Veli BOZTEPE, Özlem ÇELİK

ENGELLİ BİREYLERE YÖNELİK CİNSEL SALDIRILARIN İNTERNET HABERCİLİĞİNDE TEMSİLİ: BURSA’DA ENGELLİ BİR BİREYE YÖNELİK CİNSEL SALDIRI ÖRNEĞİ

Bu çalışmada, engelli bir bireye yönelik cinsel saldırının internet haber sitelerinde nasıl temsil edildiği incelenmiştir. Çalışmanın amacı, söz konusu temsil biçimlerinin toplumda var olan engellilerle ilgili yaklaşımlarla ne ölçüde örtüştüğünü, sorunlu temsil biçimlerinin nedenlerini ortaya koymaktır. Çalışmada bir engeli bireye yönelik cinsel saldırının mahkeme süreciyle ilgili internet haber sitelerinde yer alan haberler ele alınmıştır. Çalışma 2019 yılındaki haberlerle sınırlandırılmıştır. Evrenin çok geniş olması nedeniyle çalışmada Türkiye’de en fazla ziyaret edilen internet haber siteleri arasında yer alan haberturk.com, sozcu.com.tr, hurriyet.com.tr ve sabah.com.tr örneklem olarak seçilmiştir. Büyük medya gruplarına ait olan söz konusu internet sitelerinde yer verilen haberler, eleştirel söylem çözümlemesi kullanılarak incelenmiştir. Bulgular farklı yayın gruplarına ait olmalarına rağmen internet sitelerinin sorunlu temsil biçimlerinde genel olarak benzeştiklerini göstermektedir. Cinsel saldırıya uğrayan engelli bireyin kimliğinin teşhir edilmesi; saldırının erotize edilmesi, olaya dramatik unsurlar açısından haber değeri atfedilmesi; olayın art alan bilgisi verilmeden, bağlamından koparılarak aktarılması; engelli bireyi suçlayan, iddiaları zanlıların lehine olacak bir biçimde aktaran haber sunumu incelenen internet sitelerinin benzeştikleri temel noktalardır.

Anahtar Kelimeler:

Engelli Bireyler, İnternet Haberciliği, Temsil

PDF

___

Alexa, (2019). Türkiye’deki En Popüler İnternet Siteleri (Top Sites in Turkey), (2019), https://www.alexa.com/topsites/countries/TR, Erişim Tarihi: 10 Mart 2020.
Akbulut, S., Özgül, H., Işık, İ. ve Erhat, I. (2017). Engelli Bireylere Yönelik Fiziksel-Cinsel Şiddet, İstismar ve Kötü Muamele Olayları İzleme Raporu 2016. Ankara: Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği Yayınları.
Altuntaş, B. ve Atasü-Topcuoğlu, R. (2016). Engelli Bakımı-Sosyal Bakım ve Kadın Emeği. İstanbul: Nika Yayınevi.
Ardıç-Çobaner, A. ve Öğüt-Yıldırım, P. (2017). Dijital Medyada Engellilerin Temsili: Toplumsal Paylaşım Ağı Facebook’ta Engelli Grup Sayfaları. İçinde Sayımer, İ., Öğün-Emre, P., Çomu, T. (Ed.), Yeni Medya Çalışmaları, 3. Ulusal Kongre Kitabı, 9 -10 Mart 2017. Ankara: Alternatif Bilişim Yayınları, 402-417.
Bennet, W. L. (2000). Politik İllüzyon ve Medya. S. Say (Çev). İstanbul: Nehir Yayıncılık.
Bilge, A., Ekti-Genç, R. ve Nişli, İ. (2005). Toplumsal Bir Sorun Olan Engellilik ve Hemşirelik Yaklaşımı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 21 (2), 181-190.
Coşkun, M. (2015). Sayısal İletişim Teknolojileri Bağlamında TV Haberciliği. İçinde S. Özel, Yeni Medya Çağında Televizyon. İstanbul: Derin Yayınları, 65-87. Durna, T. ve Kubı̇lay, Ç. (2010). Basının Şiddeti: Siyasal Gösterilerde “Polise Taş Atan Çocuklar” Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65 (03), 51-85.
Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2001). “Televizyon: Dünyaya Açılan Pencere?”. İçinde A. Kartari ve D. B. Kejanlıoğlu (Ed.), Ankara Ü. İletişim Fakültesi İletişim Yıllığı 1999. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 169-197.
Ertürk, K. L., Şimşek, A.A., Songür, D. G. ve Şengül, G. (2014). Türkiye’de Engelli Farkındalığı ve Engelli Bireylerin Adalete Web Erişilebilirlikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Bilgi Dünyası Dergisi, 15 (2), 375-395.
Fenton, N. (2010). Drowningor Waving? New Media, Journalism and Democracy. Içinde N. Fenton (Der.), New Media Old News: Journalism &Democracy in the Digital Age. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore, Washington: Sage, 3-16.
Fermanoğlu, Ö. M. (2019). Çevrimiçi Hariciler: Türkiye’de Dijital Engelli Aktivizmi Üzerine Bir Araştırma. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 56, 119-15. Hartley, J. (1987). Understanding News, John Fisk (Ed.). Londra, New York: Methuan.
Hall, S. (1997). The Work Of Represantation. İçinde S. Hall (Der.). Represantation: Cultural Represantation and Signifying Practices. Londra: Sage Publications, 1-74.
Hall, S. (1999). Encoding, Decoding. İçinde Simon During (Der.), Cultural Studies Reader. London: Routledge, 508-517. İnal, A. (1995). Yazılı Basın Haberlerinde Yapısal Yanlılık Sorunu. Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 67, 111-133.
Kaya, Ç. S. (2019). Üniversitede Öğrenim Gören Engelli Öğrencilerin Karşılaştıkları Sorunlar ve Sorun Çözme Becerileri (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi SBE.
Köten, E. ve Erdoğan, B. (2014). Sanaldan Gerçeğe Ağlara Tutunmak: Engelli Gençlerin Facebook’ta Sosyalleşme Deneyimleri, Alternatif Politika Dergisi, 6 (3), 333-358
Özer, Ö. (2009). Eleştirel Haber Çözümlemeleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Pavlik, J. V. (2013). Yeni Medya ve Gazetecilik, Demir M. ve Kalsın B. (Çev.). Ankara: Phoenix Yayınları.
Serttaş, A. ve Güngör E., A. (2017). Türkiye’de Yayınlanan Çizgi Dizilerde Engelli Bireylerin Temsili: TRT Çocuk Kanalı Örneği. Journal of Communication Theory & Research/İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 44, 331-347.
Şişman, Y. (2012). Özürlülük Alanında Kullanılan Kavramlar Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Sosyal Politikalar Çalışmaları Dergisi, 7 (28), 69-85.
Tanrıöver, H. (2007). Medya’da Kadınların Temsil Biçimleri ve Kadın Hakları İhlalleri. İçinde S. Alankuş (Haz.), Kadın Odaklı Habercilik. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayıncılık, 149-166. Toker, H. (2017). Medya ve Etik, Engellilik ve Etik. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 30-33.
TUİK. (2019). Hane-halkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30574) (Erişim Tarihi: 20 Mart 2020).
URL 1. (2019). https://www.haberturk.com/son-dakika-akilalmaz-savunma-zihinsel-engelli-kiz-beni-tahrik-etti-haberler-2520500 .
URL 2. (2019). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/her-satiri-igrenc-olay-boyle-getirildiler-41265649 .
URL 3. (2019). https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/zihinsel-engelli-kiza-toplu-tecavuzde-kan-donduran-ifadeler-5474916/ .
URL 4. (2019). https://www.sabah.com.tr/video/haber/bursada-barakaya-kapattiklari-zihinsel-engelli-kiza-tecavuz-eden-10-zanlinin-yargilanmasina-devam-ediliyor .
URL 5. (2019). https://www.sabah.com.tr/video/yasam/toplu-tecavuz-saniklari-ucuncu-kez-hakim-karsisinda .
URL 6. (2019). https://www.sabah.com.tr/yasam/2019/09/09/toplu-tecavuz-saniklari-ucuncu-kez-hakim-karsisinda .
URL7. (2019). https://www.sabah.com.tr/video/yasam/bursa-ingoldeki-toplu-tecavuz-olayinin-saniklari-dorduncu-kez-hakim-karsisinda .
URL 8. (2019). https://www.sabah.com.tr/yasam/2019/11/27/toplu-tecavuz-davasinda-soke-eden-ifadeler-beni-tahrik-etti .
Van Dijk, T. A. (1988). News as Discours. Lawrence Erlbaum Asssociates Publication. Van Dijk, Teun (1993a). "Principles of Critical Discourse Analysis." Discourse and Society, 4(2): 249-283. Van Dijk, T. A. (1993b). Stories and Racism, İçinde Mumby, D. (Ed.). Narrative and social control. Newbury Park, CA: Sage, 121-142. Van Dijk, T. A. (1998). Opinions and Ideologies in the Press, İçinde Bell A. ve Garrett P. (Der.), Approaches to Media Discourse. Oxford: Blackwel, l21-63.
Yardımcı, S. (2015). Sakatlık ve Siyaset. İçinde Çayır, K., Soran, M., Ergün, M. (Der.), Engellilik ve Ayrımcılık: Eğitimciler İçin Temel Metinler ve Örnek Dersler. İstanbul: Karekök Yayınları, 19-30.