SÜLEYMANİYELİ BİNBAŞI MEHMET EMİN BEY’İN KALEMİNDEN GOLTZ PAŞA’NIN ALTINCI ORDU KOMUTANLIĞI VE İRAN OPERASYONLARI

Bu çalışma, Almanya’nın doğuya yönelik politikası kapsamında Goltz Paşa’nın Altıncı Ordu Komutanlığı’na ilişkin Süleymaniyeli Kurmay Binbaşı Mehmet Emin Bey’in tespitlerini içermektedir. Binbaşı Mehmet Emin Bey, Irak Cephesi’nde Altıncı Ordu Komutanlığı’nda görev yaptığı dönemdeki izlenimlerine binaen hazırlamış olduğu Kutü’l-Amâre Hücum ve Muhasarası adlı eserinin bir bölümünü tamamen Alman Mareşal Colmar von der Goltz’un Altıncı Ordu Komutanlığı’na atanması, Kut Cephesi’ni ziyareti (12-16 Aralık 1915) ve İran’daki Osmanlı-Alman operasyonlarına ayırmıştır. Irak Cephesi’nin takviyesi maksadıyla 1915 yılının Ekim ayında teşkil edilen Altıncı Ordu Komutanlığı görevine Alman Mareşal Colmar von der Goltz getirilmişti. Mareşal Goltz, Irak Cephesi sorumluluğunun yanı sıra Almanya’nın İran ve Afganistan’daki askerî operasyonlarının koordinasyonu görevini de üstlenmişti. Binbaşı Mehmet Emin Bey, bahse konu eserinde Goltz Paşa’nın Irak ve İran üzerine izlediği politikalarına ilişkin tespitlerini eleştirel bir dilde ortaya koymaktadır. İran seferine fazlasıyla karşı olan Mehmet Emin Bey, eserinde İran Cephesi’ni açmak için ortada hiçbir askerî gereklilik olmadığını vurgulamaktadır. Mehmet Emin Bey, İran Cephesi’nin açılmasından Goltz Paşa’yı sorumlu tutmakta ve bu cephenin açılmasını bütün Irak’ın kaybı ile özetlemektedir. Çalışmada, Mehmet Emin Bey’in Kutü’l-Amâre Hücum ve Muhasarası adlı eserinin yanı sıra konu ilgili arşiv belgeleri, hatırat ve temel eserlere yer verilerek, net bir bakış açısı oluşturulmaya çalışılmıştır.

GOLTZ PASHA’S SIXTH ARMY COMMAND AND THE PERSIAN OPERATIONS ACCORDING TO SULEYMANIYELI MAJOR MEHMET EMIN

In this paper, the remarks of Major Mehmet Emin are represented concerning to the German policy towards east and the related role of Field Marshall von der Goltz, as the Commander of Sixth Army. Mehmet Emin Bey who served as a staff officer on the Turkish Sixth Army in Iraq devotes a chapter in his book on the Attack and the Siege of Kut-al-Amara to discussion of the appointment of FieldMarshall von der Goltz to the command of the Turkish Sixth Army, to Goltz’s visit to the Kut front (12th 16th December, 1915), and to Turco- German operations in Persia. In October 1915, Goltz Pasha was appointed commander of a new formation, to be known as the Sixth Army. In addition to the responsibility for the Iraq front, Goltz Pasha also took over the task of coordinating the German military expeditions in Persia and Afghanistan. In his book, he critically analyzed the policy of Goltz Pasha relating to Iraq and Persian operations. Major Mehmed Emin is very bitter against the Persian adventure. For him; “There was no military necessity to send an expedition to Persia”. In his book, he blames Goltz Pasha for creating the Persian front and summarize this action with the loss of whole Iraq. This paper, beside the memoirs of Attack and the Siege of Kut-al-Amara written by Mehmet Emin, will also be supported by the archival documents, memoirs and basic documents relating to the subject.

PDF

___

Alkan, Necmettin (2016), “Alman Askerî Kaynaklarına Göre Kutü’l-Amâre”, Kûtü’l-Amâre Zaferi, I. Dünya Savaşı’nda Irak Cephesi Uluslararası Sempozyumu (28-29 Nisan 2016 Mardin) Bildiri Kitabı, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, ss.499-521.
Atabey, Figen (2016), “Kûtü’l Amâre Kuşatmasına Giden Yolda Osmanlı’nın Selman-ı Pak Zaferi”, Kûtü’l-Amâre Zaferi, I. Dünya Savaşı’nda Irak Cephesi Uluslararası Sempozyumu (28-29 Nisan 2016 Mardin) Bildiri Kitabı, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, ss.203-229.
Avcı, Orhan (2004), Irak’ta Türk Ordusu (1914-1918), Ankara: Vadi Yayınları.
Binbaşı Mehmed Emin, Kutü’l-Amâre Hücum ve Muhasarası, TNA CAB 44/35.
Binbaşı Mehmet Emin (2016), Attack and the Siege of Kut-al-Amara by Muhammed Amin Bey (Translation: G.O.de R.Chaner) Summary: F. E. G Talbot,”, TNA CAB 44/35.
Binbaşı Mehmet Emin (2016), Kutü’l-Amâre Hücum ve Muhasarası-Bir Osmanlı Subayının Hatırası, (Ed. Muzaffer Albayrak, yay. haz. Sezai Dumlupınar), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını.
Binbaşı Mehmet Emin (1922), Bağdat ve Son Hadise-i Ziyaı’, İstanbul: Matbaa Askeriye. Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi: Irak-İran Cephesi 1914–1918, (2002), c. III, kıs. II, Ankara: Genelkurmay Basımevi.
Çolak, Mustafa (2014), Alman İmparatorluğunun Doğu Siyaseti Çerçevesinde Kafkasya Politikası (1914-1918), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
Demirtaş, Bahattin - Alpaslan Mustafa (2016), “Askerî Raporlar ve Hatıratlara Göre Irak Cephesi”, Kûtü’l Amâre Zaferi, I. Dünya Savaşı’nda Irak Cephesi Uluslararası Sempozyumu (28-29 Nisan 2016- Mardin) Bildiri Kitabı, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, ss.79-95.
Genelkurmay ATASE Arşivi, BDH, 3603-3-28-0.
Genelkurmay ATASE Arşivi, BDH, 3604-7-11.
Goltz Paşa’nın Hatırası ve Hal Tercümesi (1953), 168 sayılı Ordu Dergisi Eki, İstanbul: K.K.K. Askeri Basımevi.
Karabekir, Kâzım (2001), Türkiye’de ve Türk Ordusunda Almanlar (yay. haz. Orhan HülaguÖmer Hakan Özalp), İstanbul: Emre Yayınları.
Karabekir, Kâzım (2011), Birinci Dünya Savaşı Anıları (yay. haz: Ziver Öktem), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kış, Salih (2017), “Birinci Dünya Savaşı’nda Müşir Von Der Goltz Paşa’nın Ordu Komutanlıkları ve Ölümü”, History Studies, Vol. 3, ss.121-139.
Kurat, Akdes Nimet (1966), Birinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye’de Bulunan Alman Generallerinin Raporları, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
Pehlivanlı, Hamit (2016), “Kâzım Karabekir Irak Cephesi’nde”, I. Dünya Savaşı’nda Irak Cephesi Uluslararası Sempozyumu (28-29 Nisan 2016 Mardin) Bildiri Kitabı, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, ss.239-261.
Metin, Barış (2012), Birinci Dünya Savaşı’nda İran Coğrafyasında Etnik, Dini ve Siyasi Nüfuz Mücadeleleri, Ankara: Berikan Yayınevi.
Özden, Kemal (2016), “Hans Von Kiesling’in Gözünden Birinci Dünya Savaşı Sırasında Kutü’l-Amâre ve İran Operasyonları”, I. Dünya Savaşı’nda Irak Cephesi Uluslararası Sempozyumu (28-29 Nisan 2016 Mardin) Bildiri Kitabı, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, ss. 337-363.
Sabis, Ali İhsan (1991), Harp Hatıralarım (Birinci Cihan Harbi), c. III, İstanbul: Nehir Yayınları.
Sarısaman, Sadık (1994), Golç Paşa ve XIII. Kolordu Harekâtı Döneminde Osmanlı-İran İlişkileri (Ekim 1915-Nisan 1917), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Taş, Necati (2014), Nurettin Paşa, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
Yılmaz, Faruk (2012), Colmar Von Der Goltz, Yirminci Yüzyıl Başlarında Osmanlı-Alman İlişkileri “Golç Paşa’nın Hatıratı”, İstanbul: İz Yayıncılık.
Wallach, L. Jehuda (1985), Bir Askeri Yardımın Anatomisi, Türkiye’de Prusya Alman Askeri Heyetleri (1835-1919), (çev. Fahri Çeliker), Ankara: Genelkurmay Basımevi.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi