LONDRA-ZÜRİCH ANLAŞMALARINA GİDEN SÜREÇ (05.02.1959-19.02.1959)
Türk siyaset tarihinde “Kıbrıs Meselesi” önemli bir yer teşkil etmektedir. Kıbrıs adası tarihten bugüne çeşitli devletlerin çıkar çatışmalarına sahne olmuştur. Demokrat Parti iktidarı döneminde de Kıbrıs meselesi devletin önemli konularından biri haline gelmiştir. 1954 yılından 1959 yılına değin geçen 5 senede Türk ve Yunan devletli arasındaki çatışmanın çözümü için 1959 yılında adım atılmış ve adanın fiili sahibi görünümünde olan İngiltere’nin nezaretinde çözüm arayışlarına girişilmiştir. Bu çalışmanın amacı yaklaşık olarak 1 ay sürmüş olan konferanslar ve anlaşmalar sürecinin içeriğini detaylı olarak aktarmaktır. Genel bir Kıbrıs siyasi tarihinden bahsetmekten ziyade bu 1 aylık süreçte devlet liderlerinin birbirileriyle olan müzakereleri, sürecin genelini yöneten Dış İşleri bakanlarının konuyla ilgili açıklamaları, Kıbrıs davasının dünya devletleri basınındaki yankıları, Başbakan Adnan Menderes’in Londra uçak kazası ve yarattığı akisler aktarılmaya çalışılacaktır. Bu çalışmada Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinin arşivleri başta olmak üzere Devlet Arşivleri Başkanlığından tedarik edilen arşiv vesikalarından ve çeşitli araştırma eserlerden faydalanılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Türk-Yunan İlişkileri, Kıbrıs, Londra-Zürich Anlaşmaları, Londra Uçak Kazası
CHP PROPAGANDA COMMITTEES IN 1950 ELECTIONS
The 1950 election is an important historical event and breaking point in the history of Turkish Democracy as much as the transition to multi-party life in 1945 and the first free elections in 1946. As a matter of fact, in this election, the The Republican People’s (CHP) left the power it has held for twenty seven years to the DP. However, before the elections, the CHP has a strong belief that it will maintain its power. Moreover, it was prepared for election in a method that has never been used before. It has established the Propaganda Committees as a structure that will only carry out election and propaganda activities within its organization. Propaganda Committees consist of a dual structure as central and provincial. In the center, there is the Propaganda and Broadcasting Bureau of the CHP General Administration Council, which is responsible for the coordination and management of the committees. In the provinces and districts, propaganda committees were established separately from CHP organizations. The main task of the propaganda committees is to make CHP propaganda in the places where they are in line with the instructions sent from the center and to prepare for the elections. Committees consisting of three to five people will be elected from among the members of CHP provincial and district organizations or from outside. Attention was paid to the fact that the members were sociable, able to speak freely in the public and gained the love of the people. Although their structures and numbers may be different according to their regions, the committees were asked to appeal to all segments of the society. After the establishment of the committees, materials such as brochures, posters, flyers prepared from the center were sent to be used during propaganda activities. In these materials, what the CHP has done in the field of economy, industry, agriculture, education, health and transportation during its twenty-seven years in power is included. The committees conveyed these informations to the voters through the visits and meetings they organized in provinces, districts, towns and villages and distributed the materials. The General Board of Directors Propaganda and Broadcasting Bureau requested weekly reports on these activities of the committees and shaped their propaganda activities in line with these reports. In this study, the formation, structure and activities of the Propaganda Committees are mainly discussed within the framework of archive documents.
___
- I. Arşiv Belgeleri I.I. Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
- BCA, 030.01.7.39.2/5
- BCA, 030.01.123.790.2
- BCA, 030.01.63.386.15/1.
- BCA, 030.01.63.388.9.
- BCA, 030.18.01.152.15.8.
- II. Resmi Yayınlar
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Albümü (1920-1980), II, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No: 1, Ankara 2010.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Devre: XI, Cilt: VIII, İçtima: II (2 Mart 1959)
- __________________________________, Devre: XI, Cilt: VIII, İçtima: II (4 Mart 1959)
- III. Gazeteler
- Bozkurt, 18 Aralık 1958
- Cumhuriyet (6-21 Şubat 1959)
- Milliyet (8-22 Şubat 1959)
- IV. Telif Eserler
- Armaoğlu, Fahir (2016), Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995), 21. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları.
- Birand, Mehmet Ali vd. (2007), Demirkırat Bir Demokrasinin Doğuşu, İstanbul: Doğan Kitap.
- Clogg, Richard (2018), Yunanistan’ın Kısa Tarihi, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
- Erim, Nihat (2005), Günlükler 1925-1979, Cilt: II, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- İnönü, İsmet (2016), Defterler 1919-1973, (Haz. Ahmet Demirel), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Karaveli, Orhan (2010), Görgü Tanığı Bir Gazetecinin Sıradışı Anıları, İstanbul: Doğan Kitap.
- Kılçık, Haluk (1992), Adnan Menderes’in Konuşmaları Demeçleri Makaleleri, Cilt: III, İstanbul: Demokratlar Kulübü Yayınları.
- Sarol, Mükerrem (2014), Bilinmeyen Menderes, Cilt: II, İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
- Öymen, Altan (2014), …Ve İhtilal, İstanbul: Doğan Kitap.
- Uçarol, Rifat (2015), Siyasi Tarih (1789-2014), 10. Baskı, İstanbul: Der Yayınları.
- V. Makaleler
- “Doğan Nadi Bildiriyor”, Cumhuriyet, 20 Şubat 1959.
- “İzzet S. Sedes Londra’dan Bildiriyor”, Milliyet, 13 Şubat 1959.
- _____________________________, Milliyet, 17 Şubat 1959.
- _____________________________, Milliyet, 19 Şubat 1959.
- _____________________________, Milliyet, 20 Şubat 1959.
- “İzzet S. Sedes Zürich’ten Bildiriyor”, Milliyet, 10 Şubat 1959.
- _____________________________, Milliyet, 11 Şubat 1959.
- _____________________________, Milliyet, 12 Şubat 1959.
- Göktepe, Cihan ve Bilgiç, Tuba Ünlü (2014) “İngiliz Güvenlik ve Dış Politikasında Kıbrıs (1945-1974), Bilig, Sayı: 68, s.141-168.
- İnan, Süleyman (2019), “İngiliz Belgelerinde Adnan Menderes’in Uçak Kazası”, Belgi, C: II, Sayı:19, s.1884-1909
- Nadi, Nadir (1959) “Peşin Hüküm Yok”, Cumhuriyet, 13 Şubat 1959.
- Sarıkoyuncu Değerli, Esra (2012), “Demokrat Parti Döneminde Türkiye’nin Kıbrıs Politikası”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, Cilt: VI, Sayı: 11, s.85-101.
- Sönmezoğlu, Faruk (1984), “Kıbrıs Sorunu ve Birleşmiş Milletler”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: XXXVIII, Sayı: 3-4, s.223-255.
- Yalçın, Emruhan (2005), “Rauf R. Denktaş’ın Kıbrıs’ta Bitmeyen Mücadelesi”, Atatürk Dergisi, Cilt: IV, Sayı: 4, s.111-148.
- Yücel, Hasan Ali (1959) , “Kıbrıs’a Çıkan Yol”, Cumhuriyet, 18 Şubat 1959.
- VI. İnternet Kaynakları
- https://tr.qwe.wiki/wiki/Evangelos_Averoff (Erişim Tarihi: 02.01.2020)
- https://www.mttb.org.tr/sayfalar/tarihce/94 (Erişim Tarihi: 03.04.2020)
- http://www.mfa.gov.tr/sayin-melih-rauf-esenbel_in-ozgecmisi.tr.mfa (Erişim Tarihi: 03.04.2020)
- https://web.archive.org/web/20100814000121/http://www.mucahit.net/Dergiler/Dergi63/Sayfa_22.htm#ust (Erişim Tarihi: 04.04.2020)
- https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100110555 (Erişim Tarihi: 09.04.2020)
- https://www.britannica.com/biography/Hugh-Foot (Erişim Tarihi: 10.04.2020)
- https://www.gov.uk/government/history/past-prime-ministers/harold-macmillan (Erişim Tarihi: 10.04.2020)
- https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/02/160218_arsiv_odasi_adnan_menderes (Erişim Tarihi: 15.04.2020)
- http://www.mfa.gov.tr/ittifak-antlasmasi-_zurich_11-subat-1959_.tr.mfa (Erişim Tarihi: 21.04.2020)
- http://www.mfa.gov.tr/kibris-cumhuriyetinin-temel-yapisi-_zurih_11-subat-1959_.tr.mfa (Erişim Tarihi: 21.04.2020)
- ISSN: 2146-4456
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2011
- Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler
DEMOKRAT PARTİ'NİN ATATÜRK FİLMİ PROJELERİ
LONDRA-ZÜRİCH ANLAŞMALARINA GİDEN SÜREÇ (05.02.1959-19.02.1959)
İMPARATORLUKLARIN DAĞILMA SÜRECİNDE OSMANLI DEVLETİ'NDE VE AVUSTURYA'DA KADIN HAREKETİ
İNÖNÜ DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DE TÜTÜN YETİŞTİRİCİLİĞİ VE POLİTİKASI (1938-1950)
OSMANLI KİMLİĞİNDEN TÜRK ULUSUNA: MODERNLEŞEN TÜRKİYE’DE MİLLİ KİMLİK POLİTİKALARI