Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Üzerine Tartışmalar ve Yeni Sistemin Etkileri

Demokratik hükümet sistemlerinden hangisinin Türkiye’nin yönetim yapısına uygun olacağı ve başarılı sonuçlar getireceği öteden beri tartışıla gelen bir konudur. Uzun yıllar parlamenter hükümet sistemiyle yönetilen Türkiye’de bu tartışmalara cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş süreci ile birlikte bir son verilmek istenmektedir. Bu doğrultuda 16 Nisan 2017 tarihinde referandum yapılmış ve 2018 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimi sonrası cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine tam anlamıyla geçiş yapılmıştır. Ancak Türkiye’deki yeni hükümet sistemine yönelik farklı boyutlarda olumlu ya da olumsuz değerlendirmeler yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir. Ancak konunun odağında bir ülkenin hükümet ve siyaset etme şekli olunca yapılan değerlendirmelerin ve zaman zaman konu ile ilgili yaşanan tartışmaların konuya olumlu ya da olumsuz katkısı zamanla anlaşılabilmektedir. Çünkü tartışılan şey sadece bir kişi ya da kurumu etkileyecek basit bir olgu değil, doğrudan bir ülkenin yönetsel yapısını, siyasetinin odağını, geleceğini, vatandaşları ile olan ilişkilerini doğrudan etkileyecek yeni bir mekanizmanın inşa edilip edilemeyeceğidir. Bu çalışmada, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine yönelik yapılan değerlendirmelerin temeline inilerek yeni sistemin tanıtılması ve sisteme yönelik yapılan eleştirilerin analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda çalışmada öncelikle parlamenter hükümet sistemi ile cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine ilişkin genel bir kavramsal çerçeve çizilecektir. Daha sonra cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin Türkiye’de kamu yönetiminin yapı ve işleyişine, demokratik düzene, seçimlere, yürütme erkine, meclisin yetkileri ve rejim değişikliği tartışmalarına nasıl bir etkisi olacağı tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Hükümet sistemleri, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Başkanlık Sistemi, Parlamenter Sistem.

Discussions on the Presidential Government System and the Effects of the New System

It has long been discussed which of the democratic government systems would be suitable for Turkey's administrative structure and would bring successful results. In Turkey, which has been governed by a parliamentary government system for many years, it is desired to put an end to these discussions with the transition to the Presidential government system. In this direction, a referendum was held on April 16, 2017, and after the Presidential election held in 2018, a full transition to the Presidential Government System was made. However, positive or negative evaluations of different dimensions have been made for the new government system in Turkey, and they continue to be made. However, when the focus of the issue is a country's way of doing government and politics, the positive or negative contribution of the evaluations and the discussions on the subject from time to time can be understood over time. Because what is discussed is not a simple phenomenon that will affect only a person or institution, but whether a new mechanism can be built that will directly affect the administrative structure of a country, the focus of its politics, its future and its relations with its citizens. In this study, it is aimed to introduce the new system and analyze the criticisms made against the system by getting to the basis of the evaluations made on the Presidential Government System. In this context, first of all, a general conceptual framework will be drawn regarding the parliamentary government system and the Presidential Government System. Then, it will be discussed how the Presidential Government System will affect the structure and functioning of the public administration, democratic order, elections, executive power, parliamentary powers and regime change discussions in Turkey.

Keywords:

Government systems, presidential government system, presidential system, parliamentary system,

PDF

___

Akçakaya, Murat ve Abdülkadir Özdemir (2018), “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Siyasal İstikrar”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53 (3), ss. 922-944.
Akıncı, Berat (2017), “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Olası Demokratik ve Ekonomik Etkileri”, Turkish Studies, Volume 12/24, ss. 1-16.
Arslan, Ali (2015), “Türkiye için Başkanlık Sistemi: Demokratikleşme, İstikrar, Kurumsallaşma”, SETA Yayınları, 2015, Sayı: 122.
Erat, Veysel (2015), “Türkiye’de Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçilmesinin Hükümet Sistemi Üzerine Etkileri”, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 25, ss. 325-355.
Gözler, Kemal (2015), Anayasa Hukukuna Giriş, Ekin Yayınevi, 24. Baskı, Bursa.
Güler, Tahsin (2018), “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Kamu Yönetimine Etkileri”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 39 (Haziran), ss. 299-322.
Hekimoğlu, Mehmet Merdan (2012), “Türkiye’deki Hükümet Sistemi Tartışmalarına Eleştirel Bir Bakış”, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Clt:1, Sayı:1, ss. 3-5.
İzci, Ferit (2017), “Yeni Anayasa Değişikliği Çerçevesinde Yürütme Organında Meydana Gelen Değişimler”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt: 1, Özel Sayı: 4, ss. 96-112.
İzci, Ferit ve Mehmet Sarıtürk (2017), “Yeni Anayasa Değişikliği İle Getirilen Cumhurbaşkanlığı Sisteminin İdari Yapı ve İşleyişe Etkisi”, Proceedings Book of 2nd International Scientific Researches Congress on Humanities and Social Sciences (IBAD-2017), ss. 517-532.
İzci, Ferit ve Vedat Yılmaz (2019), “Yerel Yönetim Politika Kurulunun Yapısal ve İşlevsel Boyutlarının İncelenmesi”, Journal of Academic Value Studies, 5(3), ss. 385-394.
Öztürk, Namık Kemal (2019), “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Temel Dinamikleri”, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi (ASSAM-UHAD)-ASSAM International Refereed Journal, Cilt: 6, Sayı: 15, ss. 49-65.
Turan, A. Menaf (2018), “Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3 (September), ss. 42-91.
Uluşahin, Nur (2011), ‘Türkiye’de Mevcut Hükümet Sisteminin Niteliği ve Rejimin Başkanlık Sistemine Kaymasının Getireceği Tehdit ve Tehlikeler’, Hukuk Ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, No 1, ss. 29-38.
Zengin, Ozan (2019), “Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi ve İdari Yapıya Etkisi”, Emek Araştırma Dergisi (GEAD), Cilt: 10, Sayı: 15, ss. 1-24.