DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI’NA MARKSİST YAKLAŞIM

1945-1950 döneminde CHP tarafından başlatılan ABD eksenli dış politika 1950’ler boyunca Demokrat Parti tarafından yoğunlaştırılarak devam ettirildi. Bu dış politika, II. Dünya Savaşı sonrası “Sovyet Tehdidi”nden değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin sınıfsal ve ideolojik yapısından kaynaklandı. Yani devletin sınıfsal ve ideolojik yapısı kaçınılmaz olarak ABD eksenli dış politika üretti. Bu durum Türkiye’yi ekonomi, siyaset, yasama ve yargı alanlarında olumsuz etkiledi. Askeri alanda ise Amerikan yardımları ve NATO’ya katılım, eş zamanlı olarak hem Türk silahlı kuvvetlerini modernize edip güçlendirdi, hem de Türkiye’yi askeri açıdan ABD’ye bağımlı hale getirdi.

Anahtar Kelimeler:

Türk dış politikası, Demokrat Parti, ABD eksenli dış politika

Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası’na Marksist Yaklaşım

In the period of 1945-1950 the Republican People’s Party (CHP) launched a US-oriented foreign policy which was largely followed by the Democrat Party (DP) in the 1950s. This policy was mainly derived from the class and ideological structures of the Republic, but not from “the Soviet Threat” which considerably influenced the foreign policies of surrounding states of Soviet Union after the Second World War. In other words, class and ideological structure of the Republic, unavoidably, led the country to produce US-oriented foreign policies that affected the Turkish economy, politics, legislation and judiciary systems negatively. In the field of military, this policy of the Republic generated two main consequences, one being positive and the other negative. The positive consequence was that, the American aids and accession to NATO enabled Turkish Military to modernize and strengthen itself, whereas the negative consequence was a very significant increase in its dependency to the USA.

Keywords:

Turkish foreign policy, the Democratic Party, the US-oriented foreign policy,

PDF

___

Akşin, Aptülahat. Türkiye’nin 1945’ten Sonraki Dış Politikası ve Ortadoğu. İstanbul: 1959.
Amin, Samir. Küreselleşme Çağında Kapitalizm. Çeviren Vasıf Erenus. İstanbul: Sarmal Yayınevi, 1999.
Armaoğlu, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1989.
Armaoğlu, Fahir. Belgelerle Türk-Amerikan Münasebetleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1991.
Auty, Phyllis. “Yugoslavia’s International Relations (1945-1965).” İçinde Contemporary Yugoslavia: Twenty Years of Socialist Experiment. Editör Wayne S. Vucinich. Berkley and Los Angeles: University of California Press, 1969.
Avcıoğlu, Doğan. Türkiye’nin Düzeni: Dün-Bugün-Yarın. 1. Cilt. İstanbul: Tekin Yayınevi, 1987.
Bağcı, Hüseyin. “Demokrat Parti’nin Ortadoğu Politikası.” İçinde Türk Dış Politikasının Analizi. Editör Faruk Sönmezoğlu. İstanbul: Der Yayınları, 2004.
Bağcı, Hüseyin. Demokrat Parti Dönemi Dış Politikası. Ankara: İmge Kitabevi, 1990.
Behramoğlu, Namık. Türkiye-Amerika İlişkileri: Demokrat Parti Dönemi. İstanbul: Yar Yayınları, 1973.
Bilge, A. Suat. “The Fener Greek Patriarchate.” Perception (March-May 1998).
Bilge, A. Suat. Güç Komşuluk: Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri (1920- 1964). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1992.
Boratav, Korkut. “İktisat Tarihi (1908-1980).” İçinde Türkiye Tarihi, 4. Cilt: Çağdaş Türkiye (1908-1980). Editör Sina Akşin. İstanbul: Cem Yayınevi, 1997.
Çelik, Edip. Türkiye’nin Dış Politika Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Çetinsaya, Gökhan, “Türk-İran İlişkileri.” İçinde Türk Dış Politikasının Analizi. Editör Faruk Sönmezoğlu. İstanbul: Der Yayınları, 2004.
Dziewanowskı, M. K. A History of Soviet Russia, New Jersey: Prentice-Hall, 1985.
Erhan, Çağrı ve Ömer Kürkçüoğlu. “Orta Doğu’ya İlişkiler: Arap Olmayan Devletlerle İlişkiler,” içinde Türk Dış Politikası. Cilt I. Editör Baskın Oran. İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
Erhan, Çağrı ve Ömer Kürkçüoğlu. “Orta Doğu’ya İlişkiler: Filistin Sorunu”, içinde Türk Dış Politikası. Cilt I. Editör Baskın Oran. İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
Erhan, Çağrı. “ABD ve NATO’yla İlişkiler,” içinde Türk Dış Politikası. Cilt I. Editör Baskın Oran. İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
Fırat, Melek ve Ömer Kürkçüoğlu. “Orta Doğu’yla İlişkiler: Arap Devletleriyle İlişkiler,” içinde Türk Dış Politikası. Cilt I. Editör Baskın Oran. İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
Gevgilili, Ali. Yükseliş ve Düşüş. İstanbul: Bağlam Yayınları, 1987.
Girgin, Kemal, T. C. Hükümetleri Programlarında Dış Politikamız (1923- 1993). Ankara: 1993.
Gönlübol, Mehmet ve A. Haluk Ülman. Olaylarla Türk Dış Politika Tarihi (1919-1965). Ankara: AÜSBF Yayınları, 1969.
Gürün, Kamuran. Dış İlişkiler ve Türk Politikası. Ankara: AÜSBF Yayınları, 1983.
Gürün, Kamuran. Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1991.
Hosking, Geoffrey. The First Socialist Society: A History of the Soviet Union from Within. Cambridge: Harvard University Press, 1996.
Hourani, Albert. Arap Halkları Tarihi. Çeviren Yavuz Alagaon. İstanbul: