Yaşar KARADUMAN, Arzu AKIN, Serap TÜRKÖLMEZ, Zafer TUNCA, Savaş BELEN, Mustafa ÇAKMAK, Soner YÜKSEL

İleri Kademe Ekmeklik Buğday Hatlarının Bazı Teknolojik Kalite Özelliklerinin Değerlendirilmesi

Bu çalışma, Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (GKTAE)’nde yürütülen 3 lokasyonda 5 denemeden sağlanan bölge verim denemesi kademesindeki ekmeklik buğday (Triticum aestivum) hatlarının teknolojik kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 2013-2014 yetiştirme sezonununda yapılmıştır. Çalışmada tane fiziksel özellikleri, protein miktar ve kalitesi ve gluten reolojik özellikleri bakımından hatlar değerlendirilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre 21, 16 ve 22 no’lu hatlar en yüksek kalite özelliklerine sahip olmuşlardır. Ekmeklik kalitesi iyi olarak bulunan 2 ve 4 no’lu hatlarının tane fiziksel özellikleri daha düşük olarak elde edilmiştir. Bu hatlardan bazıları tekrar denenmek üzere bölge verim denemelerine alınmış; bütün hatlar melezleme çalışmalarında kullanılmak üzere kalite gözlem bahçesine aktarılmıştır. Araştırmada kalite parametreleri ile yapılan GGE biplot analize göre gluten reolojik özellikleri çok yakın ilişki göstermiştir. Protein miktarı ve protein kalite özellikleri arasında da çok yakın ilişki vardır.

Anahtar Kelimeler:

Buğday; kalite; ıslah; gluten; glutopik

Evaluation of Some Technological Quality Parameters of Advanced Bread Wheat Lines

This study was done to determine technological quality parameters of bread wheat (Tiriticum aestivum) lines in regional yield trial supplied from 5 trials in 3 locations conducted on Transitional Zone Agricultural Research Institute (TZARI) in ecological conditions of 2013-14 year. In the study lines were evaluated in terms of physical characteristics, protein amount and quality and gluten rheological parameters. According to results of study the lines 21,16 and 22 had high quality values. Although the lines 2 and 4 had good quality values it was obtained lower physical quality parameters. Some lines were put to regional yield trial to evaluate again and all lines were sent to quality observation nursery to use in crossing studies. In the study according to GGE biplot analysis there were close relationship between gluten rheological parameters. Also it was close relationship between protein content and protein quality parameters.

Keywords:

Wheat; quality; breeding; gluten; glutopeak,

PDF

___

Anonim, 2013a. GKTAEM ekmeklik buğday islah proje raporu.
Anonim, 2013b. Brabender Glutopeak test cihazı. www. anamed.com.tr. (Erişim tarihi:28.11.2013)
Anonim, 2014a. AFNOR NF V03-719 (only the Nilema-litre) ve ISO 7971/2 standards. http://www.chopin.fr/media/userfiles/files/catalogues/Catalogue_EXPORT_EN_BD.pdf (Erişim tarihi 08.06.2014)
Anonim 2014b. http://www.retsch.com.tr/tr/products/ milling/ rotor-mills/zm-200/ (Erişim tarihi 08.06.2014)
Anonim, 2014c. http://www.abp.com.tr/User_Files /dosyalar/18fafa4e35.pdf (Erişim tarihi 08.06.2014)
Anonim, 2015. Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü kışlık ekmeklik buğday ıslah materyalinin kalite özelliklerinin belirlenmesi proje gelişme raporu (TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-005). (Basımda)
Axford D.W.E, McDermott E.E. and Redman D.G., 1979. Note on the sodium dodecyl sulphate test of bread-making quality: comparison with Pelsenke. Cereal Chem.,56;582-584.
Atlı A., 1987. Kışlık tahıl üretim bölgelerimizde yetiştirilen bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin kaliteleri ile kalite karakterlerinin stabilitesi üzerine araştırmalar. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 443-455, Bursa.
Atlı A., 1985. İç Anadolu’da Yetiştirilen Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kalite Özellikleri Üzerine Çevre Ve Çeşidin Etkileri. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,Ankara.
Bhave M. and Morris C. F., 2008. Molecular genetics of puroindolines and related genes: allelic diversity in wheat and other grasses. Plant Molecular Biology 66: 205-219.
Borghi B., Giordani G. and Corbellini M., 1995. Influence of crop rotation, manure and fertilizers on bread making quality of wheat (Triticum aestivum L.). Eur. J. Agron., 4:37.
Bushuk W., 1998. Wheat breeding for end-product use. Euphytica, 100, 137-145.
Carson G. R. and Edwards, N. M., 2009. Criteria of wheat and flour quality. In: Khan, K. and P.R. Shewry. (eds.). Wheat chemistry and technology 4th ed., AACC International Inc., MN, USA, pp. 97-118.
Chandi G. K. and Seetharaman K., 2012. Optimization of gluten peak tester: A statistical approach. Journal of Food Quality 35: 69-75.
Elgün A., Ertugay Z., Certel M. ve Kotancılar H.G., 2002. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü ve Laboratuvar Uygulama Kılavuzu (3. baskı). Atatürk Üniversitesi Yayın No:8677, Ziraat Fakültesi, Yayın No: 335, Ders Kitapları Serisi No:82 Erzurum s:245.
Guttieri M.J., D. Bowen D. Gannon K. O’Brien and Souza E., 2001. Solvent retention capacities of irrigated soft white spring wheat flours. Crop Sci., 41:1054–1061.
Karaduman Y., 2013. Seçilmiş Yumuşak Ekmeklik Buğday Hatlarında Bisküvilik Kalite Özelliklerinin Araştırılması. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
Koçak N., Atlı A., Karababa E., Tuncer T., 1992. Macar-Yugoslav (MAYEB) ekmeklik buğday çeşitlerinin kalite özellikleri üzerine araştırmalar. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 1,1-10, Ankara.
Melnyk J. P., Dreisoerner J., Bonomi F., Marcone M.F. and Seetharaman K., 2011. Effect of the Hofmeister series on gluten aggregation measured using a high shear-based technique. Food Res. Intern. 44, 893–896.
Morris C.F., 2002. Puroindolines: the molecular genetic basis of wheat hardness. Plant Mol. Bio., 48:633-637.
Özkaya H. ve Özkaya B., 2005. Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri. A.Ü. Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Gıda Teknolojisi Yayınları:31. 157 s, Ankara.
Pasha I., Anjum F. M. and Butt M. S., 2009. Genotypic variation of spring wheats for solvent retention capacities in relation to end-use quality. LWT-Food Science and Technology, 42:418–423.
Payne P. I., Holt L. M., Lawrence G. J., and Law, C. N., 1982. The genetic of gliadin and glutenin - The major storage proteins of the wheat endosperm. Plant Foods for Human Nutrition, 31, 229-241.
Pena, R. J., Amaya A., Rajaram S. and Mujeeb-Kazi, A., 1990. Variation in quality characteristics with some spring 1B/1R translocation wheats. Journal of cereal science, 12:105-112. AGRIS 92-063033.
Pena R. J., 2012. Wheat-end use quality grain compositional factors and grain quality improvement. Wheat Quality Workshop 21-26 Mayıs, Ankara.
Rousset M., Triboı E., Branlard G. and Godon B., 1985. Influence du genotype et du milieu sur les tests d’appreciation de la valeur d’utilisation du ble ́ tendre (Triticum aestium em. Thell.) dans les industries de cuisson. Agronomie,5:653–663.
SAS Institute, 2002. JMP Statistics. Cary, NC, USA: SAS Institute, Inc. pp.707.
Sayar M. S. ve Han Y., 2015. Mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının tohum verimi ve verim komponentlerinin belirlenmesi. Journal of Agricultural Sciences, 21,78-92.
Steel G. D. and Torrie J. H., 1980. Principles and Procedures of Statistics: A Biometrical Approach. 2. ed. New York: McGraw-Hill Publ. Company,633p
Troccoli A., Borrelli G. M., DeVita P., Fares C. and DiFonzo N., 2000. Durum wheat quality: A multidisciplinary concept. Journal of Cereal Science, 32, 99-113
VSN International, 2011. GenStat for Windows 14th Edition. VSN International, Hemel Hempstead, UK. Web page: GenStat.co.uk. erişim tarihi:07.03.2015.
Veraverbeke W. S. and Delcour J. A., 2002. Wheat protein composition and properties of wheat glutenin in relation to bread making functionality. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 42, 179-208.
Willams, P. C., El-haramein, F. J., Nakkaoul,H., and Rıhawi, S., 1986. Crop Quality Evaluation Methods and Guidelines. ICARDA. 142 s. Aleppo, Syria
Yazar S., Salantur A., Özdemir B., Alyamaç M. E., Evlice A. K., Pehlivan A., Akan K., Aydoğan S., 2013. Orta Anadolu Bölgesi ekmeklik buğday ıslah çalışmalarında bazı tarımsal karakterlerin araştırılması. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2013, 22 (1): 32-40