Kırgızistan'da Basmacı Hareketiyle İlgiliYeni Bilgiler (1925-1934)

Bilindiği gibi Sovyet yönetiminin ilk yıllarında Türkistan'da basmacı hareketi baş göstermiş ve bu hareket, yönetimin askerî tedbirler almasına sebep olacak kadar ileri boyutlara ulaşmıştır. Kırgızistan'da basmacıların faaliyetlerinin, güneydeki farklı ilçelerde, özellikle de dağlık bölgelerde 1930'larda da etkili olduğu görülmektedir. Basmacı kollarını yönetenlerin halk arasında nüfuz ve itibar sahibi olan kimselerden oldukları dikkat çekici bir husus arz etmektedir. Bu durum ve basmacı hareketinin geniş bir çapta yayılarak sıradan halkın desteğini kazanması, Sovyet yönetimi için ciddi bir siyasi mesele haline gelmiştir.Makalede, 1925-1934 yılları arasında Kırgızistan'ın güneyinde basmacılık hareketine devam edilmesinin sebepleri, basmacı kollarının çalışmaları, Sovyet yönetiminin bu harekete karşı almış olduğu askerî, siyasi/ideolojik, ekonomik, kültürel önlemler üzerinde durulacaktır. Konu, bilimsel eserlerin yanında Sovyetler zamanında kullanımı yasak olan "çok gizli" olarak nitelendirilen arşiv belgelerinin ışığında değerlendirilmeye çalışılacaktır.

PDF

___

Abadi, Jacob (Fall 2002). “Israel’s Questfor Normalization with Azerbaijan and the Muslim States of Central Asia”. Journal of Third World Studies, 19(2): 63-88. http://www.qlineorientalist.com/AzerbaijanSociety/AzIs/AzIsArticle.html (01.12.2013).
Abbasov, Şahin (29 June 2009). Vizit Şimona Peresa zaostrilvnimaniye na vozmojnostyax izrailsko azerbaydjanskovo sotrudniçestva”, http://russian.eurasianet. org/departments/insight/articles/eav062909ru.shtml (29.08.2012).
Abilov, Shamkhal (2009). “The Azerbaijan-İsrael Relations: A non-Diplomatic, but Strategic Partnership”. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları Dergisi, 4(8): 137-156.
Ajans Kafkas (20 Mart 2009). “Gürcistan-ABD-İsrail İlişkilerinin Geleceği”. http:// www.ajanskafkas.com/haber,21421,gurcistanabdisrail_iliskilerinin_gelecegi. htm, (31.01.2013).
Ajans Kafkas (11 Kasım 2013). “Margvelaşvili: Rusya’nın Dış Politikamızdaki Konumu Değişmedi”. http://ajanskafkas.com/haber,29848,margvelasvili_rusya_rsquonin_dis_politikamizdaki_k.htm (11.11.2013).
Amanov, Şatlık (2005). “İsrail’in Dış Politikası ve Orta Asya”. Ortadoğu Siyasetinde İsrail. (Ed.) Türel Yılmaz, Mehmet Şahin ve Mesut Taştekin. Ankara: Platin: 275-328.
Ambrosio, Thomas (2002). “Entangling Alliances: The Turkish-Israeli Lobbying Partnership and Unintended Consequences”. Ethnic Identity Groups and U.S. Foreign Policy, Ed. Thomas Ambrosio, Westport: Praeger Publishers.
Asbarez Post (7 February 2012). “Israel’s Foreign Minister Opposes Genocide Recognition”. http://asbarez.com/100781/israel%E2%80%99s-foreign-minister-opposes-genocide-recognition/ (25.05.2013).
Avrasya İncelemeleri Merkezi (31 Ocak 2013). “Gürcistan ve İsrail Ortak Silah Üretecek”. http://www.avim.org.tr/bultentekli.php?haberid=63767 (03.02.2013).
Azerbaijan State Budget for 2014 (2014). Center for Economic and Social Development http://cesd.az/new/wp-content/uploads/2013/11/Azerbaijan_State_Budget_CESD_View.pdf (29.11.2014).
Azerbaijan to Spend Over $3.7 billion on Defense in 2014, http://www.azernews.az/ azerbaijan/60433.html (27.11.2014).
Bar-Zohar, Michael (2008). “David Ben Gurion and Policy of the PeripheryPolicy”. Itamar Rabinovich and Jehuda Reinharz, Israel in the Middle East: Documents and Readings on the Society, Politics and Foreign Relations Pre-1948 to Present, Brandeis University Press, USA. 191-200.
BBC World Service (10 May 2012). http://www.globescan.com/images/images/ pressreleases/bbc2012_country_ratings/2012_bbc_country%20rating%20 final%20080512.pdf (06.06.2013).
BBC (23 May 2013). “BBC Poll: Germany most Popular Country in the World” http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-22624104 (06.06.2013).
Beit-Hallahmi, Benjamin (1988). The Israel Connection: Whom Israel Arms and Why. İ.B London: Tauris&Co Ltd.
Bekker, Moşe (2000). “Yevrei v Azerbaydjane:istoriya iPerspektivi”. Tsentralnaya Aziya i Kavkaz. 2(8) https://www.ca-c.org/journal/cac-08-2000/27.bekker.shtml (03.12.2013).
Bourtman, İlya (Summer 2006). “İsrael and Azerbaijan Furtive Embrace”. Middle East Quartely. 13(3): 47-57. http://www.meforum.org/987/israel-and-azerbaijans-furtive-embrace (12.04.2013).
Boz, Hakan (14 Mart 2012). “İsrail’in Beka Stratejisi ve Azerbaycan”. 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü. http://www.21yyte.org/tr/yazi6529-Israilin_Beka_Stratejisi_ve_Azerbaycan.html#_ftn13 (10.12.2013).
Cabbarlı, Hatem (2 Ağustos 2011). “Holokost ve Ermenistan Yahudilerinin Durumu”, https://www.academia.edu/4250977/Holokost_ve_Ermenistan_Yahudilerinin_Durumu (03.01.2015).
Cafersoy, Nazım (27 Mart 2012). “Gürcistan Batı-İran Gerginliğinin Neresinde?”, The First News. http://www.1news.com.tr/yazarlar/20120327111050079.html (20.01.2013).
Clayton, Nicholas (18 February 2012). “South Caucasus Nations Fear Iran-Israel War”. Global Post. http://www.globalpost.com/dispatch/news/regions/europe/120217/south-caucasus-nations-fear-iran-israel-war (30.03.2013).
Cornell, Svante E. (June-Agust 1999). “Geopolitics and Strategic Alignments in the Caucasus and Central Asia”. Perception. 4(2): 100-125. http://sam.gov.tr/tr/ wp-content/uploads/2012/01/SVANTE-E.-CORNELL.pdf (12.04.2013).
Council of the European Union (29 November 2013). “Joint Declaration of the Eastern Partnership Summit Villius, 28-29 November 2013” http://www. consilium.europa.eu/uedocs/cms_Data/docs/pressdata/EN/foraff/139765. pdf (30.12.2014).
Cutler, Robert M. (2013). “Facing Growing Iranian Thereats, Azerbaijan Deepens Ties to Israel”, Central Asia-Caucasus Analyst, http://www.cacianalyst.org/resources/pdf/issues/20130515analyst.pdf (12.12.2014).
Efegil, Ertan (2013). “İsrail’in Dış Politikasının Belirleyicileri”. Ortadoğu Analiz, 5(49): 53-61.
Emeklier, Bilgehan (4 Haziran 2010). “Soğuk Savaş Sonrası Uluslararası Sistemin Analizi”. Bilgesam.http://www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=698:souk-sava-sonras-uluslararas-sistemin-analizi&- catid=113:analizler-sosyo-kultur&Itemid=151 (11.04.2013).
Finkelstein, Norman (2003). Holocaust Indstry. İkinci Basım. London: Verso Press.
Frienman, Robert O. (2013). “Russia”, The Routledge Handbook on the Israel-Palestinian Conflict. Ed. Joel Peters and David Newman, 2013: London, Routledge 325-335.
Güçlü, Yücel (2014). “Yahudi Holokstu ile Ermeni Tehcirinin Mukayesesi”, Yeni Türkiye, Ermeni Meselesi Özel sayısı IV, Eylül-Aralık 2014: 3035-3043.
Gürpınar, Bulut (2008). “Türk Dış Politikasında Değişimin Bir Örneği: 1967 Arap İsrail Savaşı” Fahir Armaoğlu’na Armağan. Der. Ersin Embel, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 345-371.
Həydər Əliyəv İrsi Beynəlhalq Elektron Kitabxana (22 Kasım 2006). “Azerbaycan-ABD”. http://lib.aliyev-heritage.org/tk/752886.html (31.05.2013).
Heilig, Karen (2002). “From the Luxembourg Agreement to Today: Representing a People”, Barkeley Journal of International Law 20 (1): 176-196.
Hürriyet (26 Aralık 2011). Netanyahu’ya Rağmen ‘Soykırım’ Oturumu”, http://www. hurriyet.com.tr/planet/19542455.asp (01.12.2014).
İsmayilov, Elnur (5 Ocak 2013). “Azerbaycan-İsrail Stratejik Ortaklığı”. Bilgesam, http://www.bilgesam.org/incele/1101/-azerbaycan-israil-stratejik-ortakligi/#. VIYnDzGsXLs, (05.12.2014).
Israel Ministry of Foreign Affairs (28 February 2014). “Georgian PM Garibashvili on Official Visit to Israel” http://mfa.gov.il/MFA/PressRoom/2014/Pages/Georgian-PM-Garibashvili-on-official-visit-to-Israel-28-Jan-2014.aspx (07.12.2014).
Israel State Archives (10 October 2014). (http://archives.gov.il/archivegov_eng/ publications/electronicpirsum/israel-turkey/israel-turkeyintroduction.htm) (15.11.2014).
Keinon, Herb (2013). “Georgia’s PM: My Dream is for Israel as a Strategic Partner”. The Jerusalem Post, http://www.jpost.com/Features/Front-Lines/Diplomacy-Georgias-PM-My-desire-and-dream-is-for-Israel-to-be-our-strategic-partner-317269 (07.12.2014).
Kirchick, James (23 December 2011). http://www.jameskirchick.com/2011/12/23/ caucus/, (09.12.2014).
Lake, David A. ve Morgan, Patrick M. (1997). “The New Regionalism in Security Affairs”. Reginal Orders: Buildings Security in a New World. (Ed.) David A. Lake and Patrick M. Morgan. Pennylvania: Pennylvania State Üniversity: 3-19.
Laswell, Harold D. (Jan. 1941) “The Garrison State”, The American Journal of Sociology. 46- 4: ss. 455-468. Melman, Yossi (16 September 2008). “Israel and Azerbaycan Close Multi-Million Dollar Arms Deal”. Haaretz. http://www.haaretz.com/news/israel-and-azerbaijan-close-multi-million-dollar-arms-deal-1.254650 (01.04.2012).
Murinson, Alexander (1 June 2009). “A Welcome New Stage in Azerbaijani-Israili Ties”. The Jerusalem Post. http://www.jpost.com/Opinion/Op-Ed-Contributors/A-welcome-new-stage-in-Azerbaijani-Israeli-ties (22.02.2012).
Mccarthy, Justin (2001). “Bırakın Tarihçiler Karar Versin”, http://www.eraren.org/ index.php?Lisan=tr&Page=DergiIcerik&IcerikNo=198, (22.03.2016).
Murinson, Alexander (7 June 2009). “Looking Eastward: Peres Proves a Hit in Azerbaijan”. Jeruselam Post. http://www.jpost.com/Opinion/Columnists/Looking-Eastward-Peres-proves-a-hit-in-Azerbaijan (05.09.2013).
Murinson, Alexander (2010). Turkey’s Entente with Israel and Azerbaijan. New York: Routledge.
NATO Parliamentary Assembly (2 May 2013). “NATO Parliamentarians Call for Sustained International Engagement in the Southern Caucasus”. http://www. natopa.int/default.asp?CAT2=0&CAT1=0&CAT0=0&SHORTCUT=3148 (19.12.2014).
Perry, Mark (28 March 2012). “Israel’s Secret Staging Ground”. Foreign Policy. http:// www.foreignpolicy.com/articles/2012/03/28/israel_s_secret_staging_ground (09.03.2013).
Purtaş, Fırat (2005). “Buhara Yahudileri ve İsrail’in Orta Asya Politikası”, Ortadoğu Siyasetinde İsrail. (Ed.) Türel Yılmaz, Mehmet Şahin ve Mesut Taştekin. Ankara: Platin: 329-350.
Scheib, Ariel (2013). “Armenia”. The Jewish Virtual Library, http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/armenia.html (14.12.2014).
Shaw, Stanford J. (2008). Osmanlı İmparatorluğunda ve Türkiye Cumhuriyetinde Yahudiler. İstanbul: Kapı Kitapları.
Souleimanova, Emil, Ehrmannb, Maya and Aliyev, Huseyn (2014). “Focused on Iran? Exploring the Retaonale Behind the Strategic Relationship Between Azerbaijan and Israel”, Southeast European and Black Sea Studies, http://www. tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/14683857.2014.967945 (20.11.2014).
Tacar, Polat (Temmuz/Ağustos 2001). “Ermenilere Soykırım Yapıldığı Savının Hukuksal ve Ahlaki Açılardan İncelenmesi”. Ermeni Araştırmaları Dergisi. Sayı 2, http://www.eraren.org/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=213 (12.12.2013).
Tucker, C. Spencer (2010). The Encyclopedia of Middle East Wars: The United States in the Persian Gulf, Afghanistan and Iraq Conflicts. Ed. C. Spencer Tucker, Volume I: A-D, California.
Türkiye (12 Haziran 2012). “Ermeni Yalanları İsrail Meclisi’nde”. http://www.turkiyegazetesi.com.tr/haberdetay.aspx?NewsID=14604 (31.05.2013).
UN General Assembly, “General Assembly Adopts Resolotion Reaffirming Territorial Intgrity of Azerbaijan, Demanding Withdrawal of all Armenian Forces”, G.A No: 10693” http://www.un.org/press/en//2008/ga10693.doc.htm (30.12.2014).
Uslu, Nasuh (2004). Turkish Foreign Policy in the Post-Cold War Period. New York: Nova Science Publishers, Inc.
Uzer, Umut (2011). Identity and Turkish Foreign Policy, New York: I.B. Tauris&Co Ltd.
Wasserman, Aryeh (1995). “A Year of Rulebythe Popular Front of Azerbaijan”. Der. YaacovRo’i. Muslim Eurasia Conflicting Legacies. Essex: Frank Cass&Co.Ltd. 143-160.
Vatanka, Alex, “Iran and Israel Fight for Influence in Azerbaijan”. Foreign Affairs, http://www.foreignaffairs.com/articles/138753/alex-vatanka/tangle-in-the-caucasus (30.12.2014).
Yedioth Ahranoth, (28 September 2012). “Wikileaks: Russia Gave Israel Irian System’s Codes”. http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L4196367,00.html (29.01.2013).