Kula'da İnşası İstenen Bir Kiliseye Dair Osmanlı Arşivlerindeki Bazı Belgeler

Osmanlı Arşivleri, tarih kadar sanat tarihi açısından da önemli belgeler barındırır. Arşivlerde inşa ve onarımlara dair kayıtların yanı sıra inşa edilmesi istenilen, ancak uygulamaya geçilmeyen faaliyetlere yönelik belgelere de rastlıyoruz. Bu örneklerden biri Kula'da inşası istenen kiliseye dair çizimler ve bununla ilgili yazışmalardır. 1893 yılında Patrikhane'nin müracaatıyla başlayan yazışmalarda bir kabristan içine " ... mevtaya dua okumaya mahsus", " ...yalnız mevta zuhurunda ayin-i ruhani icrası içün ... " bir kilise ve hademe binası inşası ile kabristan duvarlarının onarımı istenmiş, proje hazırlanmış, fakat uygulamaya geçememiştir. Bugünkü anlayıştan uzak olsa bile, çizimlerde plan, cephe ve örtü sistemi gösterilen, tek nefli ve kubbeli bir kilise tasarımı vardır. Belgelerde kiliseye ait ölçülerin arşın, zira gibi birimler kullanılarak belirtilmesi, plan ve cephelerde ölçek çizgisi kullanılması, binaların beden duvarlarının kırmızı veya siyah renkte taranması, bahçe için ayrılmış alanların turkuvaz renkte beneklenmesi dikkati çeken hususlardandır.

Some Correspondences in Ottoman Archives on a Church Which Have Been Wanted to be in Kula

The Ottoman Archives not only reserves important documents on history, but also on art history. Within these archives we can comc across about the proceedings which have been wanted to be built but not İmplemented besides the recordings about building and renovating. Samples of these are the drawings about a church which have been wanted to be built in Kula and the correspondences on this. In these correspondences which started with the application of the Patriarchate in 1893, they had wanted to have a church especially for "...purposely to pray for the dead', '..for a burial ceremony only in the presence of the dead', a servant building to be built inside a cemetery and to have the walls of the ccmetery to be repaired, but the project hadn't been implemented. Even though they are far from the today's perception of drawing, a design of a one naves and domed church had been reflected on the drawings with its features such as plan, facade, covering. To have the dimensions of the church being stated with units such as arşın, zira in the correspondences; in the plan and facade drawings having a scale !ine being used, the outer walls of the buildings being hatched in red and black colors, to have the space reserved for the garden being punctulated in turquoise color are the cases which attracts the attention.

Keywords:

Kula, Church Ottoman Archive, St. Charalambos,

PDF

___

Bozer, Rüstem, “Kula’da Türk Devri Mimari Araştırmaları I: Sivil Mimari”, D.T.C.F. Dergisi, C. XXXII, s. 1 - 2, (1988), s. 3 – 21.
Bozer, Rüstem, Kula Evleri, Ankara 1988.
Bozer, Rüstem, Kula’da Türk Mimarisi, Ankara 1990.
Çil, Ela, “Kula Tarihsel Kentinin Yirminci Yüzyıldaki Fiziksel Dönüşümünün Mekân Dizim Yöntemiyle İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 23, No.2, (2008), s. 283-293.
Dündar, Abdülkadir, Arşivlerdeki Plan ve Çizimler Işığı Altında Osmanlı İmar Sistemi (XVIII-XIX. Yüzyıl), Ankara 2000.
Dündar, Abdülkadir,“Osmanlılarda Tamir Süreci, Çeşitleri ve Bazı Selçuklu Yapılarındaki Uygulamalar”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildiriler, I. Cilt,11-13 Ekim 2000, (2001), s. 269-280.
İlter, Fügen, “Kayseri’de XIX. Yüzyıldan İki Kilise”, Anadolu (Anatolia) Akurgal’a Armağan, Festschrift Akurgal, XXII, 1981/1983, (1989), s. 353-373.
İlter, Fügen, “Korun(a)mayan Bir Kültür Varlığımız: Kula-Meryem Ana (Theotoku) Kilisesi ve Ahşap Kapısı”, Günışığında Anadolu Cevdet Bayburtluoğlu için Yazılar, Daylight in Anatolia Essays in Honour of Cevdet Bayburtluoğlu, (Ed: C.Özgünel-O.Bingöl-V.İdil, vd.), (2001), s. 139-155.
Sağır, Güner, “Kayseri’de Osmanlı Döneminde İnşa Edilmiş Bir Grup Ermeni Kilisesi II”, Türk Arkeoloji ve Etnoğrafya Dergisi, Yıl 2005, S. 5, (2005), s. 29–44.
Sönmez, Neslihan, Osmanlı Dönemi Yapı ve Malzeme Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1997.
Sunay, Serkan, “Aksaray Güzelyurt Manastır ve Kilise Binaları Hakkında Bir Mimari Değerlendirme” (Editör: Yrd.Doç.Dr. Adem Öger),1.Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri, Cilt 7, (2012), s. 207-230.
Şemseddin, Sami, Kāmūsu'l- A'lām, C.5, İstanbul 1314.
Yücel, Talip, “Kula”, Türk Ansiklopedisi, C.XXII, (1975), s. 336.