Yeliz YILMAZ MİROĞLU, Bengü Miray ŞEKER, Zeynep DEMİRCİ

Alışveriş Merkezi Çalışanlarında "Sosyal Jet Lag"

Modern hayatın kaçınılmaz unsurlarından olan alışveriş merkezlerinin fiziksel koşullarının ve çalışma düzeninin bu mekanlarda çalışan insanlarda hem sağlık hem de psikolojik açıdan birtakım sorunlara yol açtığı bilinmektedir. Özellikle uyku düzeni bozukluğunun günlük ritme olan etkisi bireylerde sosyal jet lag olarak tanımlanan bir kavramı ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada Ordu ilinde bulunan alışveriş merkezlerindeki çalışanların sosyal jet lag durumlarının araştırılması amaçlanmıştır. Ordu ilinde bulunan 54 alışveriş merkezi çalışanına ölçekler uygulanmıştır. Veri toplama aracı olarak, Yaşam Kalitesi Ölçeği, Pittsburg Uyku Kalitesi Ölçeği ve Epworth Uykululuk Ölçeği kullanılmıştır. Demografik bilgi olarak çalışanların yaş aralığı, çalışma yılı aralığı ve cinsiyeti kullanılmıştır. Çalışmanın istatistiksel analizlerinde Statistical Package for Social Sciences (SPSS) kullanılmıştır. Sonuç olarak istatiksel anlamda çoğu grupta anlamlı bir fark elde edilmemiştir. Ancak, ortalama değerlere bakıldığında alışveriş merkezi çalışanlarının sosyal jet lag eğilimlerinin olduğu söylenebilmektedir .

Anahtar Kelimeler:

Sosyal jet lag, alışveriş merkezi, psikoloji

Social Jet Lag İn Shopping Centre Employees

It is known that the physical conditions and working order of shopping centre, which are inevitable elements of modern life, cause both health and some psychological problems for the people working in these places. Especially, the effect on daily rhythm of sleep disorder has revealed a concept defined as social jet lag in individuals. The aim of the study is to investigate the social jet lag status of employees in shopping centre in Ordu province. Scales were applied to 54 shopping center employees in Ordu province. The Quality of Life Scale, Pittsburg Sleep Quality Scale and Epworth Sleepiness Scale were used as data collection tools. Employees’ agerange, working year range and gender were used as demographic information. Statistical Package for Social Sciences (SPSS) was used for the statistical analysis of the study. As a result, no statistically significant difference was found in most groups. However, considering the average values, it can be said that the shopping center employees have social jet lag tendency .

Keywords:

Social jet lag, shopping center, psychology,

PDF

___

Ağargün, M.Y., Kara, H., Anlar, Ö. (1996). “Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi’nin Geçerliği ve Güvenirliği”. Türk Psikiyatri Dergisi, (7): 107-115.
Ağargün, M.Y., Çilli, A.S., Kara, H., Bilici, M., Telcioğlu, M., Semiz, Ü. B., Başoğlu, C. (1999). “Epworth Uykululuk Ölçeğinin Geçerliği ve Güvenirliği”. Türk Psikiyatri Dergisi, 10(4): 261-267.
Altıntaş, H., Sevencan, F., Aslan, T., Cinel, M., Çelik, E., Onurdağ, F. (2006). “HÜTF Dönem Dört Öğrencilerin Uyku Bozukluklarının Ve Uykululuk Hallerinin Epworth Uykululuk Ölçeği ile Değerlendirilmesi”. Sted, 15 (7): 114.
Bektaş, L. (2017). “AVM Çalışanının Bir Haftası”. Bianet. Erişim adresi: https://bianet.org/bianet/insan-haklari/189433-avm-calisaninin-bir-haftasi . Son Erişim Tarihi: 20. 10. 2020.
Buysse, D.J, Reynolds, C. F., Monk, T.H., Berman, S.R., Kupfer, D.J. (1991). “The Pittsburgh Sleep Quality Index: A new Instrument for Psychiatric Research”. Psychiatry Research, 28: 193-213.
Ceylan, R., Özbakır, B.A., Erol, I. (2017). “Alışveriş Merkezlerinin Türkiye’deki Mevzuat Çerçevesinde Değerlendirilmesi”. METU Journal of the Faculty of Architecture, 34(2): 245-264.
Damar, A. (2016). “Özerk Öğrenme, Günlük Ritim, Sosyal Jetlag ve Ortalama Uyku Süresi ile Fen Başarısı Arasındaki İlişki”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi. Sakarya-Türkiye, 104.
Davranış Bilimleri Enstitüsü (DBE) (t.y.). Travma Nedir?. Erişim adresi: https://www.dbe.com.tr/Yetiskinveaile/tr/psikolojik-travma-ve-emdr/travma-nedir/ . Son Erişim Tarihi: 17.10.2020.
Eliasson, A. H., Lettieri, C. J. (2010). “Early to bed, early to rise! Sleep habits and academic performance in college students”. Sleep Breath, 14 (1): 71-75.
Engin, E., Özgür, G. (2004). “Yoğun Bakım Hemşirelerinin Uyku Düzen Özelliklerinin İş Doyumu ile İlişkisi”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 20 (2): 45-55.
Erdoğan Zeydan , Z., Zeydan, Ö., Yıldırım, Y. (2009). “Hasta Bina Sendromu”. IX. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, Tam Metin Kitapçığı, 587-595.
Johns, M.W. (1991). “A new method for measuring daytime sleepiness: The Epworth Sleepiness Scale”. Sleep, 14: 540-545.
Koçak, A. (2003). “A Study on Learners’ Readiness for Autonomous Learning of English As A Foreign Language”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ. Ankara-Türkiye, 115.
Koçyiğit, H., Aydemir, Ö., Ölmez, N., Memiş, A. (1999). “Kısa Form-36 (Kf36)’nın Türkçe Versiyonunun Güvenirliliği ve Geçerliliği”. İlaç ve Tedavi Dergisi, 12 (2): 102-106.
Köse, C., Yazıcı, K. (2004). “Melatonin: Karanlığın Antioksidan Gücü”. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13 (2): 56-65.
Liu, X., Zhao, Z., Jia, C., Buysse, D. J. (2008). “Sleep Patterns and Problems Among Chinese Adolescents”. Pediatrics, 121: 1165–1173.
Öztürk Başol, R. (2017). “AVM İnsan Kaynaklarının İş Stresinin İş Doyumu, Yaşam Doyumu ve İşten Ayrılma Niyeti ile İlişkileri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul-Türkiye.
Potter, P. A., Perry, A. G. (2009). Fundamentals of Nursing (6rd ed., pp. 1198- 1227): Mosby Year Book, St Louis, Missouri.
Roenneberg, T., Allebrandt, K.V., Merrow, M., Vetter, C. (2012). “Social Jetlag and Obesity”. Current Biology, 22 (10): 939-943.
Roenneberg, T., Wirz-Justice, A., Merrow, M. (2003). “Life Between Clocks Life Between Clocks: Daily Temporal patterns Of Human Chronotypes”. Journal Of Biological Rhythms, 18 (1): 80-90.
Sarıgül, T. (2017). “Sosyal Jet Lag’le Baş Etmenin Yolu: Gün Işığında Çalış, Karanlıkta Uyu”. Tübitak Bilim Genç. Erişim adresi: https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/sosyal-jet-lagle-bas-etmenin-yolu-gun-isiginda-calis-karanlikta-uyu . Son Erişim Tarihi: 25. 10. 2020.
Şentürk, Ü. (2012). “Tüketim Toplumu Bağlamında Boş Zamanların Kurumsallaştırıldığı Bir Mekan: Alışveriş Merkezleri (AVM)”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13: 63-77. Ware, J.E., Sherbourne D.C. (1992). “The MOS 36 Item Short form Health Survey (SF 36)”. Medical Care, 30: 473-83.
Wittmann, M., Dinich, J., Merrow, M., Roenneberg, T. (2006). “Social Jetlag: Misalignment Of Biological and Social Time” Chronobiology International, 23(1&2): 497–509.