TRAVMA VE DİSSOSİYATİF BOZUKLUKLAR: GENEL BİR BAKIŞ

    Travma, doğal afetler, trafik kazaları, savaş, işkence ve çocukluk çağında yaşanan ihmal ve istismar gibi akutveya kronik travmatik olaylar sonucunda kişinin yetersizliği ile yüz yüze gelmesi ve öznel baş etme gücünü aştığıdurumlarda oluşmaktadır. Travma sonrası kişilerde en sık görülen psikiyatrik tablolardan biri dissosiyatifbozukluklardır. Normalde uyuma hizmet eden bir mekanizma olarak her bireyde bulunan disosiyasyon, özellikleçocukluk çağı travmaları sonucunda travmatik yaşantının üstesinden gelme çabası olarak kullanılarak patolojikbir sürece dönüşmektedir. Bu patolojik sürecin ileri bir formu olan dissosiyatif bozukluklar, kişilik altında yeralan kontekste stresli yaşam olaylarına karşın verilen akut tepkilerdir. Bir başka ifadeyle dissosiyatifbozukluklar kişinin yaşadığı travmaya yönelik bir çeşit savunma mekanizmasıdır. Dissosiyatif bozukluklarnormalde bütünleştirici olan bilinç, bellek, kimlik, emosyon, algı, beden temsili, motor kontrol ve davranışlardabozulma ve kesinti meydana gelmesi ile karakterizedir (APA, 2013). Bu bozukluk, ani başlangıçlı veya aşamalıolabileceği gibi kısa süreli veya kalıcı da olabilmektedir. Dissosiyatif bozuklukların uzun bir tarihsel arka planıbulunmaktadır. Günümüzde dissosiyatif bozukluklara psikiyatri, klinik psikoloji ve adli bilimler alanında verilenilgi ve önem giderek artmaktadır. Son yıllarda adli psikoloji ve adli psikiyatride bilirkişilik kapsamındadissosiyatif bozukluklar psikoz‐nevroz ayrımı, ceza sorumluluğu, malulen emeklilik ve malpraktis gibikonularda yapılan değerlendirmeler büyük önem taşımaktadır. Ruhsal bozukluklar içerisinde çocukluk çağıtravmaları ile en yakın ilişkiyi gösteren dissosiyatif bozuklukların genelde erken yaşta başlaması, intihargirişimleri ve kendine zarar verme gibi davranışların sık görülmesi, yol açtığı çeşitli yaşamsal sorunlar,psikiyatrik eş tanısının yüksek olması, klinik ve travma odaklı uygun psikoterapi yöntemleriyle tam olaraktedavi edilebilmesiyle koruyucu sağlık hizmetleri açısından önem taşımaktadır.

TRAUMA AND DISSOCIATIVE: AN OVERVIEW

    Trauma occurs in the situations that the person faces with his/her inadequacy and goes beyond his/hersubjective coping efforts in consequence of acute and chronic traumatic events like natural disasters, trafficaccident, war, torture and childhood abuse and neglect. Dissociative disorders are one of the most frequentpsychiatric symptoms are seen among people after trauma. Dissociation which is present in every person as amechanism to serve adaptation normally, converts to a pathological process by using as an effort to handleparticularly traumatic experience as a result of childhood trauma. Dissociative disorders which is an advancedform of this pathologic process, rather as acute reactions to stressful life events in the context of a certainunderlying personality. In other words, disassociative disorders are a kind of defence mechanism oriented totraumatic experiences. Dissociative disorders are characterized by a disruption of and/or discontinuity in thenormal integration of consciousness, memory, identity, emotion, perception, body representation, motor controland behavior (APA, 2013). This disorders, can start suddenly or permanently and also can be short‐term orpermanent. Dissociative disorders have a long historical background. Today, dissociative disorders attract greatattention and the importance of this cluster of the disorder has been increased in the field of psychiatry, clinicalpsychology and forensic sciences. In recent years, in the scope of expertise in forensic psychology and forensicpsychiatry, the assessment on topics like difference of psychosis‐neurosis, disability retirement, criminal responsibility and malpractice in respect to disassociative disorders has a great importance. Dissociativedisorders which indicate the close relationship with childhood traumatization among all kinds of mentaldisorders usually appear in the early ages, suicide attempts and self harming behaviors appeared frequentlycause several vital complications, have high comorbidity and are treated completely by applying clinical andtrauma‐centered psychotherapy methods, thus it has substantial importance in terms of preventativehealthcare.

___

  • American Psychiatric Association (APA). “Diagnostic and Statistical Manual of MentalDisorders (DSM‐II)”, Washington DC: APA, 1968.American Psychiatric Association (APA). “Diagnostic and Statistical Manual of MentalDisorders (DSM‐III)”, Washington DC: APA, 1980.American Psychiatric Association (APA). “Diagnostic and Statistical Manual of MentalDisorders (DSM‐III‐R)”, Washington DC: APA, 1987.Psychiatric Association (APA). “Diagnostic and Statistical Manual of MentalDisorders (DSM‐IV)”, Washington DC: APA, 1994.American Psychiatric Association (APA). “Diagnostic and Statistical Manual of MentalDisorders (DSM‐5)”, Washington DC: APA, 2013.Chu, James A ve diğer. “International Society For The Study Of Trauma And DissociationGuidelines For Treating Dissociative İdentity Disorder İn Adults, Third Edition”. Journal Of TraumaAnd Dissociation, 12.2, 2011, ss:115‐187.Coons, Philip M. “The differential diagnosis of multiple personality: A ComprehensiveReview.” Psychiatric Clinics, 7.1, 1984, ss. 51‐67.Çervatoğlu Geyran, Pakize .”Travma, Dissosiyasyon ve Posttravmatik Stres Bozukluğu”. 3 PDergisi. 6.1, 1998, ss. 10‐14.Diseth, Trond H. “Dissociation Following Traumatic Medical Treatment Procedures İnChildhood: A Longitudinal Follow‐Up.” Development And Psychopathology, 18.1, 2006, ss. 233‐251.Ehling, Thomas, Ellert, Nijenhuis RS ve Krikke, Allard P. “Volume Of Discrete Brain Structuresin Complex Dissociative Disorders: Preliminary Findings.” Progress İn Brain Research, 167, 2007,ss. 307‐310.Friedl, Monica C ve Draijer, Nel. “Dissociative Disorders in Dutch Psychiatricİnpatients.” American Journal of Psychiatry, 157.6, 2000, ss. 1012‐1013.Gast, Ursula ve diğer. “Prevalence Of Dissociative Disorders Among Psychiatric İnpatients ina German University Clinic.” The Journal of Nervous and Mental Disease, 189.4, 2001, ss. 249‐257.Johnson, Jeffrey G ve diğer. “Dissociative Disorders Among Adults İn The Community,İmpaired Functioning, and Axis I And II Comorbidity.” Journal of Psychiatric Research, 40.2, 2006,ss. 131‐140.Lewis, Dorothy Otnow ve diğer. “Objective Documentation of Child Abuse and Dissociation in12 Murderers with Dissociative İdentity Disorder.” American Journal of Psychiatry 154.12, 1997,ss. 1703‐1710.Loewenstein, Richard, J. “Psychogenic Amnesia and Fugue: A ComprehensiveReview.” Dissociative Disorders: A Clinical Review, 1991, ss. 45‐78.Lyons‐Ruth, Karlen ve diğer. “From İnfant Attachment Disorganization to Adult Dissociation:Relational Adaptations or Traumatic Experiences?.” Psychiatric Clinics, 29.1, 2006, ss. 63‐86.North, Carol S ve diğer. “Multiple Personalities, Multiple Disorders: Psychiatric Classificationand Media İnfluence”. New York: Oxford University Press, 1993.Ogawa, John R ve diğer. “Development and the Fragmented Self: Longitudinal Study ofDissociative Symptomatology in a Nonclinical Sample”. Development and Psychopathology, 9.4,1997, ss. 855‐879.Öztürk, Erdinç. “Travma Kökenli Dissosiyatif Bozukluk Vakalarının Ailelerinde Çocukluk ÇağıTravmalarının Sıklığı”. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 2003.Öztürk, Erdinç ve Şar, Vedat. “The “Apparently Normal” Family: A Contemporary Agent ofTransgenerational Trauma and Dissociation”. Journal of Trauma Practice, 4.3‐4, 2006, ss. 287‐303.Öztürk, Erdinç ve Şar, Vedat. “Somatization as a Predictor of Suicidal İdeation in DissociativeDisorders”. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 62.6, 2008, ss. 662‐668.Öztürk, Erdinç. “Travma ve Dissosiyasyon: Dissosiyatif Kimlik Bozukluğunun Psikoterapisi VeAile Dinamikleri”. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 1. Baskı, 2017.Ross, Colin A. “Epidemiology of Multiple Personality Disorder and Dissociation.” PsychiatricClinics, 14.3, 1991, ss. 503‐517.Ross, Colin A, Colleen, Duffy MM ve Joan, Ellason W. “Prevalence, Reliability and Validity ofDissociative Disorders in an İnpatient Setting.” Journal of Trauma and Dissociation, 3.1, 2002, ss.7‐17.Ross, Colin A ve Benjamin, Keyes. "Dissociation and Schizophrenia." Journal of Trauma andDissociation, 5.3, 2004, ss. 69‐83.Ross, Colin, A. "Borderline Personality Disorder and Dissociation." Journal of Trauma andDissociation, 8.1, 2007, ss. 71‐80.Ross, Colin A ve Naomi, Halpern. Trauma Model Therapy: A Treatment Aproach for Trauma,Dissociation and Complex Comorbidity. Austin: Greenleaf Book Group, 2009.Şar, Vedat. “Dissosiyatif Kimlik Bozukluğunun Psikoterapisi: Krize Müdahale ve Uzun SüreliPsikoterapi”. Ege Psikiyatri Süreli Yayınları, 4, 1999, ss. 45‐68.Şar, Vedat, Akyüz, Gamze ve Doğan, Orhan. “Prevalence of Dissociative Disorders AmongWomen in the General Population.” Psychiatry Research 149.1‐3, 2007, ss. 169‐176.Şar, Vedat ve Öztürk, Erdinç.”Functional Dissociation of the Self: A Sociocognitive Approachto Trauma and Dissociation”. Journal of Trauma and Dissociation, 8.4, 2007, ss. 69‐89.Şar, Vedat. “Trauma And Dissociation İn Context: Personal Life, Social Process, And PublicHealth (Editör)”. Journal of Trauma and Dissociation, 9.1, 2008, ss. 1‐8.Şar, Vedat. ”Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu: Ruhsal Travma Kökenli Bir Psikopatoloji”. KlinikGelişim, 22.4, 2010, ss. 26‐33.Steele, Kathy, Van Der Hart, Onno ve Ellert, Nijenhuis RS. “Phase‐Oriented Treatment ofStructural Dissociation in Complex Traumatization: Overcoming Trauma‐RelatedPhobias.” Journal of Trauma and Dissociation, 6.3, 2005, ss. 11‐53.Van der Hart, Onno, Ellert, Nijenhuis RS ve Kathy, Steele. “The Haunted Self: StructuralDissociation And The Treatment of Chronic Traumatization”. New York: WW Norton and Company,2006.Vermetten, Eric ve diğer. “Hippocampal and Amygdalar Volumes in Dissociative İdentityDisorder.” American Journal of Psychiatry. 163.4, 2006, ss. 630‐636.