Career Education System Creation and Improvement: A Case of Lithuania
Lately, economic and demographic tendencies and technological progress areunrecognizably changing the whole working world structure. Social changes, appearing inthe globalization process, raise new requirements for a man in his career path. In Lithuania,in the legislation acts on education since 2011, a modern career education understanding hasalso been asserted and developed. Career education in the current situation is becoming acontinuous process, which starts in lower secondary schools, is simultaneously carried on ineducational support institutions, continued in vocational education institutions and higherschools, later moves into lifelong learning space. In this process, a person acquires careerplanning and its management abilities, helping him to create and realize career planscompatible with his personality peculiarities, to accumulate necessary knowledge, skills andattitudes for the realization of them, abilities to flexibly react to society and labour marketchanges, successfully make proper career- related decisions, acquire lifelong learningmotivation. In Lithuanian context, vocational consultation, information and career educationis considered to be one of the most important factors, encouraging employment, working force adaptation to market conditions, entrepreneurship and equal possibilities. Therefore,effectively provided career education services become important both for education systemand labour market and for their interaction. For this purpose, career education system hasbeen created in Lithuania, which consists of legal basis, career education specialists, careereducation service coordination, provision, financing and observation mechanisms. The aimof this system is to help people consciously choose education and employment opportunitiessuitable for them, create conditions for career competence acquisition. Career educationbecomes an important teaching and employment policy element at all levels, a constituentpolicy part of active labour market.
Career Education System Creation and Improvement: A Case of Lithuania
Lately, economic and demographic tendencies and technological progress areunrecognizably changing the whole working world structure. Social changes, appearing inthe globalization process, raise new requirements for a man in his career path. In Lithuania,in the legislation acts on education since 2011, a modern career education understanding hasalso been asserted and developed. Career education in the current situation is becoming acontinuous process, which starts in lower secondary schools, is simultaneously carried on ineducational support institutions, continued in vocational education institutions and higherschools, later moves into lifelong learning space. In this process, a person acquires careerplanning and its management abilities, helping him to create and realize career planscompatible with his personality peculiarities, to accumulate necessary knowledge, skills andattitudes for the realization of them, abilities to flexibly react to society and labour marketchanges, successfully make proper career- related decisions, acquire lifelong learningmotivation. In Lithuanian context, vocational consultation, information and career educationis considered to be one of the most important factors, encouraging employment, working force adaptation to market conditions, entrepreneurship and equal possibilities. Therefore,effectively provided career education services become important both for education systemand labour market and for their interaction. For this purpose, career education system hasbeen created in Lithuania, which consists of legal basis, career education specialists, careereducation service coordination, provision, financing and observation mechanisms. The aimof this system is to help people consciously choose education and employment opportunitiessuitable for them, create conditions for career competence acquisition. Career educationbecomes an important teaching and employment policy element at all levels, a constituentpolicy part of active labour market.
___
- 2013-2014 m. m. mokinių profesinio orientavimo (ugdymo karjerai) stebėsenos ataskaita
[Report on students career education monitoring for 2013-2014]. Retrieved from
http//www.mukis.lt.
A Memorandum on Lifelong Learning (2000). Commission of the European Communities.
Brussels, 30.10.2000, SEC (2000) 1832. Retrieved from
http://www.euroguidance.lt/uploads/files/Strategijos_ir_dokumentai/memorandum_e
ng.doc.
Augienė, D. (2012). Ugdymas karjerai: samprata, struktūra, procesas [Career education:
Concept, structure and process]. Švietimas ir ugdymas: metodologinių kontekstų kaita ir
prakseologija. Mokslo leidinys. Šiauliai: Šiaulių universiteto leidykla, p. 204-229.
Augienė, D., Kriaučiūnaitė, I. (2012). Profesinio informavimo taškų veikla gimnazijoje:
informacijos pateikimo analizė ir problemos [Professional information centre activity in
gymnasiums: Information provision analysis and problems]. Švietimas: politika, vadyba,
kokybė / Education Policy, Management and Quality, 2 (11), 16-38.
Augiene, D., Kriaučiūnaitė, I. (2013). Vocational guidance in the system of Lithuania
education: The analysis and problems related to the information conveyed by
vocational information centres of upper-secondary school in virtual space. Baltic Journal
of Career Education and Management, 1 (1), 7- 31.
Augienė, D., Mickevičius, A. (2014). Universiteto studentų karjeros valdymo kompetencijos
raiška. Socialinis ugdymas: postmodernios visuomenės iššūkiai vaikų ir jaunimo socializacijai:
recenzuojamas tęstinis mokslo straipsnių rinkinys [elektroninis išteklius, CD-ROM]. 2014,
[nr.] 7. p. 262-268.
Augustinienė, A. (2007). Mokinių gebėjimų priimti karjeros sprendimus ugdymo galimybės
bendrojo lavinimo mokykloje [The possibilities of students’ career decision-making skills
development at secondary school]. Daktaro disertacija. Kaunas: Kauno technologijos
universitetas.
Beresnevičienė, D. (2002). Profesinis orientavimas Lietuvoje [Vocational orientation in
Lithuania]. Acta Paedagogica Vilnensia, 9, 342–351.
Beresnevičienė, D. (2003). Lietuvos profesinio orientavimo edukologiniai ir psichologiniai
pagrindai. Profesinis rengimas: tyrimai ir realijos, 7, 10–23.
Career Education Programe (2014). Retrieved from
http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=470115&p_tr2=2.
Čiutienė, R. (2006). Darbuotojų ir organizacijos interesų derinimas formuojant karjerą
[Coordination of employees and organization interests in career development]. Daktaro
disertacija. Kaunas: ISM Vadybos ir ekonomikos universitetas.
Dromantaitė-Stancikienė, A., Gineitienė, Z. (2010). Moterų padėtis Lietuvoje siekiant karjeros
[Situation of women seeking a career in Lithuania]. Socialinių mokslų studijos / Social
Sciences Studies, 4 (8), 69-88.
Evans, J. H., Burck, H. D. (1992). The effects of career education interventions on academic
achievement: A meta-analysis. Journal of Counseling & Development, 71 (1), 63–68.
doi: 10.1002/j.1556-6676.1992.tb02173.x.
Garnienė, D. (2006). Bendrojo lavinimo mokyklos ugdymo karjerai modelis: parametrai ir
realizavimo principai [Model of career education at general education school: Parameters and
realisation principles: summary of the doctoral dissertation: social sciences, education (07S)].
Daktaro disertacija. Kaunas: Vytauto Didžiojo universitetas.
Giddens, A. (2005). Sociologija [Sociology]. Vilnius: Poligrafija ir informatika.
Haynes, G., McCrone, T., Wade, P. (2013). Young people’s decision-making:
The importance of high quality school-based careers education, information, advice
and guidance. Research Papers in Education, 28 (4), 459-482.
Jovaiša, L. (1981). Asmenybė ir profesija [Personality and profession]. Kaunas: Šviesa.
Jovaiša, L. (1998). Profesinio konsultavimo organizavimas [Professional consulting
organization]. Profesinis rengimas: tyrimai ir realijos / Vocational Education: Research and
Reality, 1, 20–29.
Jovaiša, L. (2009). Profesinio orientavimo pedagogika ir psichologija [Vocational guidance pedagogy
and psychology]. Vilnius: Agora.
Jovaiša, L. (1978). Profesinio orientavimo pedagogika [Vocational guidance pedagogy]. Kaunas:
Šviesa.
Kregždė, S. (1975). Profesinių interesų psichologija [Professional interests psychology]. Vilnius:
VPI.
Kregždė, S. (1981). Profesinių interesų formavimo psichologija [Professional interests formation
psychology]. Vilnius: Mokslas.
Kregždė, S. (1988). Profesinio kryptingumo formavimosi psichologiniai pagrindai [Professional
purposefulness formation psychological foundations]. Kaunas: Šviesa.
Kučinskienė, R. (2003). Ugdymo karjerai metodologija [Methodology of career education].
Monografija. Klaipėda: Klaipėdos universiteto leidykla.
Lamanauskas, V., Augienė, D. (2014). University student future professional career:
Promoting and limiting factors and personal traits. Baltic Journal of Career Education and
Management, 2 (1), 6-15.
Lamanauskas, V., Augienė, D. (2015a). Understanding of career by Lithuanian university
students. In A. Klim-Klimaszewska, E. Pavlenko & R. Pionova (Eds.), Komunikacja w
edukacji (Kompetencje komunikacyjne dzieci i mlodziežy), tom 2 (pp. 282-291). Siedlce,
Poland: Siedleckie Towarzystwo Naukowe.
Lamanauskas, V., Augienė, D. (2015b). Universiteto studentų karjeros supratimas, darbo
vertybių, kompetencijų ir studijų įtakos profesinei karjerai vertinimas [University
student career understanding, work value, competence and study influence on professional career evaluation]. Švietimas: politika, vadyba, kokybė / Education Policy,
Management and Quality, 7 (1), 8-26.
Laužackas, R. (1999). Sistemoteorinės profesinio rengimo kaitos dimensijos: monografija [Systemic
dimensions of change in vocational training]. Kaunas: Vytauto Didžiojo universiteto
leidykla.
Laužackas, R. (2002). Profesinio rengimo plėtra žinių visuomenės ir konkurentabilios
ekonomikos amžiuje [Vocational education and training development in the context of
knowledge society and competitive economy]. Profesinis rengimas: tyrimai ir realijos /
Vocational Education: Research and Reality, 5, 25-36.
Laužackas, R. (2005). Profesinio rengimo metodologija [Vocational education and training
methodology]. Kaunas: Vytauto Didžiojo universiteto leidykla.
Lileikienė, T. (2009). Aukštesniųjų klasių mokinių požiūris į karjeros sėkmingumą lemiančius
veiksnius [Senior pupils’ attitudes towards factors influencing success of professional
career]. Pedagogika / Pedagogy Studies, 93, 54-61.
Lileikienė, T., Petkevičiūtė, R. (2003). Besimokančių suaugusiųjų požiūris į karjerą [Adult
learner viewpoint to career education]. Profesinis rengimas: tyrimai ir realijos / Vocational
Education: Research and Reality, 7, 128–141.
Lithuanian Progress Strategy 2030 (2012). Retrieved from
https://lrv.lt/uploads/main/documents/files/EN_version/Useful_information/lithuania2
030.pdf
Magnuson, C. S., Starr, M. F. (2000). How early is too early to begin life career planning? The
importance of the elementary school years. Journal of Career Development, 27 (2), 89-101.
McWhirter, E. H., Crothers, M., Rasheed, S. (2000). The effects of high school career
education on social–cognitive variables. Journal of Counseling Psychology, 47 (3), 330-341.
http://dx.doi.org/10.1037/0022-0167.47.3.330.
Nacionalinė profesinio orientavimo švietimo sistemoje programa [National programme of
vocational guidance in education]. (2013). Prieiga per internetą: https://www.etar.
lt/portal/legalActPrint.html?documentId=TAR.DF54AD1E51DF
Nazelskis, E. (2010). Profesinis orientavimas švietimo ir verslo plėtros kontekste
[Professional guidance in the context of education and bussiness expanssion]. Acta
paedagogica Vilnensia, 25, 100-109.
Nazelskis, E. (2011). Iššūkis profesiniam orientavimui – naujos profesijos darbo rinkoje [The
challenge for the development of professional guidance – new professions in the
labour market]. Acta Paedagogica Vilnensia, 26, 135-145.
Palujanskienė, A., Pugevičius, A. (2004). Karjeros samprata pedagogo darbe [The notion of
career in pedagogical work]. Pedagogika / Pedagogy Studies, 70, 143–148.
Petkevičiūtė, N. (2007). Asmeninės karjeros raiška ir vystymas [Personal career development and
expression]. Daktaro disertacija. Kaunas: Vytauto Didžiojo universitetas.
Petrauskaitė, R. (1995). Profesijos pasirinkimo racionalumo posovietinėje Lietuvoje
psichopedagoginiai ypatumai: pedagogikos ir jūreivystės profesijų pagrindu. Daktaro disertacija.
Klaipėda: Klaipėdos universitetas.
Pociūtė, B., Isiūnaitė, V. (2011). Profesijos pasirinkimo problemos ir asmenybės savybės
[Problems of career choice and personality traits]. Psichologija / Psychology, 43, 78 – 91.
Profesinio orientavimo strategija [Vocational guidance strategy]. (2003). Prieiga per internetą:
http://www.euroguidance.lt/svietimas-ir-orientavimas/orientavimas-karjerailietuvojeeuroguidance.
lt/svietimas-ir-orientavimas/teisiniai-dokumentai#strateginiai
Pukelis, K. (1998). Mokytojų rengimas ir filosofinės studijos: profesinio rengimo tyrimai [Teacher
training and philosophical studies: Vocational training research]. Kaunas: Versmė.
Pukelis, K. (2003). Karjeros projektavimo gebėjimai žinių visuomenėje: nauji iššūkiai
profesiniam konsultavimui ir karjeros planavimui [Career designing skills in the
knowledge society: New challenges for vocational counselling and career planning].
Profesinis rengimas: tyrimai ir realijos / Vocational Education: Research and Reality, 6, 66–75.
Pukelis, K. (2012). Karjeros projektavimas: kodėl ir kas? [Career designing: Why and what?]
Karjeros projektavimas: tyrimai ir realijos/ Career Designing: Research and Counselling, 1, 12-
46.
Pukelis, K., Garnienė, D. (2004). Lietuvos karjeros konsultavimo sistema [Lithuanian career
counselling system]. Profesinis rengimas: tyrimai ir realijos / Vocational Education: Research
and Reality, 8, 96–107.
Railienė, A. (2011). Profesijos patarėjo veiklos profesinio orientavimo sistemoje prielaidos
[assumptions of the work of a vocational adviser within the vocational guidance
system]. Socialinis darbas / Social Work, 10 (2), 157–168.
Reingardienė, J. (2004). Moterų karjeros ir šeimos dilemos [Dillemas of women’s career and
family roles]. Sociologija. Mintis ir veiksmas / Sociology. Thought and Action, 1, 59 – 72.
Reingardienė, J., Zdanavičius, A. (2003). Moksleivių vertybinės orientacijos ir pasirengimas
karjerai [Learner value orientations and preparation for career]. Profesinis rengimas:
tyrimai ir realijos / Vocational Education: Research and Reality, 7, 98–108.
Resolution of the Council and of the Representatives of the Governments of the Member
States, meeting within the Council of 21 November 2008 on better integrating lifelong
guidance into lifelong learning strategies (2008). Official Journal of the European Union.
Retrieved from
http://www.euroguidance.lt/uploads/files/Strategijos_ir_dokumentai/Council_Resoluti
on_2008.pdf.
Rosinaitė, V. (2008). Lietuvos aukštųjų mokyklų studentų career development
kompetencijos: subjektyvus jų įsisavinimo lygio ir ugdymo poreikio įvertinimas
[Career development competencies of students of Lithuanian higher schools: the
subjective assessment of their assimilation level and training need]. Filosofija. Sociologija
/ Philosophy. Sociology, 4, 62-71.
Rosinaitė, V. (2009). Studentų karjeros kompetencijų ugdymas: empirinis efektyvumo sąlygų
įvertinimas [Assessment of conditions for students’ career competencies training
effectiveness]. Acta Paedagogica Vilnensia, 22, 76-87.
Rosinaitė, V. (2010). Karjeros sampratos konstravimas Lietuvoje. Daktaro disertacija [Constructing
the concept of career in Lithuania: summary of doctoral dissertation: social sciences, sociology
(05 S)]. Vilnius: Vilniaus universitetas.
Šernas, V. (1998). Profesinės veiklos didaktika [Professional activity didactics]. Vilnius: Presvika.
Šernas, V. (2009). Funkcinė pedagogika: rengimosi karjerai metodologiniai tyrimai: analitinių
straipsnių monografija. [Functional pedagogics: Methodological research into career
planning] Kaunas: Vytauto Didžiojo universiteto leidykla.
Stanišauskienė, V. (2004). Rengimosi karjerai proceso socioedukaciniai pagrindai. Monografija
[Socioeducational basics of career preparation process]. Kaunas: Technologija.
Stanišauskienė V., Večkienė N. (1999). Karjeros samprata: mokslinio požiūrio kaita ir jos
refleksijos Lietuvoje problema [Concept of a career: Change of approaches and the
problem of its reflection in Lithuania]. Socialiniai mokslai / Social Science, 2 (19), 23–28.
State Education Strategy for 2013-2022 (2013). Retrieved from
http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=463390
Ugdymas karjerai, profesinis informavimas ir konsultavimas mokykloje [Career education,
vocational information and counseling to school]. (2014). Švietimo problemos analizė, 19
(124), 1-8. Prieiga per internetą:
http://portalas.emokykla.lt/Elektroniniai%20leidiniai/Puslapiai/Publikacija14961.aspx?I
D=83.
Ugdymo karjerai programa [Career education program]. (2014). Prieiga per internetą:
http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=470115&p_tr2=2
Urbonienė, A. (2005). Studijuojančių socioedukacinio darbo specialybės profesinio pasirinkimo
motyvacija ir jos vystymo edukacinės prielaidos. Daktaro disertacija [Professional motivation of
the studying social-educational work specialties and educational preconditions of its
development: social sciences, educational science (07S)]. Kaunas: Kauno technologijos
universitetas.
Valackienė, A. (2000). Metodologinis moters profesinės karjeros sampratos tyrimas
[Methodological research of professional career understanding]. Organizacijų vadyba:
sisteminiai tyrimai / Management of Organizations: Systematic Research, 16, 163–179.
Valackienė, A. (2001). Skirtingų kartų moterų profesinė karjera: padėties ir požiūrio vertinimas
Lietuvoje. Daktaro disertacija [Professional female career of different generations: Evaluation of
the position and attitude in Lithuania]. Kaunas: Kauno technologijos institutas.
Valackienė, A. (2003). Lietuvos moterų profesinės karjeros veiksniai: subjektyvus vertinimas
[Factors determining women`s professional career in Lithuania: subjective assessment].
Filosofija. Sociologija / Philosophy. Sociology, 1, 49–57.
Valstybinio audito ataskaita. Kaip organizuojamas ir vykdomas mokinių profesinis
orientavimas. Karjeros kompetencijų ugdymas Lietuvoje [State audit report. How
organized and carried out the students career guidance]. (2014). Tiriamasis darbas,
ŠMPF. Vilnius. 2014.