SPORDA TÜKETİCİ ETNOSENTRİZMİ: ÖLÇEK UYARLAMA VE BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmanın amacı, Shimp ve Sharma (1987) tarafından geliştirilen Tüketici Etnosentrizmi Ölçeği’nin (Consumer Ethnocentric Tendency Scale – CETSCALE) a) spor ürünleri tüketicileri için uyarlanması b) uyarlaması yapılan bu ölçek ile spor ürünleri kullanan Türk tüketicilerin etnosentrik eğilimlerinin belirlenmesidir. Çalışma, bu amaçlar doğrultusunda iki aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir: Çalışmanın birinci aşamasında, orijinal formu Shimp ve Sharma (1987) tarafından geliştirilen ölçek, Türk kültürü için uyarlanmış ve “Spor Ürünlerine Yönelik Etnosentrik Eğilim Ölçeği” elde edilmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında ise; birinci aşamada elde edilen yeni ölçek kullanılarak, spor ürünleri kullanan Türk tüketicilerin etnosentrik eğilimleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma bulgularına göre spor ürünleri kullanan Türk tüketicilerin etnosentrik eğilimleri “2.57” -orta düzey- bulunmuştur. Spor ürünü kullanan Türk tüketicilerin etnosentrik eğilim düzeylerinde demografik değişkenler açısından ise anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Çalışmanın spor sektöründe etnosentrizm kavramı ile ilgili literatüre katkı sağlaması ve aynı zamanda spor ürünü satan işletmelere strateji geliştirmelerinde ve uygulamalarında kullanabilecekleri bir ölçek sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Spor Pazarlaması, Spor Ürünü, Tüketici Davranışı, Etnosentrizm, Etnosentrik Eğilim

The aim of this study is (a) to adapt the Consumer Ethnocentric Tendency Scale (CETSCALE) developed by Shimp and Sharma (1987) for Turkish consumers using sports products, (b) to determine the ethnocentric tendencies of Turkish consumers who use sports products with the adapted scale. The study was carried out in two stages for these purposes: In the first stage; the scale developed by Shimp and Sharma (1987) was adapted for Turkish culture and “Ethnocentric Tendency Scale for Sport Products” was obtained. In the second stage; By using the new scale obtained in the first stage, the ethnocentric tendencies of Turkish consumers using sports products were tried to be determined. According to the findings of the study, the ethnocentric tendencies of Turkish consumers using sports products were found to be “2.57”- moderate level. No significant difference was found in the ethnocentric tendency levels of Turkish consumers using sports products in terms of demographic variables. The study is expected to contribute to the literature on the concept of ethnocentrism in the sports sector, as well as to provide a scale to the companies selling sports products that they can use in developing and implementing their strategies.

PDF

___

1. Akın M., Çicek R., Gürbüz E., İnal E. (2009). Tüketici etnosentrizmi ve davranış niyetleri arasındaki farklılığın belirlenmesinde CETSCALE ölçeği. Ege Akademik Bakış, 9(2): 489-512.
2. Arı E.S., Madran, C. (2011). Satın alma kararlarında tüketici etnosentrizmi ve menşe ülke etkisinin rolü. Öneri, 9(35): 15-33.
3. Arıkan R. (2013). Anketler ve Anket Soruları. Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara.
4. Armağan A.E., Gürsoy, Ö. (2011). Satın alma kararlarında tüketici etnosentrizmi ve menşe ülke etkisinin CETSCALE ölçeği ile değerlendirilmesi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2): 67-77.
5. Asil H., Kaya İ. (2013). Türk tüketicilerin etnosentrik eğilimlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42(1): 113-132.
6. Aysuna C., Altuna O.K. (2008). Türkiye ve KKTC tüketicilerinin demografik özellikler açısından etnosentrizm düzeylerinin incelenmesine yönelik bir karşılaştırma. Öneri Dergisi, 8(29), 147-157.
7. Baş T. (2006) Anket. 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
8. Bozyiğit S., Akkan E. (2011). Tüketici etnosentrizmi ile satın alma niyeti ve otoriter tutumla yetiştirilme arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik pilot bir çalışma. Cag University Journal of Social Sciences, 8(2).
9. Büyüköztürk Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
10. Candan B., Aydın K., Yamamato G.T. (2008). A research on measuring consumer ethnocentrism of young Turkish customers purchasing behaviours. Serbian Journal of Management, 3(1): 39-60.
11. Cengiz G. (2011). Tüketici etnosentrizmi ve ülke imajı üzerine kültürler arası bir çalışma: Türkiye ve Yunanistan örneği. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
12. Çilingir Z. (2014). Tüketici etnik kökenciliği eğilimi ölçeği (CETSCALE): İstanbul ili tüketicileri üzerine bir pilot araştırma. International Journal of Economic and Administrative Studies, Year:7 Number 13, Summer 2014 ISSN 1307-9832.
13. Dedeoglu A.O., Savasci I., Ventura, K. (2005). Consumer ethnocentrism portrayed in the advertisings and meanings actualized by consumers: a case of Turkey. ACR Asia-Pacific Advances In Consumer Research, 6, 274-279.
14. Eroğlu A.H., Sarı S. (2011). Tüketici etnosentrizmi ve marka bağlılığı arasındaki ilişki. Journal of Alanya Faculty of Business/Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3(2), 39-55.
15. Ezzat A. (2020). Farklı kültürlerin etnosentrik tüketim davranışlarına yansıması: Türkiye ve Irak’ta öğrenim gören üniversite öğrencileri arasında bir araştırma. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 72-88.
16. Field A. (2005). Discovering statistics using SPSS (2nd ed.). London: Sage Publications.
17. Fişne M., Karagöz, Y. (2016). Uluslararası spor organizasyonları için gönüllü motivasyonları ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-16.
18. Gökçe A. (2019). Tüketici etnosentrizmi ve döviz yatırım tercihleri. Master's thesis, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
19. Gürbüz S., Şahin F. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları, Ankara.
20. Halis M., Adilova S. (2016) Turistik ürün tüketicilerinin satın alma kararlarında etnosentrik tutumlar: Bakü’de bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 13(3), 6-22.
21. Hofstede G. (1984). Culture’s consequences: international differences in work-related values, Abridged Ed., Sage Publications, London.
22. İşler B.D. (2013). Tüketici etnosentrizmi ve menşe ülke etkisi ekseninde satın alma kararlarındaki rolü: CETSCALE ölçeği ile bir uygulama, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1): 93-121.
23. Karagöz Y. (2014). SPSS 21.1 Uygulamalı Biyoistatistik. Nobel Yayınevi, Ankara.
24. Kardes F.R. (2002). Consumer behavior and managerial decision making (2.bs). Upper Saddle River, N.J: Prentice Hall.
25. Kartal M., Bardakçı, S. (2018). SPSS ve AMOS uygulamalı örneklerle güvenirlik ve geçerlik analizleri. Ankara, Akademisyen Kitabevi.
26. Kartal M., Bardakçı S. (2019). Tutum ölçekleri. Akademisyen Yayınevi, Ankara.
27. Kline R.B. (1994). An easy guide to factor analysis. Routledge, New York.
28. Levine R.A., Campbell D.T. (1972). Ethnocentrism: theories of conflict, ethnic attitudes and group behavior. New York: John Wiley and Sons.
29. Luque-Martinez T., Ibanez-Zapata J.A., Salvador Del B.G. (2000). Consumer ethnocentrism measurement: an assessment of the reliability and validity of the cetscale in Spain. European Journal of Marketing, 34(11/12): 1353-1373.
30. Özden A.T. (2017). Etnosentrik eğilimin tüketicilerin satın alma davranışına etkisi: Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgeleri üzerine karşılaştırılmalı analiz. Yayınlanmamış doktora tezi. Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
31. Poyraz Ö.O. (2017). Etnosentrik eğilimlerin tüketici davranışları üzerine etkisi: Azerbaycan ve Türkiye karşılaştırması. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, Journal of Consumer and Consumption Research, 9(2), 163-187.
32. Schiffman L.G., Kanuk L.L (2000). Consumer Behaviour. London: Prentice-Hall.
33. Sharma S., Shimp T.A., Shın, J. (1995). Consumer ethnocentrism: a test of antecedents and moderators. Journal of the Academy of Marketing Science, 23(1): 26-37.
34. Shimp T. A. (1984). Consumer ethnocentrism-the conceptand a preliminary empirical test. Advances in Consumer Research, 11: 285-290
35. Shimp T.A., Sharma S. (1987). Consumer ethnocentrism: construction and validation of the cetscale. Journal Of Marketing Research, 24 (8): 280-289.
36. Sumner W.G. (1906). Folkways: a study of the sociological importance of usages, manners, customs, mores and morals. Boston: Ginn and Company.
37. Tavşancıl E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık, Ankara
38. Tayfun A., Gürlek M. (2014). Tüketici etnosantrizminin yerli turistik ürün satın alma niyeti üzerindeki etkisi. About This Journal, 34, 33.
39. Tuncer M.A., Gökşen H. (2016). İçecek sektöründe tüketici etnosentrizmi: Türkiye-Hollanda karşılaştırmalı uygulaması. International Review of Economics and Management, 4(1), 67-95.
40. Türkmen S., Köroğlu A. (2017). Tüketici etnosentrizmi ölçeği: geçerlilik ve güvenilirlilik çalışması. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 1(1), 36-46.
41. Uyar K. (2014). Tüketici etnosentrizmi ve marka ismi değerlendirmeleri: Kayseri’de bir uygulama. Doktora Tezi. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri. https://tez. yok. gov. tr/UlusalTezMerkezi,(Tez No. 375816)).
42. Uyar K., Dursun Y. (2015). Farklı ürün kategorilerinde yabancı markalama ve tüketici etnosentrizmi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 363-382.
43. Watson J.J., Wright K. (2000). Consumer ethnocentrism and attitudes toward domestic and foreign products. European Journal of Marketing, 34 (9/10): 1149-1166.
44. Yapraklı T.Ş., Keser E. (2013). Tüketici etnosentrizmi: Beyaz eşya ve içecek sektörlerinde karşılaştırmalı bir saha araştırması, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(25), 385-420.