İlköğretim Genel Eğitim Sınıfı İle Özel Eğitim Sınıfında Öğrenim Gören Kaynaştırma Öğrencilerinin Sosyal Becerilerinin İncelenmesi
Bu çalışmanın amacı, ilköğretimde genel eğitim sınıfında kaynaştırma uygulamasından yararlanan
destek eğitimden alan, destek eğitim almayan ve özel eğitim sınıflarına devam eden özel gereksinimli
öğrencilerin sosyal becerilerini incelemek ve karşılaştırmaktır. Araştırma zihinsel yetersizliğe sahip
kaynaştırma sürecindeki öğrencilerinin sosyal becerilerini karşılaştırmalı olarak inceleyen betimsel bir
çalışmadır. Çalışma grubu 2010-2011 eğitim-öğretim yılında İzmir ilinde 12 ilköğretim okuluna devam
eden zihinsel yetersizliğe sahip 190 öğrenciden oluşmaktadır. Veriler, Sosyal Beceri Derecelendirme
Sistemi-SBDS (Social Skills Rating System) ile toplanmıştır. İlköğretim sınıflarına devam kaynaştırma
öğrencilerinin, ilköğretim sınıflarına devam eden aynı zamanda destek eğitim odasından destek
eğitim alan kaynaştırma öğrencilerinin ve ilköğretim okullarında özel eğitim sınıflarına devam eden
öğrencilerin sosyal beceri ve problem davranış düzeyleri arasında herhangi bir farklılık
bulunmamıştır. Akademik yetersizlik açısından karşılaştırıldığında ise özel eğitim sınıfı öğrencilerinin
akademik becerileri düzeyleri diğer iki gruba göre daha yüksek bulunmuştur. Özel gereksinimli
öğrencilerinin sosyal becerilerini etkileyen değişkenlerle ilgili daha çok çalışma yapılmasına
gereksinim vardır.
A Comparative Analysis on The Social Competences of Maintreaming Students in Genaral Education Class and Special Education Class
The aim of this study is to compare and research the social skills of the students with mainstreamingwho are attending to primary school classes, the mainstreaming students who are attending toprimary school classes and also getting support training in support training chamber, and themainstreaming students who are attending to special classes formed in primary school body. Theresearch is a descriptive study comparatively analyzing the social skills of mental disability students.In this research study group, there are 190 mainstreaming students who have mental disability andare educated at 12 primary schools in İzmir in 2010-2011 educational years. The data was used bySocial Skills Rating System –SBDS which was developed by Gresham and Eliot in 1987 and adaptedinto Sucuoğlu ve Özokçu (2005). In the results of the research no differences has been found on levelsof social skills and the levels of problem behaviour of the students with mainstreaming who areattending to primary school classes, the mainstreaming students who are attending to primary schoolclasses and also getting support training in support training chamber, and the mainstreaming studentswho are attending to subclasses formed in primary school. According to the academic competence, thelevels of academic skills of the students of subclasses have been found higher than the other twogroups. There is need to more research about variables related with social skills of students withspecial needs.
___
- Akkök, F. (1999a). İlköğretimde Sosyal Becerilerin Geliştirilmesi, (Öğretmen El Kitabı). İstanbul:
Özgür Yayınları.
Akkök, F. (1999b). İlköğretimde sosyal becerilerin geliştirilmesi (Anne baba el kitabı). İstanbul:
Milli Eğitim Basımevi.
Aktaş, C. & Küçüker S. (2002), Bilişsel-Duyuşsal Odaklı Bir Programın İlköğretim
Öğrencilerinin Fiziksel Engelli Yaşıtlarına Yönelik Sosyal Kabul Düzeylerinin Etkisinin
İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 3(2), 15-25.
Alptekin, S. (2010), Akranların Sosyal Becerilere Model Olduğu Doğrudan Öğretimin Zihinsel
Engelli Öğrencinin Sosyal Becerileri Kazanması, Sürdürmesi, Genellemesi ve Sosyal Kabule
etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Avcıoğlu, H. (2001). İşitme engelli çocuklara sosyal becerilerin öğretilmesinde işbirlikçi öğrenme
yaklaşımı ile sunulan öğretim programının etkinliğinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora
Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Avcıoğlu, H. (2005). Etkinliklerle Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
Baker, J.E.( 2003). Social skills Training. For children and Adolescents with Asperger Syndrome and
Social Communication Problems. Shawnee mission, KS: Autism Asperger Publishing
Company.
Batu, S. & Kırcaali-İftar, G. (2006). Kaynaştırma. Ankara : Kök Yayıncılık.
Çayır, A. (2009). Öğrenme Güçlüğü Çeken Bir İlköğretim 3. Sınıf Öğrencisinin Kaynaştırma
Sınıfındaki Sosyal Uyum Becerilerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Çifçi, İ. ( 2001). Zihinsel Engelli Bireyler İçin Hazırlanan Bilişsel Süreç Yaklaşımına Dayalı Sosyal
Beceri Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora tezi, Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çifci, İ. & Cora-İnce, N. (2002). Zihinsel Engelli Öğrencilerin Davranış Problemlerinin Öğretmen
Adayları Tarafından Belirlenmesi. XII. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildiri Kitabı.
Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, Yayın no: 193.
Cook, B. G., & Semmel, M. I. (1999). Peer acceptance of included students with disabilities as
a function of severity of disability and classroom composition. Journal of Special
Education, 33(1), 50–61.
Çolak, A. (2007). Kaynaştırma Uygulanan Bir İlköğretim Sınıfındaki Sosyal Yeterlilik Özeliklerinin
Betimlenmemiş ve İyileştirilmesi Çalışmaları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu
Üniv., Eğt. Bilimleri Enstitüsü.
Connor, M. (2000). Asperger syndrome (Autistic Spectrum Disorder) and the self-reports of
comprehensive school students. Educational Psychology in Practice. 16 (3), 285-295.
DiSalvo, C. A., & Oswald, D. P. (2002). Peer-mediated interventions to increase the social
interaction of children with autism: Consideration of peer expectations. Focus on
Autism and Other Developmental Disabilities, 17, 198-207.
Farmer, W. T., Pearl, R. & Acker, R. M. V. (1996). Expanding the social skills deficit
framework: A developmental synthesis perspective, classroom social Networks and
implications for the social growth of students with disabilities. Journal of Special
Education. 30(3), 232-256.
Girli, A. & Atasoy, S. (2008) The view of autistic and mental retarded inclusion students
about their peers and school experiences. 2.International conference on special
education “sharing knowledge & experience around the world.(ICOSE) MarmarisMuğla-Turkey.
Gresham, F. M. & Eliot, S. N. (1987). The Relationship Between Adaptive Behavior and Social
Skills: Issues In Definition and Assessment. The Journal of Special Education. 2, 167-181.
Hardiman, S., Guerin, S., & Fitzsimons, E. (2009). A Comparison Of The Social Competence
of Children With Moderate Intellectual Disability In Inclusive Versus Segregated
School Settings. Research in Developmental Disabilities. 30, 1 (2), 397–407.
Kaner, S. (2000). Özel Eğitime Giriş Dersinin, Öğretmen Adaylarının Zihinsel Engellilere
Yönelik Tutumlarına Etkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(1), 32-43.
Kabasakal, Z., Girli, A., Okun, B., Çelik, N.,& Vardarlı, G. (2008). Kaynaştırma Öğrencileri,
Akran İlişkileri ve Akran İstismarı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi
Dergisi. 23, 169-176
Karadağ, H. (2008). Adana İlindeki Eğitilebilir Zihinsel Engelli Çocukların Sosyal Gelişim
Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Adana.
Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi (16. Basım). Ankara: Nobel Yayınları.
Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: Tanımı, Gelişimi ve İlkeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 5 (2) 1-13.
Kargın, T., Acarlar, F. &Sucuoğlu, B. (2003). Öğretmen, Yönetici ve Anne-Babaların
Kaynaştırma Uygulamalarına İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi.
4(2), 55-77.
Lane L.K. (2004). Teacher expectation of student behavior: Social skills necessary for success
in elementary school classroom. Journal of Special Education (online). Available: http: //
www. findarticles. com/ p/ articles/ mi_m0HDF/ is_2_3 8/ ai_n6143644.
Leaf, J. B, Taubman, M. Bloomfield, S. Palos-Rafuse, L. Leaf, R., Mc Eachin, J. & Oppenhaim,
M. L. (2009). Increasing social skills and pro-social behavior for three children
diagnosed with autism through the use of a reaching package. Research in Autism
Spectrum Disorders. 3, 275-289. Journal homepage:
http://ees.elseiver.com/RASD/default.asp.
Matson, J. L., Matson, M.L., & Rivet, T.T. (2007). Social-Skills Treatments for Children With
Autism Spectrum Disorders: An Overview Behavior Modification. 31, 682-
707, doi:10.1177/0145445507301650
Milli Eğitim Bakanlığı, (2008). Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
Genelge, 2008/60.
Myles, B. (2003). Overview of Asperger Syndrome. In Jed E. Baker (Eds.) Social skills training
(pp. 9-17) KS: Autism Asperger Publishing Company.
Odom, S. L. (2002). Narrowing the Question; Social Integration and Characteristics of
Children with Disabilities in Inclusion Settings. Early Childhood Research Quarterly. 17,
167-170.
Poyraz-Tüy, S. (1999). 3-6 Yaş Arasındaki İşitme Engelli ve İşiten Çocukların Sosyal Beceri ve
Problem Davranışları Yönünden Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Şahin, A. (2010). Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Gören Öğrencilerin Sosyalleşme Sürecinde
Karşılaştığı Sorunların Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi (Erzurum İli Örneği).
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Erzurum.
Sargent, L. R.(1991). Social Skills for School and Community; Systematic Instruction for Children
and Youth with Cognitive Delay. Washington, D.C: The division on Mental Retardation
of the Council for Exceptional Children.
Sucuoğlu, B. & Çifci, İ. (2001). Yapamıyor mu? Yapmıyor mu? Zihinsel Engelli Çocuklar İçin
Sosyal Beceri Eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Sucuoğlu B.& Çifci İ. (2003). Bilişsel Süreç Yaklaşımıyla Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök
Yayıncılık.
Sucuoğlu B. &Özokçu O. (2005). Kaynaştırma Öğrencilerinin Sosyal Becerilerinin
Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 6,
41-57.
Tıraş, Z. (2000). Ayrıştırma ve kaynaştırma eğitimindeki eğitilebilir düzeyde zihinsel yetersizliği olan
öğrencilerin uyum ve akademik beceri açısından karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Westwood, P. S (1997). Improving social skills and peer group acceptance. In Commonsense
Methods for Children with Special Needs; Strategies fort he Regular Classroom. P.67-82.
London, UK: Routledge Falmer. http:// site.ebrary.com/lib/Anadolu/doc.id=
10.057.168& ppg=78.
Vuran, S. (2005). The sociometric status of students with disabilities in elementary level
integration classes in Turkey. Eğitim Araştırmaları. Eurasian Journal of Educational
Research. 18, 217-235.