ISPARTA-AKSU YÖRESİ İĞNE YAPRAKLI ORMANLARININ SCOLYTINAE (COLEOPTERA: CURCULIONIDAE) TÜRLERİ

Isparta-Aksu yöresinin kabuk böceği (Scolytinae) türlerini belirlemek amacıyla ele alınan bu çalışma 2009 - 2011 yılları arasında yürütülmüştür. Arazi çalışmalarının yapıldığı üç yıl boyunca, yöre ormanlarında tarama çalışmaları yapılmış, bu amaçla böcek zararından dolayı zayıf düşmüş, kurumakta olan dikili ağaçların yanısıra kesim artıkları ve ormanda bekleyen emval odunlarından ve orman alanlarına yerleştirilen tuzak ağaçlarından faydalanılmıştır. Çalışma sonucunda 23 farklı sahadan toplam 14 tür belirlenmiştir. Bu türlerden Pityokteines marketae Knizek, Orthotomicus robustus (Knotek), O. tridentatus Eggers, Phloeosinus acatayi Schedl ve Cryphalus piceae (Ratzeburg)’a Aksu yöresi ormanlarında ilk kez rastlanmıştır. Yayılış gösteren türler arasında en fazla populasyon yoğunluğuna sahip olanların sırasıyla Ips sexdentatus (% 28.2), Tomicus minor (% 20.9), Pityogenes bistridentatus (% 12.5), Hylurgus ligniperda (% 6.5) ve Ips mannsfeldi (% 6.4) olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Scolytinae, Isparta-Aksu yöresi, İğne yapraklı orman

SCOLYTINAE (COLEOPTERA: CURCULIONIDAE) SPECIES OF THE CONIFEROUS FORESTS IN ISPARTA-AKSU PROVINCE

This study was conducted to determine bark beetle species in the coniferous forests of Isparta-Aksu province between 2009 and 2011. During three years which studies were conducted, surveying studies were made. For this aim, trees weakened by other insects or drought, cutting remaining and storage woods and also trap trees were checked. As result, a total 14 species from 23 different stands were determined. Among these species, Pityokteines marketae Knizek, Orthotomicus robustus (Knotek), O. tridentatus Eggers, Phloeosinus acatayi Schedl and Cryphalus piceae (Ratzeburg) are new records for Aksu province. Ips sexdentatus (28.2 %), Tomicus minor (20.9 %), Pityogenes bistridentatus (12.5 %), Hylurgus ligniperda (6.5 %) and Ips mannsfeldi (6.4 %) were found as abundant species.

Keywords:

Scolytinae, Isparta-Aksu province, the coniferous forest,

PDF

___

Atayeter, Y. 2000. Aksu Havzasının Jeomorfolojisi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Eğitimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 233 s.
Ayaşlıgil, Y. 1987. Der Köprülü Kanyon Nationalpark-Seine Vegetation und ihre Beeinflussung durch den Menschen. Landschaftsökologie Weihenstephan. Heft 5, 307 s.
Aytar, F., Sarıkaya, O. ve Avcı, M. 2008. Toros Sediri Ormanlarımızda Önemli Bir Zararlı: Sedir Kabuk Böceği (Orthotomicus tridentatus). Orman Mühendisliği, 45(13), 19-23.
Borkowski, A. 2001. Threats to pine stands by the pine shoot beetles Tomicus piniperda (L.) and Tomicus minor (Hart.) (Col., Scolytidae) around a sawmill in southern Poland. Journal of Applied Entomology., 125, 489-492.
Can, P. 2005. Türkiye Ormanlarında Son Yıllarda Görülen Kabuk böcekleri (Coleoptera, Scolytidae) Sorunu Üzerinde Bir Değerlendirme. Orman ve Av Dergisi, Sayı:20054, 4-11.
Chararas, C. 1966. Picea orientalise Arız Olan Ips sexdentatus ve Diğer Kabuk Böcekleri. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 12(1), 337.
Çanakçıoğlu, H. ve Mol, T. 1998. Orman Entomolojisi, Zararlı ve Yararlı Böcekler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul.
Defne, M. 1954. Ips sexdentatus Boerner Kabuk Böceğinin Çoruh Ormanlarındaki Durumu Ve Tevlit Ettiği Zararlar. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, 4(2), 8091.
Ekici, M. 1971. Sedir (Cedrus libani Barr.) Zararlı Böceklerinin Biyolojisi ve Mücadelesi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
Eroğlu, M., Alkan-Akıncı, H. ve Özcan, G. E. 2005. Kabuk böceği Salgınlarının Nedenleri ve Boyutları. Orman ve Av Dergisi. 5, 2734.
Faccoli, M. 2004. A morphological illustrated key to European species of the genus Ips DeGeer (Coleoptera: Scolytidae). The Coleopterist. 13, 103119.
Fernández, M. M. F., Alonso, J. A. P. and Costas, J. M. S. 1999. Shoot feeding and overwintering in the lesser pine shoot beetle Tomicus minor (Col., Scolytidae) in north-west Spain. Journal of Applied. Entomology. 123, 321-327.
Gilbert, M., Nageleisen, L. M., Franklin, A. and Grégoire, J. C. 2005. Post-storm surveys reveal large-scale spatial patterns and influences of site factors, forest structure and diversity in endemic bark-beetle populations. Landscape Ecology. 20, 35-49.
Haack, R. A. 2004. Orthotomicus erosus: A new Pine-Infesting Bark Beetle in the United States. Newsletter of Michigan Entomological Society, 49, 3-4.
Henin, J. M. and Pavia, R. M. 2004. Interactions between Orthotomicus erosus (Woll.) (Col., Scolytidae) and the Argentine ant Lipethema humile (Mayr) (Hym., Formicidae). J.Pest Sci. 77, 113-117.
İnanç, S. ve Laz, B. 2001. Kahramanmaraş Andırın Kızılçam Ormanlarında Akdeniz Çam Kabuk Böceği (Orthotomicus erosus Woll.)ne Karşı Feromon Denemesi. K.S.Ü. Fen ve Mühendislik Dergisi, 4(1), 86-91.
Jamaa, M. L. B., Lieutier, F., Yart, A., Jerraya, A. and Khouja, M. L. 2007. The virulence of phytopathogenic fungi associated with the bark beetles Tomicus piniperda and Orthotomicus erosus in Tunisia. For. Path. 37, 51- 63.
Knizek, M. 1998. A new species of Pityokteines (Coleoptera: Scolytidae) from Turkey. Klapalekiana, 34, 189- 193.
Kolk, A. and Starzyk, J. R. 1996. The Atlas of Forest Insect Pests. The Polish Forest Research Institue.
Långström, B., Lisha, L., Hongpin, L., Peng, C., Haoran, L., Hellqvist, C. and Lieutier, F. 2002. Shoot feding ecology of Tomicus piniperda and T. minor (Col., Scolytidae) in southern China. Journal of Applied Entomology. 126, 333342.
Lee, J. C., Smith, S. L. and Seybold, S. J. 2005. Mediterranean Pine Engraver. Pest Alert. USDA Forest Service, State and Private Forestry Pacific Southwest Region, R5-PR-016.
Martikainen, P., Kouki, J., Heikkala, O., Hyvärinen, E. and Lappalainen, H. 2005. Effects of green tree retention and prescribed burning on the crown damage caused by the pine shoot beetles (Tomicus spp.) in pine-dominated timber harvest areas. J. Appl. Entomol. 130, 3744.
Mendel, Z. 1983. Seasonal history of Orthotomicus erosus (Coleoptera:Scolytidae) in Israel. Phytoparasitica, 11, 1324.
Mendel, Z. and Halperin, J. 1982. The biology and behaviour of Orthotomicus erosus in Israel. Phytoparasitica, 10, 169181.
Pfeffer, A. 1995. Zentral und westpaläarktische Borken und Kernkäfer. Naturhistorisches Museum, Basel.
Reay, S. D. and Walsh, P. J. 2001. Observations of the flight activity of Hylastes ater and Hylurgus ligniperda (Curculionidae: Scolytinae) in Pinus radiata forests in the central North Island, New Zealand. New Zealand Entomologist, 24, 79-85.
Sarıkaya, O. ve Avcı, M. 2006. Kabuk Böceklerine Karşı Ormanlarımızda Alınabilecek Koruyucu Önlemler. Orman Mühendisliği Dergisi, 43 (1-3), 26-31.
Sarıkaya, O. 2008. Batı Akdeniz Bölgesi İğne Yapraklı Ormanlarının Scolytidae (Coleoptera) Faunası. Doktora Tezi, S.D.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Isparta.
Sarıkaya, O. ve Avcı, M. 2011a. Bark beetle fauna (Coleoptera: Scolytinae) of the coniferous forests in the Mediterranean region of Western Turkey, with a new record for Turkish fauna. Turkish Journal of Zoology, 35(1), 33-47.
Sarıkaya, O. ve Avcı, M. 2011b. Türkiye Göknar Ormanlarında Yeni Bir Tür: Pityokteines marketae (Coleoptera: Curculionidae, Scolytinae). Orman Mühendisliği Dergisi, Sayı: 1-2-3, Ocak-Şubat-Mart 2011, 26- 27.
Schedl, K. E. 1961. Borkenkäfer aus der Türkei, II. Mitteilung 190. Beitrag zur Morphologie and Systematik der Scolytoidea, 34(12), 184-188.
Sekendiz, O. A. 1991. Abies nordmanniana (Stev.) Spach.nın Doğu Karadeniz Bölümü Ormanlarındaki Zararlı Böcekleri İle Koruma ve Savaş Yöntemleri. OGM Yayınları.
Selmi, E. 1989. Türkiye Ipinae (Coleoptera, Scolytidae) Türleri. İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Selmi, E. 1998. Türkiye Kabuk Böcekleri Ve Savaşı. İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Selmi, E. 2011. Scolytidae of Turkey. http://www.orman.istanbul.edu.tr/node/10552 (Alıntının Yapıldığı Tarih: 29.07.2011).
Stauffer, C., Lakatos, F. ve Hewitt, G. M. 1997. The phylogenetic relationships of seven European Ips (Scolytidae, Ipinae) species. Insect Molecular Biology, 6(3), 233-240.
Toper Kaygın, A. 2003. Batı Karadeniz Bölümünde Abies bornmülleriana Matff. Ağaçlarında Tespit Edilen Bazı Zararlı Böcekler ve Bunların Önemi. Gazi Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 3(2), 153-164.
Toper, A. 2002. Studies on the biology of Cryphalus piceae (Ratz.) (Coleoptera, Scolytidae) in the Bartın and Karabük regions of Turkey. Anz. Schadlingskunde / J. Pest Science, 75, 103104.
Tosun, İ. 1975. Akdeniz Bölgesi İğne Yapraklı Ormanlarda zarar Yapan Böcekler ve Önemli Türlerin Parazit ve Yırtıcıları Üzerine Araştırmalar, İstanbul.
Yüksel, B. 1998. Türkiyede Doğu Ladini (Picea orientalis (L.) Link.) Ormanlarında Zarar Yapan Böcek Türleri ile Bunların Yırtıcı ve Parazitleri, Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No: 4, VII+143 s.
Yüksel, B., Tozlu, G. ve Şentürk, M. 2000. Sarıkamış Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Ormanlarında Etkin Zarar Yapan Kabuk Böcekleri ve Bunlara Karşı Alınabilecek Önlemler. T.C. Orman Bakanlığı Doğu Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No: 3, Orman Bakanlığı Yayın No: 107, DAOA Yayın No:8, 66 s.