EDEBÎ BİR TÜR OLARAK TİYATRODA ANLATICI MESELESİ
Tiyatro, tarihi antik çağlara dayanan binlerce yıllık bir sanattır. Tiyatro, bir sahne faaliyeti olmakla birlikte bu sanat dalının yazılı şekilleri olan piyesler tiyatroyu aynı zamanda bir edebî tür yapmaktadır. Bu açıdan tiyatro eserleri hem sahne sanatlarının hem de edebiyat biliminin verileriyle incelenebilir. Bu makalemizde tiyatronun edebî bir tür olarak incelendiği çalışmalarda genellikle göz ardı edilen “anlatıcı” unsurunu ele alacağız. Edebî incelemelerde genellikle tiyatronun bir “anlatma” sanatı olmadığı, bu sebeple tiyatroda anlatıcının yer almadığı belirtilmiş; anlatıcı konusunu ele alanlar ise sadece “karakter anlatıcı” üzerinde durmuşlardır. Biz bu çalışmamızda edebî bir tür olarak tiyatroda anlatıcının varlığına yeni bir yaklaşım getirmeye çalışacağız. Bu konuyu irdelerken düşüncelerimizi desteklemek için Batı tiyatrosundan ve Türk tiyatrosundan çeşitli yazarların farklı piyeslerinden örnekleri inceleyeceğiz.
Anahtar Kelimeler:
Tiyatro, Batı tiyatrosu, Türk tiyatrosu, piyes, edebî tür, anlatıcı, karakter anlatıcı, yazar anlatıcı, bakış açısı
NARRATOR MATTER IN THEATRE AS A LITERARY GENRE
Theatre is an ancient form of art that can be traced back to antique ages. Although it is, primarily, a stage art, pieces make it a literary genre. Therefore, these texts can be scrut i ni zed under t he l i ght o f stage art s a nd l i t erat ure. Thi s paper focuses on “narrator” as depicted in the works that view theatre as a genre in literature. The predominant conception of theatre in literary reviews is that it is not an art of “narration”. Thus, narrator should not have a seat in theatre. If ever, a narrator is mentioned in a literary review, it is the “character narrator”. However, this paper is an attempt to bring a new perspective to the existence of narrator. The ideas introduced here a re s uppor t ed wi t h di f f erent pi eces wri t t en by v ari ous a uthors in the Western and Turkish theatre.
Keywords:
Theatre, Western theatre, Turkish theatre, piece, literary genre, narrator, character narrator, author narrator, point of view,
___
- AKTAŞ, Şerif (1991). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları. AND, Metin (2014). Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları. AYTAÇ, Gürsel (1999). Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler. Ankara: Gündoğan Yayınları. AYTÜR, Ünal (2009). Henry James ve Roman Sanatı. İstanbul: YKY. ÇAMURDAN, Esen (2006). Haldun Taner Seyir Defteri. Ankara: Bilgi Yayınevi. ÇAMURDAN, Esen (2015). Tanzimat Dönemi Türk Tiyatrosu. İstanbul: Habitus Yayınları. ÇETİN, Nurullah (2004). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: kendi yayını. ÇETİŞLİ, İsmail (2014). Metin İncelemelerine Giriş‐ 2, Ankara: Akçağ Yayınları. ENGİNÜN, İnci (2003). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları. ESSLİN, Martin (1996). Dram Sanatının Alanı. Çeviren: Özdemir Nutku, İstanbul: YKY. İNCEEFE, Pınar (2014). Sofokles’in “Kral Oidipus” Adlı Dramatik Metni ile Necip Fazıl Kısakürek’in “Bir Adam Yaratmak” Adlı Dramatik Metninin Ontolojik ve Epistemolojik Bakımdan Karşılaştırılması. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, basılmamış yüksek lisans tezi. KARAKOÇ, Sezai (2013). Piyesler‐ 1. İstanbul: Diriliş Yayınları. KARAKOÇ, Sezai (2015). Armağan. İstanbul: Diriliş Yayınları. KISAKÜREK, Mehmet (2003). “Bir Adam Yaratmak Etrafında”, Kaşgar. 31: 133‐145. KISAKÜREK, Necip Fazıl (2010). Kanlı Sarık. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları. KISAKÜREK, Necip Fazıl (2011). Künye. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları. KISAKÜREK, Necip Fazıl (2012a). Nam‐ı Diğer Parmaksız Salih. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları. KISAKÜREK, Necip Fazıl (2012b). Sabır Taşı. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları. KISAKÜREK, Necip Fazıl (2013). Tohum. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları. Namık Kemal (1960). Gülnihâl. Hazırlayan: Kenan Akyüz, Ankara: Dün ‐ Bugün Yayınevi. NUTKU, Özdemir (2001). Dram Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. ÖZAKMAN, Turgut (2014). Oyun ve Senaryo Yazma Tekniği. Ankara: Bilgi Yayınevi. PİRANDELLO, Luigi (2000). Üç Kısa Oyun. Çeviren: Egemen Berköz, basım yeri belirtilmemiş: Cumhuriyet Yayınları. SHAKESPEARE, William (2011). Hamlet. Çeviren: Sabahattin Eyüboğlu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. SHAKESPEARE, William (2016). Macbeth. Çeviren: Sabahattin Eyüboğlu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ŞEN, Can (2017). Necip Fazıl Kısakürek’in Tiyatroları Üzerine Bir İnceleme. Bartın: Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, basılmamış doktora tezi. ŞENER, Sevda (2011). Yaşamın Kırılma Noktasında Dram Sanatı. Ankara: Dost Kitabevi. TANER, Haldun (2005). Sersem Kocanın Kurnaz Karısı. Ankara: Bilgi Yayınevi. TANER, Haldun (2016). Fazilet Eczanesi. İstanbul: YKY. TEKİN, Mehmet (2008). Roman Sanatı‐1 Romanın Unsurları. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- ISSN: 2602-3520
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Bartın Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
AYŞE YAMAÇ’IN ÇOCUK ROMANLARININ DİL ZENGİNLİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ
ROMANTİZM VE ROMANTİZM AKIMININ FOTOĞRAF SANATINA ETKİSİ
EDEBÎ BİR TÜR OLARAK TİYATRODA ANLATICI MESELESİ
SÜREYYA BERFE'NİN ŞİİRLERİNDE SAVAŞ VE MİLİTARİZM
İNTİHAR‐ZAMANIMIZIN BİR KAHRAMANI ROMANINDA BİREYİN TRAJEDİSİ