Ziya Paşa, Yeni Osmanlılar arasında Namık Kemal'den sonra şüphesiz en mühim şahsiyettir. Onun 1863 - 65 tarihleri arasında Amasya Mutasarrıflığı sırasında geçen olaylarla ilgili arşiv vesikalarından ve bunları tahlil eden bir girişten ibaret olan bu küçük kitap, Tanzimat devri üzerinde çalışan tarihçileri yakından ilgilendirmektedir. Prof. Akyüz, belirli bir mesele etrafında toplu halde bu 39 vesikayı, İstanbul Başvekâlet Arşiv Umum Md. de İrade defterlerinden 1282 tarihli ve 24538 No. lu dosyadan çıkardığını önsözde bildirmektedir. Bu tahkikat dosyasındaki birtakım belgelerin yerinde bulunmadığı dikkate çarpmaktadır. Bununla beraber elde bulunan ve yayınlanan vesikalar, bir vali olarak onun icraatı ve mahalli anlaşmazlıkların gerçek yüzü hakkında bizi yeter derecede aydınlatmaktadır. Yazar, belgelerin içindekileri iyi bir şekilde özetliyerek kitabın başındaki bahsi meydana getirmiştir. Genel olarak Ziya Paşa lehinde olup "Ziya Paşa'nın Amasya sancağında başardığı işler cidden takdirle karşılanmağa değer" hükmüne varmaktadır. Onun Amasya vilayetine kazandırdığı bayındırlık işleri arasında bir köprü, çarşı, bedesten, altı hükümet konağı, altı ilk okul, bir i'dadi (lise) mektebi, bir hapishane ve yollar sayılabilir. Eşkiyaları sindirmeğe çalışmıştır. Fakat belgelerin tetkikinden meydana çıkan gerçek şudur ki, onu uğraştıran ve sonunda mutassarıflıktan uzaklaştırılmasına sebep olan asıl mücadele, yerli "vücûh" ve ulemâya karşı giriştiği mücadeledir.