Ašḫella Rituali (CTH 394) ve Hititlerde Salgın Hastalıklara Karşı Yapılan Majik İşlemlere Toplu Bir Bakış

Hitit tıbbının, çağdaşları olan Mısır ve Mezopotamya tıbbına göre daha çok ilkel olduğu, hattâ elimize geçen yazılı belgeler incelendiğinde, hastalık ve tedavi konusunda Hititlerce bilinenler ve yapılanların "tıp" adına bile lâyık olmadığı görüşünün (Güterbock 1962) ortaya atılmasının üzerinden on iki yıl geçtikten sonra, bu konudaki belgelerin yeniden incelenmesi ile meydana getirilen bir araştırma (Burde 1974), daha iyimser bir tablo çizmeye çalıştıysa da, eldeki toplam yirmi iki tabletten oluşan metin malzemesinin sadece on yedisini işleyen bu eserin, Hitit tıbbı hakkındaki eski kanıyı pek fazla değiştirmediği, aldığı eleştirilerden (Hoffner 1977) belli olmaktadır. Hititlerde tıp anlayışı ve uygulamaları üzerinde yapılan son incelemede (Ünal 1980) de yazar, Hititlerin hastalık nedenleri ve hijyen konularında "kayıtsız ve bilgisiz" oldukları ve sağlıklı olabilmek için aldıkları önlemlerin hemen hepsinin sihirle ya da "uzun tecrübelere dayanan kocakarı ilaçları ile ilgili" olduğu sonucuna varmaktadır. "Tıp" terimine layık görülmese bile, hastalıkların tedavisi değilse de, defedilmesi için yapılan, sihre dayalı işlemlerin araştırılması, başedemediği güçler karşısında âciz kalan insanoğlunun fikrî gelişiminin izlenmesi açısından olduğu kadar, Hitit toplumundaki tanrı-insan ilişkilerine ışık tutması yönünden de ilginçtir.

Anahtar Kelimeler:

Ašḫella Rituali, Hititler, Salgın Hastalıklar, Majik İşlemler, Tıp

Richard G. Hovannisian on Lieutenant Robert Steed Dunn

The index to Richard Hovannisian's latest work: The Republic of Armenia. Volume II [From Versailles to London, 1919-1920], contains a single entry under: Dunn, Lieutenant Robert S. To anyone familiar with the role of Robert S. Dunn in Anatolian and Caucasian post World War I affairs, this cursory treatment must come as a bit of a surprise. Throughout the years 1919-1921, Dunn served as the U.S. High Commissioner, Admiral Mark L. Bristol's eyes and ears in this sensitive region, and it is no exaggeration to state that this U.S. Naval Intelligence Officer's contacts with the Bolsheviks, Armenian and Turkish Nationalist forces, and the reports he sent to Bristol based on them, were instrumental in shaping American foreign policy vis-a-vis this region during and after the period dealt with in the Hovannisian study.

Keywords:

Richard G. Hovannisian, Robert Steed Dunn, Turkey, History,

PDF

___

ALKIM, U.B. 1968 Anatolia I, Geneva BOSSERT, H.Th. 1946 Asia, İstanbul
BURDE, C. 1974 Hethitische medizinische Texte (Studien zu den Boğazköy-Texten 19), Wiesbaden
CAD The Assyrian Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago, Chicago ve Glückstadt 1956 v.d.
CHD (der: H.G. Güterbock ve H.A. Hoffner) The Hittite Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago, Chicago 1980 v.d.
CTH E. Laroche, Catalogue des textes hittites, Paris 1971
EDEL, E. 1976 Aegyptische Aerzte und aegyptische Medizin am hethitischen Hof, Köln
ERTEM, H. 1965 Boğazköy metinlerine göre Hititler devri Anadolu'sunun Faunası , Ankara
1973 Boğazköy metinlerinde geçen coğrafya adları dizini, Ankara
FRIEDRICH, J. 1925 "Aus dem hethitischen Schrifttum", Der Alte Orient 25/2: 3 v.d.
1932 Kleinasiatische Sprachdenkmaeler, Berlin
1946 Hethitisches Elementarbuch, Teil II, Heidelberg
GÖTZE (GOETZE), A. 1927-30 Die Pestgebete des Mursilis (Kleinasiatische Forschungen I), Weimar
1950(1955) Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament, Princeton
GRANA, F. et al. 1954 Las Trepanaciones Craneanas en el Peru en la Epoca pre-Hispanica, Lima
GURNEY, O.R. 1977 Some Aspects of Hittite Religion, Oxford
GÜTERBOCK, H.G. 1962 "Hittite Medicine", Bulletin of the History of Medicine 36: 109 v.d.
1973 "Einige seltene oder schwierige Ideogramme in der Keilschrift von Boğazköy", Festschrift H. Otten, Wiesbaden
HAAS, V. 1977 Magie und Mythen im Reich der Hethiter, Hamburg
von HAGEN, V. 1957 Realm of the Incas, New York
HOFFNER, H.A. 1 974 Alimenta Hethaeorum (American Oriental Series 55), New Haven
1977 "Rewiew of C. Burde, Hethitische medizinische Texte", Bulletin of the American Schools of Oriental Research 226: 78 v.d.
HWb1 J. Friedrich, Hethitisches Wörterbuch, Heidelberg 1952
Erg. 1, 2, 3 Ergaenzungshefte zum HWb, Heidelberg 1957, 1961, 1966.
HWb2 J. Friedrich-A. Kammenhuber, Hethitisches Wörterbuch (zweite, völiig neubearbeitete Auflage), Heidelberg 1975 v.d.
KBo Keilschrifttexte aus Boghazköi, Leipzig/Berlin 1916 v.d
KUB Keilschrifturkunden aus Boghazköi, Berlin 1921 v.d.
KÜMMEL, H.M. 1967 Ersatzrituale für den hethitischen König (Studien zu den Boğazköy-Texten 3), Wiesbaden
LABAT, R. 1932 L'Akkadien de Boghaz-Köi, Paris
(1959) (yay. F. Malbran-Labat) Manuel d'Epigraphie Akkadienne, Paris
Mat.heth.Thes. A. Kammenhuber, Materialien zu einem hethitischen Thesaurus, Heidelberg 1973 v.d.
LAROCHE, E. 1966 Les Noms des Hittites, Paris
MOODIE, R.L. 1927 "Injuries to the head among the pre-Columbian Peruvians", Annals of Medical History 9: 227 v.d.
del MONTE, G. F. ve J. TISCHLER 1978 Die Orts-und Gewaessernamen der hethitischen Texte (Repertoire geographique des textes cuneiformes, Bd. 6), Wiesbaden
MASON, J.A. 1957 The ancient civilizations of Peru, Harmondsworth
MASSON, O. 1950 "A propos d'un rituel hittite pour la lustration d'un armee", Revue de l'Histoire des Religions, 137: 5 v.d.
NEU, E. 1980 Studien zum endungslosen "Lokativ" des Hethitischen (Innsbrucker Beitraege zur Sprachwissenschaft, Vortraege und Kleinere Schriften, 23), Innsbruck
OTTEN, H. 1953 Luvische Texte in Umschrift, Berlin
1953a Zur grammatikalischen und lexikalischen Bestimmung des Luvischen, Berlin
1975 "Textanschlüsse und Duplikate von Boğazköy-Tafeln (31-40)", Zeitschrift für Assyriologie 64: 241 v.d.
1978 "Textanschlüsse und Duplikate von Boğazköy Tafeln (61-70)", Zeitschrift für Assyriologie 68: 270 v.d.
POPKO, M. 1980 ‘‘GIS ZA.LAM.GAR in den hethitischen religiösen Texten", Rocznik Orientalistyczny XLI-2(Festschrift Ranoszek): 101 v.d.
PUHVEL, J. 1975 "Lexical and etymological observations on hittite ark-", Journal of the American Oriental Society 95. 2: 262 v.d.
1979 "Hittite words with initial pit/pat sign", Hethitisch und lndogermanisch (yay. W. Meid) (Innsbrucker Beitraege zur Sprachwissenschaft 25), Innsbruck
SCHWARTZ, B. 1938 "The hittite and luwian ritual of Zarpiya of Kezzuwatna, "Journal of the American Oriental Society 58 (In Memoriam Jackson): 334 v.d.
von SODEN, GAG Grundriss der akkadischen Grammatik (AnalectaOrientalia 33), Roma 1952
SOUCEK, V. 1963 "Ein neues hethitishes Ritual gegen die Pest", Mitteilungen des Instituts für Orientforschung IX: 164 v.d.
STUBBS, S.G.B. 1952 From Magic to Modern Medicine, London
TISCHLER, J. 1977 Hethitisches Etymologisches Glossar (Innsbrucker Beitraege zur Sprachwissenschaft, 30), Innsbruck
ÜNAL, A. 1980 "Hitit tıbbının ana hatları", Belleten 175: 475 v.d.
WILSON, J.A 1951 The Culture of Ancient Egypt, Chicago
ZINSSER, H. 1960 Rats, lice and history, New York