Sedef KOÇ, Hüseyin FAKİR

Yaz Ihlamuru (Tilia platyphyllos Scop.)’nun Bazı Morfolojik Özellikleri İle Yaprak ve Çiçek Uçucu Bileşenlerinin Belirlenmesi

Yaz ıhlamur (Tilia platyphyllos Scop.), kültür tarihi çok eskilere dayanan dünyada üretimi ve tüketimi yaygın olan odunsu bitkilerden biridir. Bu çalışmada yaz ıhlamurunun morfolojik özellikleri ile yaprak çiçek uçucu bileşenleri araştırılmıştır. Örnekler, Isparta ilinin Yenişarbademli, Aksu ve Sütçüler ilçesine bağlı Belence ile Kasımlar köylerinden toplanmıştır. Morfolojik özelliklerini belirlemek amacıyla yaprak, çiçek ve brakte örneklerinde ölçümler yapılmıştır. Yaprak aya boyu 4.2-10.8 cm (ort. 7.72 cm), yaprak aya eni ise 4.2-10.2 cm (ort. 6.8 cm) arasında ölçülmüştür. Yaprak sapı uzunluğu 2.8-6.2 cm aralığında olup, ortalama değeri 4.42 cm’dir. Brakte boyu 4.2-13.0 cm (ort. 8.07 cm), brakte eni ise 1.0-2.5 cm (ort. 1.67) aralığındadır. Brakte sapı 0.1-1.7 cm aralığındadır. Brakte sapı ortalama 0.72 cm olarak ölçülmüştür. Çiçek sayısı en az 2 adet en çok 5 adet ortalama 3 adet olarak tespit edilmiştir. Türün uçucu yağ bileşenlerini belirlemek amacıyla yaprak, çiçek (brakte) örnekleri oda sıcaklığında kurutulmuş, HS-SPME/GC-MS analizi ile uçucu bileşenleri belirlenmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda çiçeklerin uçucu bileşenlerinde toplam 113 farklı bileşen, yaprakların uçucu bileşeninde ise toplam 62 adet bileşen bulunmuştur. Çiçeklerin uçucu bileşenlerinde en etken bileşenler: (%26.66) (E)-2-Hexenal moleküler yapısı C6H10, (%35.52) 1-Undecyne moleküler yapısı C11H20, (%14.88), n-Hexanal C6H12O ,(%10.11), 1-Dodecyne C12H22 molekül yapısı bulunmuştur. Yaprakların uçucu bileşenlerinde en etken uçucu bileşenler: (%64.84) 2-Hexenal moleküler yapısı C6H10O, (%22.73) 1-Decyne moleküler yapısı C10H18 olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Tilia platyphyllos, morfolojik özellikler, uçucu bileşen, Isparta

Determination to Some Morphological Characteristics, Leaf and Flower Volatile Components of Summer Lime Tree (Tilia platyphyllos Scop.)

Linden (Tilia platyphyllos Scop.) is one of the woody plants, whose production and consumption is widespread in the world which has a long history of culture. In this study, the morphological features and volatile components of the flowers and leaves of summer linden (Tilia platyphyllos Scop.) were investigated. Samples were collected from Yenişarbademli, Aksu, Belence and Kasımlar villages. To detect morphological properties, measurements were made in leaves, flowers and braces. Leaf height was measured 4.2-10.8 cm (mean 7.72 cm), leaf width was measured 4.2-10.2 cm (mean 6.8 cm). Leaf petiole length was also measured in the range of 2.8-6.2 cm, 4.42 cm in average. Brach length was between 4.2 and 13 cm (8.07 cm). The width of the braces was 1.0-2.5 cm, the average width of the braces was 1.67 cm. The bracelets were between 0.1 and 1.7 cm, and its mean was measured as 0.72 cm. The number of flowers is at least 2 pieces and the maximum number of flowers is 3. In order to determine the essential oil constituents of summer linden, the leaves, flowers (braces) were dried at room temperature and determined by HS-SPME / GC-MS analysis. As a result of the findings, a total of 113 different components were found in the volatile components of the flowers and 62 components were found in the volatile component of the leaves. The most effective components in the volatile components of flowers: (26.66%) (E) -2-Hexenal molecular structure C6H10, (35.52%) 1Undecyne molecular structure C11H20, (14.88%), n-Hexanal C6H12O, (10.11%), 1-Dodecyne C12H22 molecular structure were found. The most common volatile components of the leaves are 2-Hexenal molecular structure (64.84%) C6H10O 1-Decyne molecular structure C10H18 (22.73%).

Keywords:

Tilia platyphyllos, morphologic feautres, volatile components, Isparta,

PDF

___

Akkemik, Ü., (ed.) (2014). Türkiye’nin Doğal- Ekzotik Ağaç ve Çalıları, Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 736 s.
Başer, K.H.C., Özek, T., Akgül, A.,Tumen, G., (1993). Composition Of The Essential Oil Of Nepeta Racemosa Lam., J. Essent. Oil. Res., 5(2): 215-217.
Başer, H.C., (1998). Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Endüstriyel Kullanımı TAB Bülteni 13-14:19-43.)
Baytop, T., (1984). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi (Geçmişte ve Bugün). İstanbul Üniversitesi Yayınları No:3255, Eczacılık Fakültesi No:40, İstanbul.
Baytop, T.(1999). Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi, Geçmişte Ve Bugün. İstanbul Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, İstanbul, 550s.
Davis, P.H., (1967). Flora of Turkey and The East Aegean Islands, Vol: 2, Edinburg University Press.
Kaya, N., Telci, İ. (1996). Tokat vejetasyonunda yetişen ıhlamur (Tilia rubra d.c subsp. caucasica (rubr.), Titia platyphyllos scop.) türlerinden elde edilen drogların bazı morfolojik ve teknolojik özellikleri, Gazi Osman Paşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 137-144, Tokat.
Kırbağ, S., Bağcı, E., (2000). Picea abies (L.) Karst. ve Picea orientalis (L.) Link Uçucu Yağlarının Antimikrobiyal Aktivitesi Üzerine Bir Araştırma, Journal of Qafqaz University, III (I): 183-190.
Mamıkoğlu, N.G., (2007).Türkiye`nin Ağaçları ve Çalıları, NTV Yayınları, 728s. İstanbul.
Tuttu, G., Ursavaş, S., Söyler R., (2017). Ihlamur Çiçeğinin Türkiye’deki Hasat Miktarları ve Etnobotanik Kullanımı, Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 3 (1): 60-66.
Toker, C., Toker, G., Yılmazer, R. (1997). Ihlamur (Tilia) meyvaları üzerinde morfolojik ve anatomik çalışmalar. Ankara Eczanesi Fakülte Dergisi 26 (2) 89-94, Ankara.
Toker, G., Baser, K. H. C., Kürkçüoglu, M., Özek, T. (1999). The composition of essential oils from Tilia L. species growing in Turkey. Journal of Essential Oil Research, 11(3): 369-374.
Yaşar, S., Dişli, M., Sonkaya, Y. (2016), Comparison of volatile components of Thymus zygioides Griseb. var. lycaonicus (Celak.) Ronniger due to reaping time, Turkish Journal of Forestry, 17(2): 94-98.
Yaşar, S., Güler, G., Beram, A., Coşkun, D., Ozansoy, D., (2017). Acı Yavşan Otu (Artemisia absinthium L.) Yaprak Uçucu Bileşenleri, MAKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(2): 148-152.