çeviri editörü: Vildan Akan), Nobel

Yayınları, Ankara.

Melucci, Alberto(1999): “Çağdaş Hareketlerin Sembolik Meydan Okuması”,

(Der: Kenan Çayır), Yeni Sosyal Hareketler, Teorik Açılımlar,

Kaknüs Yayınları, İstanbul.

Oran, Baskın (2013): “Taksim-Gezi’nin Üç Halkası ve AKP”, Radikal

İki, 14-07-2013.

Öğün, Süleyman Seyfi (2013a): “Daha İyi Bir Dünya ve Taksim-Gezi…”,

Yeni Şafak Gazetesi, 13-06-2013.

Öğün, Süleyman Seyfi (2013b): “Çarşı Çarşıya Karşı…”, Yeni Şafak Gazetesi,

-07-2013.

Sarıbay, Ali Yaşar (2013): “Demokrasinin Yalnız Kalabalıkları”, #Diren

Sosyoloji, (Editör: Ekrem Saltık), Kaldırım Yayınları, İstanbul.

Stein, JoelandJoshSanburn (2013): “The New Greatest Generation”, Time

, 5/20/2013, Vol. 181 Issue 19, p26-33.

Şentürk, Ünal (2006) : “Küresel Yeni Sosyal Hareketler ve Savaş Karşıtlığı”,

Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 2006,Cilt

: 30, No:1 31-46.

Touraine, Alain(1999): “Toplumdan Toplumsal Harekete”, (Der: Kenan

Çayır), Yeni Sosyal Hareketler, Teorik Açılımlar, Kaknüs Yayınları,

İstanbul.

Türköne, Mümtaz’er (2013): “Yeni Toplumsal Hareketler”, Zaman Gazetesi,

Ağustos 2013.

Uysal, Ahmet (2013): “Teori ve Pratik Arasında Gezi Protestoları, Bir

Toplumsal Hareket midir?”, ”, #Diren Sosyoloji, (Editör: Ekrem Saltık),

Kaldırım Yayınları, İstanbul.

Zizek, Slavoj (2013): “Cennette Sıkıntı”, Rad ikal Gazetesi, 26-06-2013.