Antik Yunan Felsefesinde Empodekles, Platon ve Plotinius’da Aşk Tanımları ve Aşkın Tensel Olandan Tinsel Olana Seyri
Öz En bilinen anlamıyla kişinin karşı cinsine duyduğu arzulanma olarak tanımlanabilecek aşkın, insanoğlunun zihin uğraşısı olarak, felsefede ele alınışına dair ulaşabildiğimiz en erken kayıtlar Antik Yunan’ı göstermektedir. Edebiyat gibi alanlar ile kıyaslandığında, felsefe, aşk üzerine en az konuşan alanlardandır. Bu kısıtlı söylemlerin çoğu da Antik Yunan düşünürlerinden Platon’a aittir. Çalışma Platon’u merkeze alarak, aşk üzerine eser vermiş üç filozofun kavram ve değerlendirmelerine değinecektir. Felsefede “aşk” tanımını ilk yapan olmasından ötürü Empodekles ile başlanmıştır. Empodekles aşkın tanımını “ilk hareket ettirici” olarak yaparken, esas oğlan diyebileceğimiz Platon’un, aşkı, “hareket ettirici” olarak yorumlamasına ilham olması açısından da önemlidir. Ardından Platon ve özellikle Şölen diyaloğu konu edilir. Antik Yunan’da da sonrasında da aşk üzerine söylenmiş birçok tanımı anlayabilmek adına Şölen diyaloğundaki konuşmacıların tartışmaları elzemdir. Platon’un tüm tanımlarını ve özellikle Şölen diyaloğunu değerlendirdikten sonra; aşkı, kendisinden sonra birçok filozofa da ilham olacak şekilde tanımlayan Plotinus’a bakılmaktadır. Plotinus Yeni Platonculuk ile bir nevi kutsal dinlerin aşk algısına düşünsel zemin hazırlamıştır denilebilir. Çalışma, tüm bu kavramlara giydirilen içerikler yanında, dönemin, aşka hatta zaman zaman kadına bakışını; aşkın, dönemin entelektüel çevresindeki izdüşümünü tespit etmeye de çalışmaktadır. Din ile felsefeyi aşk ile birleştiren bu birliği anlamanın yolu hem bu tanımlardan hem dönemin algısını anlamaktan geçmektedir. Bu nedenle, tinsel aşk üzerine yapılacak okumalar için Antik Yunan’daki bu üç isim önemli bir izlek oluşturmaktadır.
___
- Aydın, Hasan, (2013), Mitos’tan Logos’a Eski Yunan Felsefsinde Aşk, Bilim Gelecek Yayınevi: İstanbul.
- Cevizci, Ahmet, (2005), Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık: İstanbul.
- Cevizci, Ahmet, (2008), Ortaçağ Felsefesi Tarihi, Asa Yayınları: Bursa.
- Cebecioğlu, Ethem,(2017) Tasavvuf Terimleri Ve Deyimleri Sözlüğü, Otto Yayınları: İstanbul.
- Erhat, Azra, (2015), Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitapevi: İstanbul.
- Farabi, (2004), İdeal Devlet / El-Medinetü’l Fazıla, (Açıklamalı Çeviri; Ahmet Arslan), Vadi Yayınları: Ankara.
- Francis, E. Peters, (2004), Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, Hakkı Hünler (Çev.) Paradigma: İstanbul.
- Irigaray, (2016), Büyücü Aşk: Platon’un Şölen’inden Diotima’nın Konuşmasına Dair Bir Okuma (Platon Şölen-Dostluk), içinde Özne Dergisi, Onur Varolun, F. Betül Tatlı (Çev.), 24. Sayı, Bahar.
- İbn-i Sina, (2000), Aşk Hakkında Risale, Sır Yayıncılık: İstanbul.
- Kaya, Mahmut, (Tarih Yok), Sudûr, DİA, C. XXXVII.
- Kranz, Walther, (1984), Antik Felsefe Metinler ve Açıklamalar, S. Y. Baydur (Çev.), Sosyal Yayınları: İstanbul.
- Kurtoğlu, Zerrin, (2000), Plotinus’un Aşk Kuramı, Asa Yayınları: Bursa.
- Naso, P. Ovidius, (1994), Dönüşümler, İsmet Zeki (Çev.), Payel Yayınları: İstanbul.
- Platon, (2006), Devlet, Cenk Saraçoğlu, Veysel Atayman (Çev.), Bordo-Siyah Yayınları: İstanbul.
- Platon, (2004), Şölen-Dostluk, Cüneyt Çetinkaya (Çev.), Bordo-Siyah Yayınları: İstanbul.
- Platon, (2009), Diyaloglar, Teoman Aktürel (Çev.), Remzi Kitapevi: İstanbul.
- Plotinus, (2008), Enneadlar, Haluk Özden (Çev.), Ruh ve Madde Yayınları: İstanbul.
- Schopenhauer, Arthur, (1997), Aşkın Metafiziği, Selâhattin Hilav (Çev.), Sosyal Yayınları: İstanbul.
- Tunç, Ayfer, (1995), Aşk İyidir Bak-Çetin Altan’la Söyleşi, Cogito Bahar Aşk sayısı (4), Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
- Weber, Alfred, (1991), Felsefe Tarihi, H. Vehbi Eralp (Çev.), Sosyal Yayınları: İstanbul.
- ISSN: 1302-1761
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1999
- Yayıncı: Değişim Yayınları
Sayıdaki Diğer Makaleler
Rotalama Yerleştirme Problemine Sezgisel Yaklaşım
Ünsal Ozan KAHRAMAN, Vildan AMİL
Kişilik Özelliklerinin Girişimcilik Eğilimi Üzerine Etkisi: Sakarya Üniversitesi Örneği
Bir Kitap İncelemesi Olarak “Mimarlık Mimarlığımız” Kitabının İncelenmesi
De Gaulle’den Frexit Tartışmalarına: Fransa Avrupa Birliği’nin Neresinde?
Boyut ve Etkenleriyle Sosyal Dışlanmanın Yoksullukla Karşılaştırmalı İlişkisi