Antik Yunan’da Tekhnê ile Ahlâki Alan Arasındaki İlişki Üzerine

Bu çalışmada tekhnênin Antik Yunan döneminde ahlâkî alan ile ilişkisi ge rek mitoloji, gerekse felsefi literatür üzerinden gösterilmeye çalışılmıştır. Mito lojiler üzerinden okunduğunda da felsefi çerçevede de tekhnênin insanlık için sağladığı yararlar, güç vurgulanmış, tekhnênin insanın pratik alanlarda kontro lünü artıran bir yeti olarak düşünüldüğü görülmüştür. Bununla birlikte bu eser lerde tekhnêye dair insan deneyiminin muğlak karakterine de işaret edilmiş ve bu alanın ahlâkî açıdan problematik karakterine gönderimde bulunulmuştur. Zira tekhnê kontrol edilmediği takdirde insanın aleyhine kolaylıkla dönebile cek, insana zarar verecek şeyleri üretecek bir potansiyele de sahiptir. Bu nokta da ahlâkî değerler, tekhnêyi kontrolde önemli bir role sahiptir. Tekhnê, şeylerin nasıl yapılacağını ve çevrenin nasıl kontrol edileceğini söyleyen; ama bir şeyin niçin yapılması gerektiğini söylemeyen, nihai hedefleri veremeyecek bir bilgi tü rü olarak felsefi çerçevede daha üst bir alana, ahlâkî olana ve nihayetinde meta fiziksel olana tabi olmalıdır.

On the Relation between Technê and Ethical Sphere in Ancient Greek

This study tries to show the relation between technê and the ethical sphere in the Ancient Greek through mythology and the philosophical litera ture. Both in mythology and in the philosophical framework the benefits of technê and the power provided by technê for humanity are emphasized. And technê is considered as competence increases the control of human beings in practical areas. However, the ambiguous character of the human experience re lated to technê and the morally problematic character of this field is also point ed out in the literature. Because, if not controlled, technê has a potential to turn easily against humanity and to produce things that would harm human be ings. At this point, ethical values have a crucial role in the control of technê. Technê as a type of knowledge which gives how to do things and how to con trol the environment but does not give why something is to be done and cannot give an ultimate goal should be subject to higher spheres in the philosophical framework. Therefore technê is subject to ethical and ultimately metaphysical sphere.

PDF

___

Xenophon (1979). Economics. (Trans. E. C. Marchant). Xenophon in Seven Volumes, vol. 4. Cambridge: Harvard University Press.
Philosophy and Technology. (Eds. P. T. Durbin & F. Rapp). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 97-111.
Winner, L. (1983). Techne and Politeia: The Technical Constitution of Society.
Tannenbaum, D. & David, S. (2013). Siyasî Düşünce Tarihi: Filozoflar ve Fikirleri. (Çev. F. Demirci). Ankara: Adres Yayınları.
Sennett, R. (2003). Zanaatkar. (Çev. Melih Pekdemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Schadewaldt, W. (1979). The Concepts of Nature and Technique According to the Greeks. (Trans. W. Carroll, C. Mitcham & R. Mackey). Research in Philosophy & Technology, 2, 159-171.
Plato (1969). Republic. (Trans. P. Shorey). Plato in Twelve Volumes, vol. 5-6. Cambridge: Harvard University Press.
Plato (1967c). Protagoras. (Trans. W. R. M. Lamb). Plato in Twelve Volumes, vol. 3. Cambridge: Harvard University Press.
Plato (1967b). Gorgias. (Trans. W. R. M. Lamb). Plato in Twelve Volumes, vol. 3. Cambridge: Harvard University Press.
Plato (1967a). Euthydemus. (Trans. W. R. M. Lamb). Plato in Twelve Volumes, vol. 3. Cambridge: Harvard University Press.
Peters, F. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü. (Çev. H. Hünler). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Parry, R. (2014). Episteme and Techne. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2014 Edition Ed. E. N. Zalta). http://plato.stanford.edu/archives/fall2014/entries/episteme-techne.
Özturan, H. (2013). Akıl ve Ahlak: Aristoteles ve Farabi’de Ahlakın Kaynağı. İstanbul: Klasik Yayınları.
Ogden, E. & Çevik, M. (2011). Platon’un Gorgias İsimli Eserinde Technē Hakkında Düşünceler ve Günümüz İçin Anlamı. Antik Yunan’da Felsefe ve Çağımıza Etkileri. (Ed. Y. Kılıç). Ankara: Doğu Batı Yayınları, 449-462.
Mitcham, C. (1994). Thinking Through Technology: The Path Between Engineering and Philosophy. Chicago: The University of Chicago Press.
Mitcham, C. (1979). Philosophy and the History of Technology. The History and Philosophy of Technology. (Eds. G. Bugliarello & D. B. Doner). Chicago: University of Illinois Press, 163-201.
Liddell & Scott. (1883). Greek-English Lexicon. New York: Harper.
İnam, A. (2005b). Teknoloji-Gönül Bağı. Teknoloji Benim Neyim Oluyor? Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 5-40.
İnam, A. (2005a). Tekhnê Kavramı Üstüne Bir Araştırma. Teknoloji Benim Neyim Oluyor? Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 77-134.
Hood, W.F. (1983). The Aristotelian versus the Heideggerian Approach to the Problem of Technology. Philosophy and Technology: Readings in the Philosophical Problems of Technology. (Eds. C. Mitcham & R. Mackey). New York: Free Press, 347-363.
Hesiodos (2012). İşler ve Günler, Tanrıların Doğuşu. (Çev. F. Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
Heidegger, M. (1977). The Question Concerning Technology. The Question Concerning Technology and Other Essays. (Trans. W. Lovitt). New York: Harper & Row, 3-35.
Ferre, F. (1995). Philosophy of Technology. Athens: The University of Georgia Press.
Dusek, V. (2006). Philosophy of Technology: An Introduction. Malden: Blackwell Publishing.
De Oliveira, R. (2000). The Question Concerning Technology: The Relevance of Thomas Aquinas’ Elaboration of Aristotle’s Description of the Virtues of TEXNH and ΦPONHΣIΣ, PhD Thesis. Boston: Boston College.
Çınar, A. (2010). Felsefeye Giriş: Mitolojiden Kuramlara. Bursa: Emin Yayınları.
Cuomo, S. (2007). Technology and Culture in Greek and Roman Antiquity. New York: Cambridge University Press.
Caws, P. (1979). Praxis and Tekhnê. The History and Philosophy of Technology. (Eds. G. Bugliarello & D. B. Doner). Chicago: University of Illinois Press, 227-237.
Aristotle (1934). Nicomachean Ethics. (Trans. H. Rackham). Aristotle in 23 Volumes, vol.19. Cambridge: Harvard University Press.
Aristotle (1989). Metaphysics. (trans. H. Tredennick). Aristotle in 23 Volumes, vol. 1718. Cambridge: Harvard University Press.
Anonymous (1914). The Homeric Hymns and Homerica. (Trans & ed. H. G. EvelynWhite). Cambridge: Harvard University Press. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/collection?collection=Perseus%3Acorp us%3Aperseus%2Cauthor%2CHomeric%20Hymns
Angier, T. P. S. (2008). Aristotle’s Ethics and the Crafts: A Critique. PhD Thesis. Toronto: University of Toronto.
Aiskhylos (2000). Zincire Vurulmuş Prometheus. (Çev. A. Erhat & S. Eyuboğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Agizza, R. (2001). Antik Yunan’da Mitoloji, Masallar ve Söylenceler. (Çev. Z. İlkgelen). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Agazzi, E. (1998). From Technique to Technology: The Role of Modern Science. Phil & Tech, 4 (2), 80-85.