Böbrek Hastalıkları ve Mikro Besin Ögeleri

Kronik böbrek hastalıkları, farklı mikro besin ögelerinin eksikliğine ya da toksisite yaratacak düzeyde fazlalığına neden olabilmektedir. Mikro besin ögeleri düzeylerinde meydana gelen bu anormallikler çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişmektedir. Diyet kısıtlamaları ve anoreksiya bir mikro besin ögesinin yetersiz alımına yol açarken, diüretik kullanımı ve renal replasman tedavisi aşırı kayıplara neden olmaktadır. Ayrıca besin ögelerinin emiliminde değişiklikler meydana gelmekte ve metabolizmaları bozulmaktadır. Kronik böbrek hastalarının mikro besin ögesi gereksinmelerinin daha iyi anlaşılması, yüksek mortalite, artan ateroskleroz riski, inflamasyon, oksidatif stres, anemi, polinöropati, ensefalopati, halsizlik, kas krampları, kemik hastalıkları, depresyon veya uykusuzluk gibi vitamin ve mineral bozuklukları ile ilişkili birçok komplikasyon üzerinde etkili olabilir. Derleme olarak hazırlanan bu makalede, kronik böbrek hastalıklarının farklı evrelerinde mikro besin ögesi durumunun değerlendirilmesi ve gereksinmelere yönelik güncel bilgilerin paylaşılması amaçlanmıştır.

Renal Diseases and Micronutrients

Chronic kidney diseases may lead to one to either deficiency or toxic excess of different micronutrients. Abnormalities of micronutrient levels in CKD develop for several reasons. While dietary restrictions and anorexia lead to inadequate intake of micronutrients, renal replacement therapy and use of diuretic cause excessive losses. Also, changes occur in the absorption of nutrients and their metabolisms are impaired. The better understanding of the micronutrient requirements of patients with chronic kidney disease may have impact on several complications associated with vitamin and mineral disorders such as high mortality, increased risk of atherosclerosis, inflammation, oxidative stress, anemia, polyneuropathy, encephalopathy, weakness, muscle cramps, bone diseases, depression or insomnia. This review is aimed to evaluate the status of micronutrients in different stages of chronic kidney diseases and to share the current information about the requirements.

___

1. Jankowska M, Rutkowski B, Debska-Slizien A. Vitamins and microelement bioavailability in different stages of chronic kidney disease. Nutrients 2017;9(3):1-8.

2. Steiber AL, Kopple JD. Vitamin status and needs for people with stages 3-5 chronic kidney disease. J Ren Nutr 2011;21(5):355-68.

3. Clase CM, Ki V, Holden RM. Water-soluble vitamins in people with low glomerular filtration rate or on dialysis: a review. Semin Dial 2013;26(5):546-67.

4. Institute of Medicine: For Thiamin, riboflavin, niacin, vitamin B6 , folate, B12, pantothenic acid, biotin/choline. Washington DC: National Academy Press; 2000.

5. Saka Y, Naruse T, Kato A, Tawada N, Noda Y, Mimura T, et al. Thiamine status in end-stage chronic kidney disease patients: a single-center study. Int Urol Nephrol 2018;50(10):1913-8.

6. Porrini M, Simonetti P, Ciappellano S, Testolin G, Gentile MG, Manna G, et al. Thiamin, riboflavin and pyridoxine status in chronic renal insufficiency. Int J Vitam Nutr Res 1989;59(3):304-8.

7. Taketani Y, Masuda M, Yamanaka-Okumura H, Tatsumi S, Segawa H, Miyamoto K, et al. Niacin and chronic kidney disease. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo) 2015;61(Suppl):173-5.

8. Streja E, Kovesdy CP, Streja DA, Moradi H, KalantarZadeh K, Kashyap ML. Niacin and progression of CKD. Am J Kidney Dis 2015;65(5):785-98.

9. Jin Kang H, Kim DK, Mi Lee S, Han Kim K, Hee Han S, Hyun Kim K, et al. Effects of low-dose niacin on dyslipidemia and serum phosphorus in patients with chronic kidney disease. Kidney Res Clin Pract 2013;32(1):21-6.

10. Corken M, Porter J. Is vitamin B6 deficiency an underrecognized risk in patients receiving haemodialysis? A systematic review: 2000-2010. Nephrology (Carlton) 2011;16(7):619-25.

11. Fouque D, Vennegoor M, Ter Wee P, Wanner C, Basci A, Canaud B, et al. EBPG guideline on nutrition. Nephrol Dial Transplant 2007;22 (Suppl2):45-87.

12. Hassan K. Association of low potassium diet and folic acid deficiency in patients with CKD. Ther Clin Risk Manag 2015;11:821-7.

13. Kayabaşı H, Şit D, Köz S, Şahin İ, Yılmaz ME. Kronik böbrek hastalığında mikrobesinler ve anemi. Türkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics 2012;5(2):36-43.

14. Cianciolo G, De Pascalis A, Di Lullo L, Ronco C, Zannini C, La Manna G. Folic acid and homocysteine in chronic kidney disease and cardiovascular disease progression: Which comes first? Cardiorenal Med 2017;7(4):255-66.

15. Gavriilaki E, Paschou E, Kalaitzoglou A, Papaioannou G, Sabanis N. B12 deficiency in chronic kidney disease: early recognition matters. Intern Med J 2015;45(11):1195-6.

16. Richter A, Kuhlmann MK, Seibert E, Kotanko P, Levin NW, Handelman GJ. Vitamin C deficiency and secondary hyperparathyroidism in chronic haemodialysis patients. Nephrol Dial Transplant 2008;23(6):2058-63.

17. Sirover WD, Liu Y, Logan A, Hunter K, Benz RL, Prasad D, et al. Plasma ascorbic acid concentrations in prevalent patients with end-stage renal disease on hemodialysis. J Ren Nutr 2015;25(3):292-300.

18. Handelman GJ, Levin NW. Guidelines for vitamin supplements in chronic kidney disease patients: what is the evidence? J Ren Nutr 2011;21(1):117-9.

19. Kumar VA, Kujubu DA, Sim JJ, Rasgon SA, Yang PS. Vitamin D supplementation and recombinant human erythropoietin utilization in vitamin D-deficient hemodialysis patients. J Nephrol 2011;24(1):98-105.

20. Jean G, Souberbielle JC, Chazot C. Vitamin D in chronic kidney disease and dialysis patients. Nutrients 2017;9(4):1-15.

21. Keung L, Perwad F. Vitamin D and kidney disease. Bone Rep 2018;9:93-100.

22. Eknoyan G, Lameire M, Kasiske B. Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) CKD-MBD Update Work Group. KDIGO 2017 clinical practice guideline update for the diagnosis, evaluation, prevention, and treatment of chronic kidney disease–mineral and bone disorder (CKD-MBD). Kidney Int Suppl 2017;7:1–59.

23. Galli F, Buoncristiani U, Conte C, Aisa C, Floridi A. Vitamin E in uremia and dialysis patients. Ann N Y Acad Sci 2004;1031:348-51.

24. Steiber AL. Chronic kidney disease: considerations for nutrition interventions. J Parenter Enteral Nutr 2014;38(4):418-26.

25. Kalantar-Zadeh K, Fouque D. Nutritional management of chronic kidney disease. N Engl J Med 2017;377(18):1765- 76.

26. Babitt JL, Lin HY. Mechanisms of anemia in CKD. J Am Soc Nephrol 2012;23(10):1631-4.

27. Eknoyan G, Lameire M, Eckardt KU. Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) Anemia Work Group. KDIGO clinical practice guideline for anemia in chronic kidney disease. Kidney Inter Suppl 2012;2:279– 335.

28. Yip R, Dallman PR. Iron. In: Ziegler EE, Filer LJ, editors. Present Knowledge of Nutrition. 7th ed. Washington DC: ILSI Press; 1996. p.277–92

29. Bhogade RB, Suryakar AN, Joshi NG. Effect of hemodialysis on serum copper and zinc levels in renal failure patients. EJGM 2013;10(3):154-7.

30. Kung WJ, Shih CT, Lee CH, Lin CC. The divalent elements changes in early stages of chronic kidney disease. Biol Trace Elem Res 2018;185(1):30-5.

31. Shih CT, Shiu YL, Chen CA, Lin HY, Huang YL, Lin CC. Changes in levels of copper, iron, zinc, and selenium in patients at different stages of chronic kidney disease. GMBHS 2012;4(4):128-30.

32. Kasama RK. Trace minerals in patients with end-stage renal disease. Semin Dial 2010;23(6):561-70.

33. Lobo JC, Aranha LN, Moraes C, Brito LC, Mafra D. Linking zinc and leptin in chronic kidney disease: future directions. Biol Trace Elem Res 2012;146(1):1-5.

34. Sedighi O, Zargari M, Varshi G. Effect of selenium supplementation on glutathione peroxidase enzyme activity in patients with chronic kidney disease: a randomized clinical trial. Nephrourol Mon 2014;6(3):17945.

35. Alfrey AC. Aluminum toxicity in patients with chronic renal failure. Ther Drug Monit 1993;15(6):593-7.

36. Cannata JB, Olaizola IR, Gomez-Alonso C, MenendezFraga P, Alonso-Suarez M, Diaz-Lopez JB. Serum aluminum transport and aluminum uptake in chronic renal failure: role of iron and aluminum metabolism. Nephron 1993;65(1):141-6.

37. Kovach K, Hruska KA. Hyperphosphatemia. In: Jacobson HR, Striker GE, Klahr S, editors. The Principles and Practice of Nephrology. 2nd ed. St. Louis: Mosby; 1995. p.1000-5.

38. Delmez JA, Slatopolsky E. Hyperphosphatemia: its consequences and treatment in patients with chronic renal disease. Am J Kidney Dis 1992;19(4):303-17.

39. Spasovski G, Massy Z, Vanholder R. Phosphate metabolism in chronic kidney disease: from pathophysiology to clinical management. Semin Dial 2009;22(4):357-62.

40. Massy ZA, Nistor I, Apetrii M, Brandenburg VM, Bover J, Evenepoel P, et al. Magnesium-based interventions for normal kidney function and chronic kidney disease. Magnesium Res 2016;29(4):126-40.

41. Bogden JD, Klevay LM. Clinical Nutrition of the Essential Trace Elements and Minerals: the Guide for Health Professionals. New York: Humana Press; 2000.

42. Van de Wal-Visscher ER, Kooman JP, Van der Sande FM. Magnesium in chronic kidney disease: should we care? Blood Purif 2018;45(1-3):173-8.

43. Bushinsky DA. Clinical application of calcium modeling in patients with chronic kidney disease. Nephrol Dial Transplant 2012;27(1):10-3.

44. Hill Gallant KM, Spiegel DM. Calcium balance in chronic kidney disease. Curr Osteoporos Rep 2017;15(3):214-21.

45. Gilligan S, Raphael KL. Hyperkalemia and hypokalemia in CKD: Prevalence, risk factors, and clinical outcomes. Adv Chronic Kidney Dis 2017;24(5):315-8.

46. Sinha AD, Agarwal R. Chronic renal disease progression: treatment strategies and potassium intake. Semin Nephrol 2013;33(3):290-9.

47. National Kidney Foundation-NKF. Potassium and your CKD diet. 2017. Available at: https://www.kidney.org/ atoz/content/potassium Accessed January 17, 2019.

48. Soi V, Yee J. Sodium homeostasis in chronic kidney disease. Adv Chronic Kidney Dis 2017;24(5):325-31.

49. Garofalo C, Borrelli S, Provenzano M, De Stefano T, Vita C, Chiodini P, et al. Dietary salt restriction in chronic kidney disease: A meta-analysis of randomized clinical trials. Nutrients 2018;10(6):e732.

50. National Kidney Disease Education Program/NKDEP. Sodium tips for people with chronic kidney disease (CKD). NIH Publication No. 14-7407. June 2014. Available at: https://www.nutrition.va.gov/docs/UpdatedPatientEd/ Sodium Tips_For_CKD.pdf Accessed January 17, 2019.