Peygamberlik-Tıp İlişkisi ve Tıbbın Kaynağı Sorunu

Bu çalışmada tıbbın kaynağının akla ve vahye dayandığını savunan âlim ve düşünürlerin görüşleri özlü bir biçimde açıklanmaya ve tahlil edilmeye çalışılmıştır. Temelde Peygamberlik ile tıp ilmi arasında nasıl ve niçin ilişki kurulduğu, tıbbın temel kaynağının ne(ler) olduğu sorusu ve sorunu üzerinde durulan bu çalışmada birbiriyle yakın ilişki içinde olan bu hususun beraberinde getirdiği temel sorunların altı çizilmiş, konu mümkün olduğunca diyalojik bir biçimde ele alınmış, tahlil ve tenkite tabi tutulmuş, ilahi ve beşerî boyutuyla savunulan temel konunun zayıf ve güçlü yönleri açığa çıkarılmıştır. Burada asıl mesele, tıbbın kökeninin vahye dayandığı anlayışından ziyade bu noktada açığa çıkan sorunların daha yoğun olması ve kendi içinde kaldığı sürece çözümsüz kalmasıdır. Dolayısıyla burada konu daha çok tıbbın kökeninin ilahi mi yoksa beşerî mi olduğu sorusu eşliğinde açığa çıkarılmaya, tartışılmaya ve cevaplanmaya çalışılmıştır. Ancak özellikle ilk boyut daha sorunlu ve daha spekülatif olduğu için tahlil ve tenkitler bu noktada yoğunluk kazanmıştır. Ayrıca, Ortaçağ İslam düşüncesinde tıp başta olmak üzere bütün ilim ve sanatlar şu veya bu biçimde vahiyle ilişkilendirilerek onlara belli bir kutsiyet atfedilmiş görünmektedir.

The Relation to Prophethood and Medicine and the Problem the Source of Medicine

It was tried to explain and analyze the opinions of scholars and thinkers who advocate that the source of medicine is based on reason and revelation in this article. Here, it is mainly focused on how and why Prophecy and medical science were correlated, what the main source of medicine and its problem is. In this study, the main problems brought about by this subject, which is in close relationship with each other, are underlined; the subject was dealt with, analyzed and discussed in a dialogical way as much as possible, the weaknesses and strengths of basic thoughts that were defended as divine and humane were revealed. The main issue here is that, rather than the divine origin of medicine, the problems that arise at this point are intensive and insoluble as long as they remain in themselves. In short, the subject is tried to be resolved, discussed, and answered with the question of whether the origin of medicine is divine or human. However, since especially the first dimension is more problematic and more speculative, the analysis and criticism have intensified at this point. In this context, in medieval Islamic thought all sciences and arts, chiefly medicine have been attributed holiness by being associated with revelation in one way or the other.

PDF

___

Ağırakça, A. (2004). İslam Tıp Tarihi. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
Alper, Ö. M. (2004). Aklın Hazzı: lbni Kemmune'de Bilgi Teorisi. İstanbul: Ayışığı Kitapları.
Alper, Ö. M. (2010). İbn Sina. İstanbul: İsam Yayınları.
Augustinus (2007). İtiraflar. (Çev. D. Pamir). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Aydın, M. S. (1992). Din Felsefesi. Ankara: Selçuk Yayınları.
Aydınlı, Y. (2008). Farabi. İstanbul: İsam Yayınları.
Bakar, O. (2003). Gelenek ve Bilim. (Çev. E. Asil). İstanbul: Gelenek Yayıncılık.
Benson, H. & P. Myers (2000). Mind/Body Medicine and Spirituality. God, Science & Humility. (Ed. R. L. Herrmann). Philadelphia & London: Templeton Foundation Press.
Câhız (1987). El-Bursân ve’l-Urcân ve’l-Umyân ve’l-Hûlân. (Tah. M. M. el-Hûlî). Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
Canan, İ. (1995). Hz. Peygamberin Sünnetinde Tıp. Ankara: Akçağ Yayınları.
Cerrahoğlu, İ. (1989). Tefsir Usülü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Çiştî, M. (2005). Sûfî Tıbbı. (Çev. H. Tekümit). İstanbul: İnsan Yayınları.
Efil, Ş. (2016). Din-Sağlık İlişkisinin İmkânı Sorunu. Bursa: Emin Yayınları.
Einstein, A. (1998). İzafiyet Teorisi. (Çev. G. Aktaş). İstanbul: Say Yayınları.
Ezrak, A. (1963). Teshîlu’l-Menâfî. Kahire: Matbaatu’l-Kâhire.
Gazali (1971). İtikatta Orta Yol. (Çev. K. Işık). Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Gazzâlî (1990). El-Munkızü Mine’d-Dalâl. (Çev. H. Güngör). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Gazzâlî (2015). El-Munkızü Mine’d-Dalâl. (Çev. H. Ünal). İstanbul: Ravza Yayıncılık.
Hawking, S. W. (1991). Zamanın Kısa Tarihi. (Çev. S. Say & M. Ural). İstanbul: Milliyet Yayınları.
Haylamaz, R. (1993). İslam Hukukuna Göre Organ ve Doku Nakli. İstanbul: NilYayınları.
Heisenberg, W. (1972). Fizik ve Felsefe. (Çev. N. Çakıroğlu). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası.
Hornung, E. (2004). Mısırbilimine Giriş. (Çev. Z. A. Yılmazer). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
İbn Bistam (2003). İmamların Tıbbı. (Çev. H. Tekümit). İstanbul: İnsan Yayınları.
İbn Ebî Usaybia. (1965). Uyûnu’l-Enbâ fî Tabakâti’l-Etibbâ. (Tah: N. Rıdâ). Beyrut: Dâr Mektebeti’l-Hayât.
İbn Hacer (1978). Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Kahire: Dâru Taybe.
İbn Haldun (1991). Mukaddime. (Çev. Z. K. Ugan). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. İbn Hazm. (Trz). El-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâi ve’n-Nihal. Beyrut: Dâru’s-Sâdir.
İbn Sina (1995). El-Kânûn fi’t-Tıbb. (Çev. E. Kâhya). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
İbn Sina (2004). Uyûnu’l-Hikme. (Çev. H. Kırbaşoğlu & Alparslan Açıkgenç). Risâleler. Ankara: Kitâbiyât.
İsfahanî, R. (2012). Müfredât: Kuran Kavramları Sözlüğü. (Çev. A. Güneş & M. Yolcu). İstanbul: Çıra Yayınları.
Karabulut, A. R. (1994). Tıbb-ı Nebevi Ansiklopedisi. Kayseri: Mektebe Yayınları.
Kelly, K. (2009). A History of Medicine: Early Civilizations. New York: Facts On File Inc.
Kutluer, İ. (1993). Calinus. TDV İslam Ansiklopedisi, cilt VII. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Langermann, Y. T. (2016). İbn Kemmûne’nin el-Kelimâtü’l-Vecîze’sinde Nefs. (Çev. M. Z. Tiryaki). Nazariyat: İslâm Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 23-43.
Magner, L. L. (2005). A History of Medicine. London&New York: Taylor & Francis Group.
Müftüoğlu, O. (2005). Yaşasın Hayat. İstanbul: Doğan Kitap.
Nasr, S. H. (2006). İslam ve Bilim. (Çev. İ. Kutluer). İstanbul: İnsan Yayınları.
Nutton, V. (2004). Ancient Medicine. London & New York: Taylor & Francis.
Önal, M. (2009). İbn Haldun’un Mukaddimesinde Din ve Din Eğitim. Küreselleşme Sürecinde Eğitim Sorunlarının Felsefi Boyutu. Ankara, 458-468.
Öztürk, L. (2001). Hz. Peygamber Döneminde Sağlık Hizmetlerinde Kadınların Yeri. İstanbul: Ayışığı Kitapları.
Rahman, F. (1997). İslam Geleneğinde Sağlık ve Tıp. (Çev. A. Baloğlu & A. Çiftçi). Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
Razi, E. (2008). Ruh Sağlığı. (Çev. H. Karaman). İstanbul: İz Yayıncılık.
Razi, E. (2010). Ebû Bekir Râzî ile Ebû Hâtim Râzî Arasında Geçen Tartışma. (Çev. M. Kaya). İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri. İstanbul: Klasik Yayınları.
Ruhâvî (1992). Edebu’t-Tabîb. (Neş. M. Saîd). Riyâd: Merkezu’l-Melik Faysal li’lBuhûs ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye.
Sâbûnî, N. (1995). Maturidiyye Akaidi. (Çev. B. Topaloğlu). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Saraç, E. (2005). Doğanın Şifalı Eli. İstanbul: Doğan Kitap.
Suyûtî (1985). İtmâmu’d-Dirâye li Kurrâi’n-Nikâye. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Tatar, B. (2009). İslam Düşüncesine Giriş. İstanbul: Dem Yayınları.
Tekineş, A. (2003). Tıbb-ı Nebevî’de Tıbbî Etik. Türkiye Klinikleri Tıp EtiğiHukuku-Tarihi, 11, 75-90.
Topaloğlu, A. (1999). İbn Kemmune. TDV İslam Ansiklopedisi, cilt XX. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Ünver, S. (1938). Tıp Tarihi I. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Tıp Tarihi Enstitüsü Yayınları.
Yaran, C. S. (2005). Din-Sağlık İlişkisi ve Şifa Delili. EKEV Akademi Dergisi, 25, 53- 74.