OSMANLI MODERNLEŞMESİN’DE TOPLUM KARŞISINDA ÖZNELEŞMEK; MEKTEB-İ TIBBİYE VE İÇTİMAİ TABİP GELENEĞİ

Doğrunun tek olduğu ve bilim sayesinde kolaylıkla elde edilebildiği bir anlam dünyası içinde Batılılaşma, Osmanlı topraklarında yeni bir aydın kimliği yaratmakla kalmadı aynı zamanda bu kimliğe yaslandı. Söz konusu bu yeni zümre özellikle Mekteb-i Tıbbiye’de aldıkları eğitiminin sonucunda hayat adını verdikleri süreci kimyasal, fiziksel, biyolojik değişmelere yani “maddi” etmenlere bağlamaktaydı. Pozitivist yaklaşım onlara doğrusal bir tarih anlayışı vermiş ve toplumun fiziksel bir nesne gibi incelenebileceği sanısını yaratmıştı. Öte yandan pozitivizm, aydınların toplumu biçimlendirme çabasına meşruiyet de sağlamaktaydı. Bilimin adım adım ilerlediği bir dünyada toplumların da bilim takip etmeleriyle bizzat tarih doğrusal bir hale gelmekteydi. Bunun anlamı bugün ‘geri’ kalmış olan toplumların ancak ‘ileri’ gitmiş olanları taklit ederek, onların geçtiği yoldan ilerlemenin mümkün olan tek gerçekçi yöntem olduğuydu. “Geri” kalmış toplumlar için modern bilimin gereğine uygun bir toplum ve yaşam biçimi modeli oluşturmak ve toplumu biran önce bu kalıp içinde şekillendirmek gereklilik halini almıştı. Bu doğrultuda ortaya çıkan toplumsal mühendislik faaliyeti öncelikle Mekteb-i Tıbbiye de karşılık bulacak ve buradan yetişenler modernleşmenin taşıyıcı haline gelecekti. Bu çalışma Osmanlı aydınlarının “tarihsel kurtarıcılık” rolünü oynama iradesini kendi içinde nasıl, hangi koşullarda ve niçin hissettiğini, “toplumsal dönüştürücülük” rolünü yerine getirirken hangi yöntemleri izlediklerini ve bütün bunların Mekteb-i Tıbbiye’deki müfredat ile olan ilişkisi üzerinden anlamayı amaçlamaktadır. Türkiye’de birçok sosyal meselenin tarihçilerin ve tarih çalışmalarının gündemine girmeden, romanların konusu olduğu gerçeğini de göz önüne alarak, zengin bir içreğe sahip edebi metinlerin artık daha fazla başvurulan bir akademik alana dönüştüğü de unutulmamalıdır. Dolayısıyla Türk modernleşmesinin yarattığı aydın tipini bütün boyutlarıyla anlamak edebi metinlere de başvurmayı zorunlu hale getirmektedir.

Anahtar Kelimeler:

İçtimai Tabip, Mekteb-i Tıbbiye, Osmanlı Modernleşmesi, Pozitivizm, Abdullah Cevdet

COTTON PRODUCTION AND COTTON POLICIES DURING INONU ERA IN TURKEY (1938-1950)

This study addressed cotton production and cotton policies and their repercussions on Turkish economy between November 11, 1938 (Ismet Inonu was elected president) and May 14, 1950 (the Democratic Party came to power) in the light of numerical data. The study covered the subject matter in five periods; (1) Cotton production activities during the Inonu era, (2) cotton seed breeding, (3) cotton trade, (4) national and international communications, congresses and meetings on cotton and (5) cotton-related corporatization and cooperation activities. Data were collected from the Presidency Republican Archive Documents, official publications, Memorandum Diary of the Grand National Assembly of Turkey, laws and minute books, Official Gazette of the Republic of Turkey, annual statistics and articles in the financial journals of the era. The study also assessed global developments in cotton production. The results are as follows: After Ismet Inonu was elected president, foreign educational films were purchased to improve the cotton farming techniques of Turkish farmers. US Cleveland and Akala seeds as well as local seeds were widely cultivated. Moreover, commissions were established to address the problems of cotton production and industry. Significant progress was made in the fields of irrigation, mechanization, seed breeding, pest control and cooperation. In addition, congresses and meetings were held. All these efforts increased cotton production and trade, which, in turn, made significant contributions to the national economy.

Keywords:

General Directorate of Cotton Works, Çukurova, Cotton Production, Cotton Seed, World War II,

PDF

___

KAYNAKÇAAhıska, Meltem, (2005), Radyonun Sihirli Kapısı Garbiyatçılık ve Politik Öznellik, Metis Yay., İstanbul.Berker, Nadire – Yalçın, Selim, (2008),Tıbbiye’nin ve Bir Tıbbiyelinin Öyküsü, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul.Dirlik, Arif, (2010), Postkolonyal Aura Küresel Kapitalizm Çağında Üçüncü Dünya Eleştirisi, 2. Baskı, Boğaziçi Üniversitesi Yay., İstanbul. Engelhard, (2017), Tanzimat ve Türkiye, Çevirmen Ali Reşad, 2. Baskı, Kaktüs Yay., İstanbul.Etöz, Zeliha - Işık, Nurhan Erol, (2003), “Doğu ve Batı’nın Dayanılmaz Hafifliği: Ahmet Altan’ın ‘Kılıç Yarası Gibi’ ve ‘İsyan Günlerinde Aşk! Adlı Romanlarının Anlam Dünyası”, Doğu-Batı, Sayı 22, Ankara.Göle, Nilüfer, (2012), Mühendisler ve İdeoloji, 5. Baskı, Metis Yay., İstanbul.Güntekin, Reşat Nuri, (1979), Gökyüzü, 6. Baskı, İnkılap Kitapevi, İstanbul.Hanioğlu, M. Şükrü, (2006), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Zihniyet, Siyaset ve Tarih., Bağlam Yay., Ankara.Hanioğlu, M. Şükrü, (1981), Bir Siyasal Düşünür Olarak Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, İstanbul.Hanioğlu, M. Şükrü, (1985), Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1889-1902), İletişim Yay., İstanbul.Kahraman, Hasan Bülent, (2010), Türk Siyasetinin Yapısal Analizi-1, Agora Kitaplığı, İstanbul.Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, (2003), Bir Sürgün, 4. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.Karpat, Kemal, (19629, Türk Edebiyatında Sosyal Konular, Varlık Yay., Ankara.Koç, Murat, (2005), Türk Romanında İttihat Terakki (1908-2004), Temel yay., İstanbul.Korlaelçi, Murtaza, (2001), “Pozitivist Düşüncenin İthali”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, Cilt 1, İletişim Yay., 2. Baskı, İstanbul.Mahçupyan, Etyen, (2000),Batı’da Doğu’ya Dünden Bugüne Zihniyet Yapıları ve Değişim, Patika Yay., İstanbul.Mahçupyan, Etyen, (1998),Türkiye’de Merkeziyetçi Zihniyet, Devlet ve Din, Patika Yay., İstanbul.Mardin, Şerif, (2012), Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, 12. Baskı, İletişim Yay., İstanbul.Mardin, Şerif, (1991), Türk Modernleşmesi, İletişim Yay., İstanbul.Öztürk, Hülya, (2009), Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane ve Kurucusu Charles Ambroise Bernard, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.Pamuk, Orhan, (2000), Cevdet Bey ve Oğulları, 14. Baskı, İletişim yay., İstanbul.Pamuk, Orhan, (2012), Sessiz Ev, İletişim Yay., 33. Baskı, İstanbul.Tekeli, İlhan, “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Eğitim Kurumlarının Gelişimi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 3, İletişim Yay., İstanbul.Ünivar, Kerem, (2001), “Abdullah Cevdet”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, Cilt 1, İletişim Yay., 2. Baskı, İstanbul.Ülken, Hilmi Ziya, (2013),Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi