Yükseköğretim Kurumu Olarak Osmanlı’da Medreseler: Bir Değerlendirme

“Yüksek Öğretim Kurumu Olarak Medreseler” konulu bu çalışmada; varlıklarını sürdürdükleri dönemlerde medreselerin, eğitim öğretimindeki yeri ve önemi ortaya konulmaya çalışılırken, Medreselerin ilk ortaya çıkışlarından başlanarak görüldükleri son devir olan Osmanlı İmparatorluğu’nun sonuna kadarki süreçte medreselerin teşkilatlanması ve eğitim-öğretim yapılanması ele alınmıştır. Devamında ise medreselerin sosyal boyutları da göz önünde bulundurularak bu teşkilatlanma ve eğitim-öğretim yapılanmasının icra ettiği fonksiyonlara değinilmiştir. Bu değerlendirme çerçevesinde medreseler ile ilgili bazı hususlar açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Eğitim – Öğretim, Medrese, Vakıf, Yükseköğretim.

An Evaluation: Madrasas in The Otoman Empire as a Hıgher Educatıonal Instıtutıon

In this work; While the importance of Medresses into the Eucation and Training is brought up as a “Being a Higher Education Institutions, Medresses’” organizing and restructuring in educatin and training into the period from being first appeared to the last period of the Ottoman Empire which period is Medresses’ last appeared is discussed. In addition to this; the functions of Medresses’ restructuring into the education and training while being taken into the consideration the social dimensions are mentioned. As a result of these evaluations, some particular points about Medresses are accured.

Keywords:

Education – Teaching, Medrese, Vaqıf, Higher Education,

PDF

___

Adıvar, A. A. (1943). Osmanlı Tarihinde İlim, İstanbul.
Ahmet Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, C. 1., İstanbul: Hikmet.
Akyüz, Y. (1993). Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1999’a Kadar), İstanbul: Kültür Koleji.
Anadol, C. ve Abbasova, F. (2002). Türk Kültür ve Medeniyeti, İstanbul: Bilge Karınca.
Arabacı, C. (1998). Osmanlı Dönemi Konya Medreseleri (1900–1924), Konya: Konya Ticaret Odası Kültür Eğitim.
Atay, H. (1983). Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi (Medrese Programları, İcazetnameler, Islahat Hareketleri), İstanbul: Dergah.
Atçeken, Z. (1998). Konya’daki Selçuklu Yapılarının Osmanlı Devrinde Bakımı ve Kullanılması, Ankara: TTK.
Baltacı, C. (1976). XV. ve XVI. Asırlar Osmanlı Medreseleri, İstanbul.
Baltacı, C. (1979). Milli Eğitimin Dünü, Bugünü ve Yarını, Milli Eğitim ve Kültür Dergisi, S. 3, Haziran.
Bozkurt, N. (2003). Medrese, DİA, C. XXVIII, s. 323, Ankara.
Demiralp, Y. (1999). Erken Dönem Osmanlı Medreseleri (1300–1500), Ankara: Kültür Bakanlığı. Eyice, S. (1978). “Mescid”, DİA, C. VIII, s. 53, İstanbul.
Gül, A. (1999). Osmanlı Medreselerinde Eğitim-Öğretim ve Bunlar Arasında Darü’l Hadislerin Yeri, Ankara: TTK.
Gül, M., Bayram, A., vd. (2003). Selçuklu’dan Günümüze Konya’nın Sosyo-Politik Yapısı, Konya.
Halaçoğlu, Y. (1999). “Osmanlılarda İlim, Din ve Sosyal Müesseseler”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C. 12, s. 439, Ankara: Çağrı.
Hızlı, M. (1998). Osmanlı Klasik Döneminde Bursa Medreseleri, İstanbul.
İhsanoğlu, E. (1999). “Osmanlı Eğitim ve Bilim Kurumları”, Osmanlı Medeniyeti Tarihi, C. 1, s. 323, İstanbul.
İpşirli, M. (2003). Medrese, DİA, C. XXXVIII, s. 332, Ankara.
İzgi, C. (1997). Osmanlı Medreselerinde İlim (Riyazî İlimler I), İstanbul: İz. Kayaoğlu, İ. (1994). İslam Kurumları Tarihi II, Konya: Selçuk Üniv.
Kazıcı, Z. (1995). Ana Hatlarıyla İslam Eğitim Tarihi, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı.
Köroğlu, H. (1999). Konya ve Anadolu Medreseleri, Konya.
Kuran, A. (1969). Anadolu Medreseleri, C. I, Ankara: TTK.
Kutlu, İ. (1992). XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Konya Medreseleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Kütükoğlu, M. S. (1978). Darü’l Hilafeti’l Aliye Medresesi ve Kuruluşu Arefesinde İstanbul Medreseleri, İstanbul.
Kütükoğlu, M. S. (2000). XX. Asra Erişen Osmanlı Medreseleri, Ankara: TTK.
Ocak, Ahmet Yaşar. (Ed.)(2006). Anadolu Selçukluları ve Beylikler Döneminde Eğitim, Anadolu Selçukluları ve Beylikleri I (Sosyal ve Siyasal Hayat), Ankara.
Orman, İ.(2003)., “Medrese”, DİA, C. XXVIII, s. 338–339, Ankara.
Öztuna, Y. (1994). Osmanlı Tarihi, C. VIII, İstanbul.
Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. II, İstanbul: MEB. Sarıkaya, Y. (1997). Medreseler ve Modernleşme, İstanbul.
Talas, M. A. (2000). Nizamiye Medresesi, Çev. Sadık Cihan, Samsun.
Tekindağ, Ş. (1973). “Medrese Dönemi”, Cumhuriyetin 50. Yılında İstanbul Üniversitesi, s. 12. Unan, F. “Osmanlılarda Medrese Eğitimi”, Yeni Türkiye, 5. cilt (Ankara, 1999, Yeni Türkiye Yayınları), s. 149.
Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devletinde İlmiye Teşkilatı, Ankara: TTK. Ünal, M. A. (2002). Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta.
Yaltkaya, M. Ş. (1940). Tanzimat’tan Evvel ve Sonra Medreseler, İstanbul. Yazıcı, N. (2002). İlk Türk İslam Devletleri Tarihi, Ankara: TDV.
Yıldız, H. D. (1988). Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C. VII, İstanbul. Zengin, S. Z. (2002). II. Meşrutiyet’te Medreseler ve Din Eğitimi, Ankara.