Türkiye’nin Bölgesel Oyun Kurucu Rolü ve Düzen İnşasına Dair İmkân ve Kabiliyeti: Türk Devletleri Teşkilatı Örneği

Dünya düzeninin günümüz başat gücü halen ABD olmakla beraber, ciddi bir güç değişimi yaşanmaktadır. ABD diğer bölgelerde olduğu gibi Türkiye’nin yakın coğrafyasında da güç kaybetmeye devam etmektedir. Bu bağlamda Türkiye gibi bölgesel güçlerin önemi artmakta, güç boşlukları bu aktörler tarafından doldurulmaya çalışılmaktadır. Buna ilaveten Rusya’nın da Ukrayna savaşı nedeniyle bölgesel etkisinin ve baskı kapasitenin azalması yeni aktörlere alan açmaktadır. Türkiye’nin artan materyal kapasitesi dışında güçlü liderlik, diplomasi ve siyasi girişimleri Türkiye’yi daha görünür ve etkili kılmıştır. Türkiye’nin Ortadoğu ve Kafkasya’da izlediği politikalar da Türkiye’nin bölgede oyun kurucu ve statüko etkileyici rolüne katkı yapmaktadır. Kazakistan’ın eski devlet Başkanı Nur Sultan Nazarbayev’in desteği ile başlatılan bugünkü haliyle Türk devletleri teşkilatı da bölgede yeni bir düzen kuruluşunun bir nüvesi olarak kabul edilebilir. Örgüte yönelik en önemli tehdidin Rusya olduğu, bunun dışında diğer güç odaklarınca da bir rakip ve tehdit olarak algılanma olasılığı örgütün gelişimini ve etkisini azaltabilir. Ancak Rusya gibi rakip devletlerin Ukrayna savaşı gibi yaşaması muhtemel krizler ya da sorunlar örgütü daha etkili hale getirebilir. Türkiye’nin örgüt üyeleri arasındaki işbirliğini artırıcı ve güven sağlayıcı rolü yeni ve muhtemel bir güç çıpasının ya da odağının doğmasına neden olabilir. Üye ülkeler arası kültürel, sosyal, siyasi hatta askeri işbirliği örgütü kritik hale dönüştürebilir. Çalışmada Türkiye’nin imkân ve kabiliyetlerinin temelde birleştirici rolü sayesinde anılan sonuçların elde edilmesinde ciddi katkısı olabileceği, bunun da kazan kazan yaklaşımıyla hem örgütü hem de Türkiye’yi daha güçlü kılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bölgesel Güç, Türkiye, Türk Devleri Teşkilatı

Turkey's Regional Playmaker Role and Its Possibilities and Capabilities for Order Building: The Case of the Organization of Turkish States

Although the USA is still the dominant force of the world order today a serious power change is taking place. The USA continues to lose power in Turkey's close geography as in other regions. In this context, the importance of regional powers such as Turkey is increasing and power gaps are being tried to be filled by these actors. In addition, the decrease in Russia's regional influence and pressure capacity due to the Ukrainian war opens up space for new actors. Apart from Turkey's increasing material capacity, strong leadership, diplomacy and political initiatives have made Turkey more visible and effective. Turkey's policies in the Middle East and the Caucasus also contribute to Turkey's role as playmaker and influencer of the status quo in the region. The Organization of Turkish States in its current form which was initiated with the support of the former President of Kazakhstan Nur Sultan Nazarbayev can also be considered as a core of the establishment of a new order in the region. The most important threat to the organization is Russia, besides, the possibility of being perceived by other power centers as a competitor and a threat may reduce the development and influence of the organization. However, crises or problems that rival states such as Russia are likely to experience such as the Ukrainian war may make the organization more effective. Turkey's role of increasing cooperation and providing trust among the members of the organization may lead to the emergence of a new and possible power anchor or focus. Cultural, social, political and even military cooperation between member countries can turn the organization into a critical one. In the study, it has been concluded that Turkey's possibilities and capabilities can contribute significantly to the achievement of the aforementioned results thanks to its fundamentally unifying role, and this can make both the organization and Turkey stronger with a win-win approach.

Keywords:

Regional Power, Turkey, Organization of Turkic States,

PDF

___

Akçapar, B. (2021). Diplomaside siyasi girişimcilik: barış için arabuluculuk girişiminin on yılı. Uluslararası İlişkiler, 18(69), 29-48.
Akgün, B. (2009). Türk dış politikası ve uluslararası örgütler. Akademik Ortadoğu, 3(2), 2-40.
Aksu, Z. (2022). Türk dış politikası ve uluslararası örgütler. Uluslararası Stratejik Boyut Dergisi, 2(2), 79-91.
Altun, F. (2022). Küresel Belirsizlik Çağında İstikrarlaştırıcı Güç Türkiye. İstanbul: Paradigma Yayınları.
Arı, T., & Munassar, O. (2020). Two stages of Turkey’s quest for a regional power status in the Middle East: an integrated role status-seeking approach. Gazi Akademik Bakış Dergisi, 14(27), 1-29.
Aslan, S. (2021). Covid-19 salgınının küreselleşmeye ve ulus devletlere etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 1735-1752.
Aydilek, E. (2022). Türk devletleri teşkilatının siyasi ve ekonomik potansiyeli. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 5(3), 716-728.
Ayhan, V. (2010). Eksen kayması mı? sistemik etkiler mi?: Türkiye-ortadoğu ilişkilerine teorik bir bakış. Ortadoğu Analiz, 2(19-20), 25-34.
Babahanoğlu, V. & Örselli, E. (2022). Küresel Jeopolitik 21. Yüzyılda Dönüşen Dünya Değişen Türkiye. Bursa: Dora Yayıncılık.
Baghırov, Orghan (2022). The organization of Turkic States’ economic potential and cooperation prospects among its members. PERCEPTIONS: Journal of International Affairs, 27(1), 53-73.
Baykalı, F. & Koncagül, İ. (2022). Türkiye’nin Bölgesel ve Jeopolitik Yaklaşımları. S. Yenal & M. B. Sanyürek (Ed.). Uluslararası Politika Giriş Kavram Teoriler. Ankara: Nobel Yayıncılık, 235-282.
Bayraktar, Z. (2012). Türkiye'nin Balkanlar’daki yumuşak gücü Türk kültürü. Karadeniz Araştırmaları, (35), 181-189.
Budak, M. M. (2019). Türkiye’nin Ortadoğu’da kamu diplomasisi tecrübesi. Ortadoğu Etütleri, 11(1), 142-169.
Demir, C. (2022). The Organization of Turkic States: Implications for the Regional Balance of Power. Güvenlik Stratejileri Dergisi, TDT Özel Sayısı, 39-71.
Demircan, N. (2022). Turks in the changing world order: the organization of Turkic States. The Defence Horizon Journal. [Çevrimiçi kaynak]. https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:0168-ssoar-81345-8 [Erişim tarihi: 2 Ocak 2023].
Dinçer, M. (2023). Montrö Sözleşmesi Bağlamında Karadeniz’de Türkiye-Rusya İlişkileri. Uluslararası İlişkiler ve Politika Dergisi, 3(1), 50-67.
Egeli, S. (2022). Türkiye’nin Savunma Sanayii ve Silahlanma Politikalarında Temel Eğilimler. Ş. Kardaş & H. Yalçınkaya (Ed.). Türk Dış Politikasının Güvenlik Gündemi, Ankara: Orient Yayınları, 103-108.
Erdağ, R. & Kardaş, Ş. (2013). Türk Dış Politikası ve Stratejik Kültür. B. Duran, K. İnat & U. Ulutaş (Ed.). Türk Dış Politikası Yıllığı 2012, Ankara: Seta Yayınları, 65-90.
Erkiner, H. H. & Eray, İ. (2022). Uluslararası hukuk bakımından bir uluslararası örgüt olarak Türk Devletleri teşkilatı. Güvenlik Stratejileri Dergisi, TDT Özel Sayısı, 217-250.
Erol, M. S. (2018). Avrasya’nın Değişen Jeopolitiğinde Türk Dünyası ve Türkiye: Nasıl Bir Gelecek?. B. H. Eryiğit (Ed.). Yerelden Küresele: Türkiye - Türk Dünyası İlişkilerinin Dünü, Bugünü ve Yarını, İstanbul: Tesam Kitapları, 323-339.
Fazla, H. (2022). 1952’den 2022’ye NATO ve Türkiye. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Güler, M. Ç. (2019). Türk Konseyi’nden Barış Pınarı Harekâtı’na Destek. Kriter Dergi 4.40. [Çevrimiçi kaynak]. https://kriterdergi.com/dis-politika/turk-konseyinden-baris-pinari-harekatina-destek [Erişim tarihi: 10 Aralık 2022].
Gürzel, A. (2012). Turkey’s Role in Defusing the Iranian Nuclear Issue. The Washington Quarterly, 35(3), 141-152.
İnanç, H. (2021). Uluslararası Güvenlik Yeni Dünya Düzeni ve Türkiye. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Karaoğlu, E. (2022). Jeopolitiği Anlamak Uluslararası Politika Yazıları. Ankara: Orion Kitabevi.
Kaya, F., Özcan, M. & Doğan, S. (2022). Eleştirel gerçeklik ve “dünya beşten büyüktür söylemi” bağlamında Türkiye’nin küresel düzen talebi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(4), 2408-2425.
Kiraz, S. (2020). Uluslararası arabuluculuğa dair değişen yaklaşımlar ve Türkiye’nin arabuluculuğun dönüşümündeki rolünün incelenmesi. Akdeniz İİBF Dergisi, 20(2), 227-238.
Kocatepe, Ö. F. (2022). Türk Cumhuriyetleri’nin bölgesel güvenlik kaygıları. Türk Dünyası Araştırmaları, 130(257), 407-434.
Köse, T. (2014). Türkiye’nin Kuzey Afrika ve Ortadoğu bölgesindeki gücü: zorlayıcı olmayan gücün imkân ve sınırları. Uluslararası İlişkiler, 11(41), 29-61.
Kushkumbayev, S. & Mussabekova, A. (2022). New Kazakhstan and the future of the organization of Turkic States: key areas of cooperation. PERCEPTIONS: Journal of International Affairs, 27(1), 74-90.
Mustofaev, M. (2022). The organization of Turkic States: a new approach to global and regional challenges. PERCEPTIONS: Journal of International Affairs, 27(1), 105-120.
Özkan, M. (2011). Turkey–Brazil involvement in Iranian nuclear ıssue: what ıs the big deal?. Strategic Analysis, 35(1), s.26-30.
Özsoy, B., Sipahi, E. B., & Sayın, Y. (2022). Orta Asya’da enerji politikaları ve küresel rekabet bağlamında Türkiye’nin rolü üzerine bir değerlendirme. Gazi Akademik Bakış Dergisi, 15(30), 303-328.
Purtaş, F. (2013). Türk dış politikasının yükselen değeri: kültürel diplomasi. Gazi Akademik Bakış Dergisi, 7(13), 1-14.
Purtaş, F. (2022). Krizleri Fırsata Dönüştüren İş Birliği Türk Devletleri Teşkilatı. İstanbul: Seta Yayınları.
Sarıkaya, Y. (2021). Türkî Cumhuriyetler”den Türk Devletleri Teşkilatı’na 30 Yılın Muhasebesi. TASAV Değerlendirme No 38, [Çevrimiçi kaynak]. https://www.tasav.org/media/k2/attachments/DPA_D_38_TDT-30_Y%C4%B1l%C4%B1n_Muhasebesi_20.12.2021.pdf [Erişim tarihi: 27 Aralık 2022].
Sırt, E. & Ergenç, E. (2021). Kamu diplomasisinde halkla ilişkilerin rolü ve önemi: covid-19 salgını sonrasında Türkiye’nin dış yardımları örneği. İletişim Çalışmaları Dergisi, 7(2), 263-290.
Sobirov, J. (2020). “Participation of Uzbekistan in the Cooperation Council of Turkic Speaking States”, Scientific Collection «InterConf» (39): Proceedings of the 8th International Scientific and Practical Conference «Science and Practice: Implementation to Modern Society, December 26-28, 2020 / Manchester, Great Britain, 726-729.
Şahin, G., & Angarlı, M. (2022). Bölgesel liderlik bağlamında Türk Dış politikasının jeopolitik gerçeği: Türk dünyası. Güvenlik Stratejileri Dergisi, TDT Özel Sayısı, 5-37.
Toprak, N. G. (2021). Türkiye’nin Çatışma Çözümü ve Arabuluculuk Girişimleri. M. Ekşi (Ed.). Amaç-Araç Sorunsalı Türkiye’nin Küresel Aktör Olma İddiası, Ankara: Akçağ Yayınları, 89-113.
Tunçarslan, N. (2018). Uluslararası sorunların çözümünde normatif ve reel politik araçların karşılaştırmalı bir analizi: İran ve Suriye krizi’nde Türkiye’nin arabuluculuğu. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(2), 73-89.
Yesevi, Ç. G. (2022). Examining the organization of Turkic States: A teacher and norm-creator. PERCEPTIONS: Journal of International Affairs, 27(1), 2-25.
Yürür, P. (2016). Yakın Geçmiş Perspektifinden Türkiye’nin Komşu Siyasetine Kısa Bir Bakış. P. Yürür & A. Özkan (Ed.). Soğuk Savaş Sonrası Türkiye’nin Komşu Siyaseti Balkanlar Kafkasya Ortadoğu. Ankara: Detay Yayıncılık, 3-23.