Firdevs GÜNEŞ, Ayşe ELİÜŞÜK, Coşkun ARSLAN

Atılganlık Eğitiminin Üniversite Öğrencilerinin Kişiler Arası Problem Çözme, Algılanan Sosyal Destek ve Atılganlık Düzeyleri Üzerine Etkisi*

Atılganlık; 'girişken olmak', 'kendini açık olarak ortaya koymak', 'etkin davranmak', anlamlarına gelmektedir. Kişiler arası bir ilişki biçimi olan atılganlık, başkalarını küçük görmeden, haklarını yadsımadan kişinin kendi haklarını korumasını içermektedir. Atılganlık eğitimi ise öğrencilerin çeşitli becerilerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada atılganlık eğitiminin üniversite öğrencilerinin kişilerarası problem çözme ve algılanan sosyal destek üzerine etkileri incelenmiştir. Araştırma ön test-son test deney ve kontrol gruplu desen olarak düzenlenmiştir. Böylece 25'i kontrol, 25'ide deney grubu olmak üzere 50 öğrenciye 9 hafta boyunca atılganlık eğitimi verilmiştir. Verilerin toplanmasında Rathus tarafından 1973'de geliştirilen ve Voltan-Acar tarafından (1980a) Türkçeye uyarlanan Rathus Atılganlık Envanteri uygulanmıştır (Akt. VoltanAcar,1980b); Ayrıca Çam ve Tümkaya'nın (2007) geliştirdiği Kişiler Arası Problem Çözme Envanteri ile Zimet, Dahlem, Zimet (1988)'in geliştirdiği, Eker, Arkar ve Yaldız'ın (2001) Türkçeye uyarladığı Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmada verilen atılganlık eğitimi sonrasında, deney grubu öğrencilerinin puan ortalamalarının anlamlı düzeyde arttığı görülmüştür. Kontrol grubunda ise anlamlı düzeyde bir artış bulunmamıştır. Böylece atılganlık eğitiminin üniversite öğrencilerinin atılganlık, kişilerarası problem çözme ve algılanan sosyal destek üzerinde olumlu etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The Impact of Assertiveness Training on Interpersonal Problem Solving Perceived Social Support and Assertiveness of University Students

Assertiveness has some different meanings such as 'to be enterprising', revealing yourself as clear' and 'behaving effective'. Assertiveness, a type of interpersonal relationship, includes protecting ones rights without ignoring other people' rights or underestimating them. Assertiveness training aims to develop students' various type of skills. In this study, the impact of assertiveness training on interpersonal problem solving and perceived social support of university students was investigated. The research was designed as pre-test post-test experiment and control group study. Thus, 50 students ( 25 of them in the experiment group and 25 of them in control group) were given assertiveness training for 9 weeks. In data collection, Rathus Assertiveness Inventory which was developed by Rathus in 1973 and adapted to Turkish by VoltanAcar in (1980a) was applied. In addition, Interpersonal Problem Solving Scale developed by Çam ve Tümkaya in 2007 and Multidimensional Perceived Social Scale developed by Zimet, Dahlem, Zimet. (1988) and adopted to Turkish by Eker Arkar and Yaldız in 2001 was used. After assertiveness training it was seen that the mean scores of experimental group students were increased significantly. There was not any significant increase in control group. Hence, it is concluded that assertiveness training has a positive effect on interpersonal problem solving and perceived social support on university students.

PDF

___

Alberti, B. ve Emmons, M. (2002). Atılganlık: Kendinize Yatırım Yapın. (Çev: Katlan S.) Ankara: HYB Yayıncılık.
Altunışık,R., Coşkun,R, Yıldırım,E,Bayraktaroğlu,S.(2002)Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 158-173
Arslan, Y. (2009). Lise öğrencilerinin algıladıkları sosyal destek ile sosyal problem çözme arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi),Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (1990). Stresle başa çıkma yolları, İstanbul: Remzi Kitabevi,
Bingham, A. (2004). Çocuklarda problem çözme yeteneklerinin geliştirilmesi. (A.F.
Bowlby, J. ve Mary A.(1992), Bretherton I. The origins of attachment theory, Ainsworth. Developmental Psychology, 28(5): 759-775.
Budak, B, (1999), Lise Öğrencilerinin Algılanan Sosyal Destek Düzeyi ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). On dokuz Mayıs Üniversitesi. Samsun
Cohen, S., Doyl, W.J., & Skoner, D.P. (1997). Social ties and susceptibility to the common cold. Journal of the American Medical Association, 27(7), 40-44
Cortes, D.E, 1995. Variations in familism in two generations of Puerto Ricans. Hispanic Journal of Behavioral Sciences 17, 249-255
Çam, S. ve Tümkaya, S. (2006). Üniversite Öğrencilerinde Kişilerarası Problem
Çözme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 119-132.
Çulha, M ve Dereli A.A.( 1987),Atılganlık eğitimi programı. Psikoloji Dergisi, 6,21: 124-127
Eker. D, Arkar H, yaldız H (2001) ,Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı geçerlik güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, (12):17-25
Gavazzi, S.M., 1994. Perceived social support from family and friends in a clinicalsample of adolescents. Journal of Personality Assessment 62, 465-471.
Güçray, S. (1988), Bazı kişisel değişkenler, algılanan sosyal destek ve atılganlığın karar verme stilleri ile ilişkisi. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 2 (9), 7-16.
Kamaraj, I. (2004). Sosyal becerileri derecelendirme ölçeği'nin Türkçeye uyarlanması ve beş yaş çocuklarının atılganlık sosyal becerisini kazanmalarında eğitici drama programının etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
Kohlman, C., Weidener, G., Dotzauer, E., & Burns, L. (1997). Gender differences in health behavior: The role of avoidant coping. European Review of Applied Psychology, 47, 115- 121.
Lange, A.J. ve Jakubowski, P. (1978). Responsible Assertive Behavior: Cognitive Behavioral Procedures To Trainers. USA Research Press. 184
Lazarus, A. A. (1973), On assertive behavior, Behavior Therapy, 4:697-699.
Lirio, P., Lituchy T. R., Monserrat, S. I., Olivas-L., Miguel R., Duffy, Jo A., Fox, S., Gregory, A.,Punnett, B.J. ve Santos, N. (2007). Exploring career-life success and family social support of successful women Şn canada, argentina and mexico, International Journal Of Career Management, 12, (1), 28-50.
Nezu, A.M., Nezu, C.M., ve D' Zurilla, T.J. (2007). Solving life' s problems: A 5 step guide to enhanced well-being, Springer Publishing Company.5.254-263
Öğülmüş S.(2001), Kişilerarası sorun çözme beceri ve eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Özver, İ., (2010) Genç yetişkinlerde intihar davranışı ile problem çözme , dürtüsellik ve atılganlık arasındaki ilişkinin incelenmesi , (Yayınlanmamış uzmanlık tezi) T.C. Sağlık bakanlığı, Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman ruh sağlığı ve sinir hastalıkları eğitim ve araştırma hastanesi. İstanbul.
Öztürk, G. Ö. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerine uygulanan atılganlık eğitimi programının öğrencilerin atılganlık düzeyine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
Patel, N., 1992. Psychological disturbance, social support and stressors: a communitysurvey of immigrant Asian women and the indigenous population. Counseling Psychology Quarterly 5, 263-277.
Pellegrini, D.S.;Urbain, E.S. (1986). An evaluation of ınterpersonal cognitive problem solving training with children. Child Psychology and Psychiatry. Vol: 26, N: 1, 17-41.
Rathus, S. A. ( 1973 ) ,30-İTEM Schedule for assesssing assertive behavior,.Behavior Therapy, 4:398-406
Rathus, S. A. ve Nevit J. S. (1977) , Concurrent validity of the 30- item assertiveness schedule with a psychiatric population. Behavior therapy, 8: 393-397
Saygılı, H. (2000). Problem çözme becerisi ile sosyal ve kişisel uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Stone-Feinstein, E., Ward, C., 1990. Loneliness and psychological adjustment ofsojourners: new perspectives on culture shock., Heterogeneity in Cross-cultural Psychology Lisse. Swets &Zeitlinger, The Netherlands
St. Lawrence, J. S. (1973). Validation of a component model of social skills with a clinical outpatient population. Journal of Behavioral Assesment,15-27
Şahin, HN. (1998). Stresle başa çıkma. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları
Topla H., (2011) ,Eğitim fakültesi öğrencilerinin kişiler arası problem çözme becerileri ve yönelimleri ile fonksiyonle olmayan tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Çukurova üniversitesi , Adana.
Türkmen, M. (2004). Erbaş ve erlerde intihar olasılığı ile ruhsal durum, sosyal destek ve problem çözme becerileri arasındaki iliksiler. (Yayınlanmamış yüksek lisanstezi), Ankara Üniversitesi, Ankara
Ugürol, Y. (2010) Atılganlık Becerilerini geliştirme eğitimi programının ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin zorbalığa uğrama düzeylerinin azaltılmasına etkisi, YİBO örneği, (yayınlanmamış doktora tezi) Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Ünüvar, A. (2003). Çok yönlü algılanan sosyal desteğin 15-18 yaş arası lise öğrencilerinin problem çözme becerisine ve benlik saygısına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya
Voltan-Acar N. (1980a) Grupla atılganlık eğitiminin bireylerin atılganlık düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3: 62-66
Voltan-Acar, N (1980b), Rathus Atılganlık Envanteri Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması, Psikoloji Dergisi, 10: 23-25.
Yılmaz S. (2005) ,Atılganlık eğitiminin hemşirelik öğrencilerinin atılganlık düzeylerine etkisi. ( Yayınlanmamış doktora tezi), Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum
Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG. (1988) The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. J Pers Assess,52: 30-41.
Zimet GD, Powel SS, Farley GK (1990) Psychometric characteristics of the Multidimensional Scale of Perceived Social Support. J Pers Assess, 55: 610-617.