1934 TARİHLİ SOYADI KANUNU UYGULAMALARI ve MALATYA ÖRNEĞİ: (FIRAT GAZETESİ VERİLERİNE GÖRE)

Türk İnkılâbının en önemli özelliği, millî kurumsal bir yapı oluşturma çabasıdır. Yeni düzen çalışmaları olarak değerlendirebileceğimiz Türk İnkılâbının hemen her alanında bu özelliği görmek mümkündür. Türk Tarihi ve Türk Dili çalışmalarının tabii bir yansıması olarak değer kazanan ve bütün bireylerin “Öz adları” yanında bir de “Soy Adı” taşımalarına ilişkin çalışmalar; millî kimliğin oluşturulması amacıyla atılan en önemli adımlardan biri olmuştur. Uygulama ile batılı toplumlarda olduğu gibi aile reisinin alacağı ve aile bireylerinin de kullanabileceği bir soy adının belirlenmesi amaçlanmıştı. Konu,  Hükümetin hazırladığı bir kanun tasarısıyla TBMM.’ye getirilmişti. Soyadı Kanunu düzenlemesi, 21 Haziran 1934’te kabul edilmişti. 26 Kasım 1934’te çıkartılan bir başka kanunla da ağa, hacı, hafız, hoca, molla, efendi, bey, beyefendi, paşa, hanım, hanımefendi ve hazret gibi lakap ve unvanların kullanılması kaldırılmıştı. Vatandaşların, kanunun karşısında ve resmî belgelerde yalnız adlarıyla anılacakları belirtilmişti. Ayrıca işlemlerin kolaylıkla yapılmasını sağlamak amacıyla bir de “Soy Adı Nizamnamesi” çıkartılmıştı. Soyadı Kanununun çıkmasından sonra her yörede olduğu gibi Malatya’da da her aile reisi kabiliyetlerine, mesleklerine ve birtakım alışkanlıklarına göre “soy adı” bulma arayışına girmişti. Yerel basın da konuyu sütunlarına taşıyarak vatandaşların uygun bir soy adı seçmelerine yardımcı olmuştu. Bir kamu görevi olarak kabul edilen bu tür bir çalışmayı, Malatya’nın tek yerel gazetesi olan Fırat üstlenmişti. Çalışma, 2 Ocak1935-2 Temmuz 1936 tarihleri arasında Malatya’daki soy adı seçme sürecini ve Fırat Gazetesinin verilerine göre ailelerin seçtikleri soy adlarıyla ilgili örnekleri içermektedir. 

___

  • Arşiv BelgeleriBCA 490 -01-15- 81- 2/5.
  • BCA 490 -01-15- 81- 2/6.
  • BCA 490 -01-15- 81- 2/7.
  • Kızılkaya, Nezir Malatya Basın Tarihi (1923-2003). Malatya Kitaplığı, İstanbul 2016
BELGİ DERGİSİ-Cover
  • ISSN: 2146-4456
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2011
  • Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi