Yönelmişlik Kavramının Gelişimi: Brentano ve Husserl

Yönelmişlik kavramı Brentano tarafından zihin fenomenlerini ve fizik fenomenlerini birbirinden ayırmak için tanımlanır; fakat Brentano'nun tanımı kimi ontolojik sonuçlara sahiptir. Brentano’nun tanımından öncelikle her zihin fenomeninin temel niteliğinin yönelmişlik olduğu anlamı çıkar. İkinci olarak tanımın içerdiği kavramlardan dolayı yönelim nesnelerinin kendilerine özgü bir varlık alanı olduğundan söz edilmesi gerekir. Böylece zihnin yöneldiği tek boynuzlu at da gerçeklikteki bir at da aynı biçimde yönelim nesnelerinin varlık sınıfına dahil olur. Üçüncü olarak yönelmişlik sadece zihne ve onun nesnesine özgü bir özellik olarak tanımlanarak, fizik fenomenleri ile zihin fenomenlerinin birbirlerinden ayrılması amaçlanır. Husserl, Brentano’nun üç önermesini de eleştirerek yönelmişlik kavramının ontolojik temellerini, bilgi edimsel bir temele dönüştürür. Böylece Brentano’nun kavramı kullanımından doğan sorunlar giderildiği gibi kavram da yeni bir anlam kazanır. Bu çalışma Brentano ve Husserl’in yönelmişlik kavramını kullanım biçimlerini karşılaştırarak hem iki filozofun yönelmişlik anlayışlarının farklılıklarını hem de yönelmişlik kavramının iki filozofun kullanımları bakımından gelişimini açıklamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Brentano, fizik fenomeni, Husserl, yönelim nesnesi, yönelmişlik, zihin fenomeni

DEVELOPMENT OF THE CONCEPT OF INTENTIONALITY: BRENTANO AND HUSSERL

The concept of intentionality is defined by Brentano to distinguish between mental phenomena and physical phenomena, but Brentano's definition has some ontological implications. From Brentano's definition, first of all, it means that the basic feature of every mental phenomenon is intentional. Secondly, due to the concepts included in the definition, it should be mentioned that intentional objects have a unique entity field. Thus, the unicorn to which the mind is directed and a horse in reality likewise belong to the entity class of the objects of intention. Thus, the unicorn to which the mind is directed and a horse in reality likewise belong to the entity class of the objects of intentionality. Third, intentionality is defined as a feature specific to the mind and its object, and for this aimed to distinguish between physical phenomena and mental phenomena. By criticizing all three propositions of Brentano's, Husserl transforms the ontological foundations of the concept of intentionality into a knowledge-actual basis. This study aims to explain the differences between the intentional conceptions of the two philosophers and the development of the intentionality concept in terms of the uses of the two philosophers by comparing the use of the concept of intentionality by Brentano and Husserl.

Keywords:

Brentano, Husserl, intentional object, intentionality, mental phenomenon, psychal phenomenon,

PDF

___

Aristoteles. (2014). Ruh Üzerine. (Z. Özcan, Çev.) Ankara: Sentez Yayıncılık.
Bartok, P. J. (2005, Ekim). Brentano's intentionality thesis: beyond the analytic and phenomenological readings. Journal of the History of Philosophy, 43(4), 437-460.
Benoist, J. (2007). Two (or three) conceptions of intentionality. Tijdschrift voor Filosofie, 69(1), 79-103.
Black, D. L. (2010). Intentionality in Medieval Arabic Philosophy. Quaestio(10), 65-81.
Brentano, F. (1995a). Psychology From on Empirical Standpoint. (C. R. Antos, D. B. Terrel, & L. L. McAlister, Çev.) London: Roudledge.
Brentano, F. (1995b). Descriptive Psychology. (B. Müller, Dü., & B. Müller, Çev.) New York: Routledge.
Chisholm, R. R. (1967). Brentano on Descriptive Psychology and the Intentional. E. N. Lee, & M. Mandelbaum (Dü) içinde, Phenomenology and Existentialism (s. 1 - 23). Baltimore: John Hopkins University Press.
Crane, T. (2014). Aspect of Psychologism. London: Harvard University Press.
Crane, T. (2015, Mart). Brentano'nun yönelimsel içkin varoluş kavramı. (I. Özdemir Yazgan, Çev.) Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi(27), 59-74.
Follesdal, D. (2020). Brentano and Husserl on Intentionality. D. Fisette, & F. F. Stadler (Dü) içinde, Franz Brentano and Austrian Philosophy (s. 23-48). Springer.
Husserl, E. (1980). Phenomenology and the Foundations of the Sciences; Ideas Pertaining to a pure Phenomenology and to a Phenomenological Philosophy (ideas 1). (T. E. Klein, & W. E. Pohl, Çev.) Martinus Nijhoff Publishers.
Husserl, E. (1983). Ideas Pertaining to a Pure Phenomenology and to a Phenomenological Philosophy; First Book General Introduction to a Pure Phenomenology. (F. Kersten, Çev.) Martinus Nijhoff Publishers.
Husserl, E. (2001). Logical Investigations Volume II. (D. Moran, Dü., & J. T. Findlay, Çev.) New York: Routledge.
Husserl, E. (2010). Fenomenoloji Üzerine Beş Ders. (H. Tepe, Çev.) Ankara: Bilgesu Yayınları.
Jacquette, D. (2004). Brentano's concept of intentionality. D. Jacquette (Dü.) içinde, The Cambridge Companion yo Brentano (s. 98-130). Cambridge: Cambridge University Press.
Kant, I. (2002). Prologomena. (İ. Kuçuradi, & Y. Örnek, Çev.) Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
Kant, I. (2010). Arı Usun Eleştirisi. (A. Yardımlı, Çev.) İstanbul: İdea Yayınları.
Levinas, E. (2008). Fenomenolojik varlık kuramı: bilincin yönelimselliği. (Ö. Gözel, Çev.) Kutadgu Bilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi(13), 81-93.
McAlister, L. L. (1974). Chisholm and Brentano intentionality. The Review of Metaphysics, 28(2), 328 - 338.
Morisson, J. C. (1970). Husserl and Brentano on intentionality. Philosophy and Phenomenological Research, 31(1), 27-46.
Pini, G. (2015). Two models of thinking Thomas Aquinas and John Dun Scotus on Occurent Thoughts. G. Klima (Dü.) içinde, Intentiontionality, Cognition, and Mental Representation in Medieval Philosophy (s. 81-103). New York: Fordham University Press.
Priest, S. (2019). Zihin Üzerine Teoriler. (A. Dereko, Çev.) İstanbul: Litera Yayıncılık. Searle, J. R. (2004). Zihnin Yeniden Keşfi. (M. Macit, Çev.) İstanbul: Litera Yayıncılık.
Toprakkaya, A. (2009). Husserl'de noema ve noesis kavramları. FLSF Felsefe ve Sısyak Bilimler Dergisi(7), 121 - 136.
Varga, P. A. (2008). Brentano's influence on Husserl's early notion of intentionality. Studia Universitatis Babes- Bolyai - Philosophia, 29-48.
Zahavi, D. (2018). Husserl' in Fenomenolojisi. (S. Beyazıt, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.