TARIMSAL ÜRÜN FİYAT ARTIŞLARININ TÜRKİYE TARIMININ YAPISAL SORUNLARINA DAİR GÖSTERDİKLERİ

Türkiye’de işlenmemiş tarımsal ürünlerin perakende fiyatları Kasım 2018 itibariyle genel olarak zaten yüksek seyretmekte olan enflasyonun çok ötesinde bir artış sürecine girdi. Yaş sebze ve meyvede dört ay zarfında yüzde 50’yi aşan nominal fiyat artışı doğal olarak hararetli tartışmaları da tetikledi ve meseleye çok sayıda açıklama getirildi. Bu açıklamalar içerisinde en yaygını Türkiye tarımının girdi açısından dışa bağımlılığı ve döviz kurunda 2018 ortasında yaşanan şokun fiyatlara yansımış olmasıydı. Bu açıklama, belli bir düzeyde doğru olsa da; bu makalenin yazarı döviz kuru ile işlenmemiş tarımsal ürünlerin perakende fiyatları arasında kurulan ilişkinin Türkiye’nin tarımsal ürün ihracatı dikkate alınmadığı müddetçe eksikli olacağını düşünmektedir. Fiyatların kura verdiği şiddetli tepki, Türkiye tarımının son yirmi yılını kapsayan yapısal sorunlarının bir bakiyesi niteliğindedir ve doğru yöntem, olanların bu tarihsel perspektiften değerlendirilmesidir. Dolayısıyla bu makalede, son verilerin işaret ettiği eğilimler tarihsel analize tabi tutulacak ve eldeki soruna kısa vadeli ve geçici değil; uzun vadeli ve (en azından daha) kalıcı, bütünlüklü bir çözüm önerilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Tarımsal fiyatlar, Türkiye, tarımsal ürünlerin dış ticareti, gıda güvenliği

PDF

___

Akad, M.T. (1987). Kırsal kesime devlet müdahaleleri ve kooperatifler. 11. Tez 7, s. 142-157.
Akdeniz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği (AKİB). (2019). Yaş meyve ve sebze sektörü Türkiye geneli değerlendirme raporu: 2017/2018 Ocak-Aralık dönemi. http://www.akib.org.tr.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK). (2019). Aylık bülten. (01/2002- 03/2019 arası tümü). http://www.bddk.gov.tr.
Boratav, K. (2004A). Türkiye iktisat tarihi 1908-2002. 9. Baskı. İstanbul: İmge.
Boratav, K. (2004B). Cancun’daki tarım politikaları tıkanması üzerine çeşitlemeler. Özgür Üniversite Forumu 28, s. 12-25. Türkiye’nin devlet destekli kooperatifçilik geçmişi üreticilerin karar alma süreçlerinde hiçbir söz sahibi olmadığı örneklerle doludur (Akad, 1987). 72
Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). (2017). Food price index. http://www.fao.org. Hürriyet. (2018). Bakan Fakıbaba'dan "patates" açıklaması. (23.06.2018). http://www.hurriyet.com.tr.
Martonaro, B., Sanfilippo, M. ve Haraguchi, N. (2017). What factors drive successful industrialization? Evidence and implications for developing countries. (Inclusive and Sustainable Industrial Development Working Paper Series WP 7/2017). Viyana: United Nations Industrial Development Organization. https://www.unido.org/api/opentext/documents/download/9920891/unido-file- 9920891.
Organisation for Economic Co-Operation and Development (OECD). (2019). Producer support estimates. https://data.oecd.org.
Önal, N.E. (2010). Anadolu tarımının 150 yıllık öyküsü. İstanbul: Yazılama.
Önal, N.E. (2017). Tarım ve köylülük “sorun”larına dair bir tartışma çerçevesi. Praksis 43(2017/1), s. 727-739.
Önal, N.E. ve Özalp, B. (2018). Sustainability in agriculture and alienation in peasantry: Arguments derived from the case of Turkey. Beykoz Akademi 6(2), s. 158-168. http://dx.doi.org/10.14514/BYK.m.26515393.2018.6/2.158-168. Ricardo, D. (1997). Ekonomi politiğin ve vergilendirmenin ilkeleri. (Çev. T. Ertan). İstanbul: Belge.
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2015). Tarımsal veriler. https://www.tarimorman.gov.tr/Belgeler/SagMenuVeriler/Tarimsal_Veriler.pdf.
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2018). Bitki besleme istatistikleri. https://www.tarimorman.gov.tr.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2019). Konularına göre istatistikler. http://www.tuik.gov.tr.
Ulukan, U. (2009). Türkiye tarımında yapısal dönüşüm ve sözleşmeli çiftçilik: Bursa örneği. İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
Yıldırım, A.E. (2019A). Tarımda Milli Birlik Projesi’ni açıklıyoruz. (17.04.2019). http://www.tarimdunyasi.net.
Yıldırım, A.E. (2019B). Tarımda milli birlik, “deprem” etkisi yarattı. (18.04.2019). http://www.tarimdunyasi.net.